گام‌های رو به جلو برای یک توافق
یک سال است که ایران و گروه 1+5 وارد مذاکره شده‌اند. در طول این مدت، طرف ایرانی نشان داده است اراده جدی برای رسیدن به توافق دارد. از آنجا که اراده رسیدن به توافق در بین دو طرف شکل گرفته است، می‌توان مشاهده کرد گام‌های رو به جلو در راستای حل اختلافات برداشته می‌شود. در این میان، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز اقدامات ایران را در چارچوب توافقنامه ژنو تائید کرده که خود دلیلی است برای آنکه ایران در تلاش برای مرتفع کردن تمام سوءظن‌ها نسبت به خود است. پرونده هسته‌ای ایران داستانی کاملا روشن دارد چراکه یک طرف خواهان آن است که نگرانی‌اش از نداشتن هرگونه انحراف در مسیر فعالیت‌های هسته‌ای طرف مقابل (ایران) رفع شود و از سوی دیگر ایران نیز خواستار آن است که حقوقش برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای به رسمیت شناخته و تحریم‌هایی که علیه کشورمان به تصویب رسیده است نیز لغو شود. مذاکرات نیز تا به امروز ادامه داشته و همچنان در حال انجام است و می‌توان پیشرفت‌هایی را در رسیدن به نقطه مشترک مشاهده کرد. نکته حائز اهمیت اما این است که در این پروسه، طرفین باید همقدم گام بردارند به‌عبارت دیگر زمانی که مطالبه یک طرف برآورده می‌شود طرف مقابل نیز باید به همان شکل اقدام نماید. بنابراین این انتظار که یک طرف خواسته‌های طرف مقابل را به‌صورت یکجا بپذیرد و طرف مقابل نیز ادعا نماید که حاضر است مطالبات طرف دیگر را به مرور زمان و در طول چند سال اجابت کند، غیرمنطقی به نظر می‌رسد. اگر طرف مقابل همانند ایران که به تعهدات خود عمل کرده است، در راستای لغو تحریم‌ها گام بردارد، قطعا و یقینا مذاکرات نتیجه‌بخش خواهد بود. درحقیقت ایران به تمام تعهدات خود بر اساس توافقنامه ژنو عمل کرده است تا از این طریق بتواند ثابت نماید به دنبال سلاح هسته‌ای نبوده و نیست یعنی به‌عنوان مثال، غنی‌سازی بالاتر از 5 درصد انجام نمی‌پذیرد یا از سوی دیگر ارتباط میان سانتریفیوژها بر مبنای توافق، صورت گرفته است. بر این اساس باید اذعان داشت طرف مقابل نیز باید با همین رویکرد رفتار نماید. اگر طرف مقابل حاضر به لغو تحریم‌ها از جمله تحریم‌های اتحادیه اروپا، تحریم‌های دولت و کنگره آمریکا و همچنین تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل شود، در آن صورت می‌توان این بازی را بازی برد- برد دانست. نکته دیگری که می‌توان در این رابطه مدنظر داشت، این است که اگر قرار باشد تحریم‌ها به مرور زمان رفع شود، باید روند اعتمادسازی ایران نیز به همان ترتیب یعنی به مرور انجام پذیرد لذا این مساله نمی‌تواند قابل‌قبول باشد که اعتمادسازی یکباره انجام شود اما تحریم‌ها به مرور لغو شوند. هر دو طرف باید بر یک اساس و یک مبنا حرکت نمایند. رفع تحریم‌ها می‌تواند تاثیر بسزایی در اقتصاد کشور داشته باشد. درحقیقت در شرایطی که هنوز تحریم‌ها لغو نشده و تنها صحبت آن به میان آمده است، تمام کمپانی‌ها و شرکت‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری اعلام آمادگی کرده و یقینا بعد از رفع تحریم‌ها می‌توان شاهد گشایش‌های قابل‌توجهی در عرصه اقتصاد بود. برخی تمدید حالت فوق‌العاده درباره ایران از سوی اوباما را نشانه عدم توافق مذاکرات می‌دانند که در حقیقت تصور اشتباهی است چراکه این تمدید، به‌دلیل آن است که هنوز توافقی صورت نپذیرفته و اقدام آمریکا را باید عادی و طبیعی قلمداد کرد و دانست در صورت انجام توافق، لغو حالت فوق‌العاده، یکی از الزامات لغو تمامی تحریم‌هاست که این تحریم‌ها نیز جزو آن محسوب می‌شود.
* مشاور ارشد وزیرخارجه
