آیا خالد مشعل پس از ۷ سال به تهران می‌آید؟
۷ سال پیش، آذر ماه سال ۱۳۸۸ آخرین باری بود که خالد مشعل رییس دفتر سیاسی حماس به تهران سفر کرد. او در این سفر تقریباً با تمام مقامات بلندپایه و سیاسی کشور دیدار و گفتگو کرد. در این سفر خالد مشعل به دیدار مقام معظم رهبری رفت، او با احمدی‌نژاد، لاریجانی و متکی هم گفتگو کرد، اما پس از آن اتفاقاتی روی داد که میانه ایران و حماس کم کم شکراب شد.
البته سفر هیات‌های حماس به تهران و دیدار مقامات ایرانی با مقامات حماس هیچگاه کاملاً قطع نشده‌است، طی دو سال گذشته دو هیات بلندپایه از حماس یکی به مناسب پیروزی انقلاب اسلامی و یکی نیز پس از بیست و هفتمین سالگرد تأسیس حماس به تهران سفر کرده‌اند. اما به جای خالد مشعل، ماهر عبید و اسامه حمدان، عضو دفتر سیاسی و مسوول روابط بین‌الملل حماس ریاست هیات را بر عهده داشتند. دیدارهای این هیات‌ها هم محدودتر بود، اما از تاکید بر نزدیکی دو طرف در هیچ یک از این دیدارها کاسته نشده‌بود.
طی ۷ سال گذشته شایعات مختلف و متنوعی در مورد سفر خالد مشعل به تهران عنوان می‌شد، یک بار ادعا می‌شد که ایران رسماً از او برای سفر دعوت کرده، یک بار گفته می‌شد که او در صورت قرار نداشتن برنامه دیدار با مقام معظم رهبری به ایران سفر نخواهد کرد، بار دیگر گفته می‌شد که ایران نام قرار گرفتن خالد مشعل در بین هیات اعزامی از سوی حماس به تهران را وتو کرده‌است. هر چه بود اختلاف نظر میان خالد مشعل و مقامات ایران کاملاً مشخص بود و سفر احتمالی خالد مشعل به ایران هیچگاه روی نداد.
طی سال‌های گذشته تهران و حماس به جز روابط عادی که در دیدارهای معمول بین طرفین داشتند، اما پیام‌های غیر مستقیم زیادی برای یکدیگر فرستاده‌اند. ایرانی‌ها همواره تاکید کرده‌اند که قصد خالی کردن پشت حماس را ندارند.
طی یک سال گذشته اما وضعیت روابط میان تهران و حماس به سمت بهبود رفته‌است. پس از سفر هشت روزه هیات حماس به تهران در سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، مقامات ایران در سفر به لبنان نیز با نمایندگان حماس در لبنان دیدار و گفتگو داشتند. طی هفته‌های گذشته با بهبود روابط ایران با بزرگ‌ترین حامیان اخوان المسلمین در خاورمیانه یعنی دولت‌های قطر و ترکیه، نزدیک‌تر شدن هر چه بیشتر ایران و حماس هم بیشتر به گوش می‌رسد.
گزارش روز جمعه روزنامه السفیر لبنان ادعا می‌کرد که در دیداری که پنج‌شنبه هفته گذشته میان رایزن اول سفارت ایران در بیروت با نمایندگان جنبش حماس صورت گرفته‌است، ایران برای اولین بار نامی را در هیات اعزامی احتمالی حماس به تهران وتو نکرده‌است. اشاره این گزارش به خالد مشعل رییس دفتر سیاسی حماس است که پیش از این ادعا می‌شد ایران حاضر به پذیرش او نیست.
در عین حال این گزارش ادعا می‌کرد که تنها دلیل معلق ماندن و به تأخیر افتادن سفر هیات حماس به تهران اصرار تهران به عضویت محمود الزهار، از بلندپایه‌ترین اعضا و یکی از بنیان‌گذاران اصلی جنبش حماس، سه دهه پیش از این است. محمود الزهار اکنون در نوار غزه به سر می‌برد و به دلیل محاصره کامل نوار غزه امکان خروج از این منطقه را ندارد. به نوشته روزنامه السفیر در صورت باز شدن گذرگاه رفح، از سوی دولت مصر آنگاه سفر هیات بلندپایه حماس به تهران رخ خواهد داد. شاید این بار در بیست و نهمین سالگرد تأسیس حماس، اواخر آذرماه شاهد حضور مقامات بلندپایه حماس از جمله خالد مشعل در تهران باشیم.
ستاره خاموش بخت اخوان
روابط تهران و حماس طی ۶ سال گذشته به شدت با فراز و نشیب مواجه شده‌است. زمانی که جنبش‌های موسوم به بهار عربی در کشورها خاورمیانه آغاز شد و بخت حکومت برای اولین بار از زمان تأسیس به جنبش اخوان‌المسلمین روی کرد، جنبش مقاومت اسلامی فلسطین، حماس، که خود را سلف اخوان المسلمین در خاک فلسطین می‌دید، سوار بر قطار تازه به حرکت درآمده اخوان شد. از یک سو پیمان با جنبش اخوان المسلمین در مصر و از سوی دیگر حمایت از مخالفان بشار اسد در سوریه که تازه به پاخاسته بودند. نبرد اخوان‌المسلمین در سوریه با بشار اسد، بهانه حماسی‌ها بود برای اینکه به حامیان سال‌های دراز خود در تهران و دمشق پشت کنند. دفتر سیاسی حماس دمشق را به مقصد دوحه قطر ترک کرد و رهبران حماس تهران را به دلیل حمایت از دولت بشار اسد محکوم کردند.
اما ستاره بخت اخوان در منطقه زود خاموش شد، هر چه ترکیه و قطر تلاش کردند تا جنبش تازه جان گرفته اخوان را در مصر و سوریه مستقر کنند، عاقبت با تلاش‌های ریاض پنبه شد. امروز نه در مصر اثری از حاکمیت سیاسی اخوان المسلمین باقی مانده‌است و نه اخوان‌المسلمین سوریه جانشین اسد شده‌است. کودتای ژنرال عبدالفتاح السیسی مهر پایانی بر حکومت کوتاه محمد مرسی، رییس جمهور اخوانی مصر بود که با رأی مردم پس از برکناری انقلابی حسنی مبارک روی کار آمده‌بود. السیسی که رییس جمهور شد کمر به سرکوب اخوان بست به طوری که همه گروه‌های وابسته به اخوان را گروه‌های تروریستی اعلام کرد و تمامی رهبران آن را زندانی کرد. در سوریه اما شرایط فرسایشی‌تر بود، بر خلاف مصر که سرنوشت بازگشتش از بهار عربی به خزان کودتا یک سال به طول انجامید، در سوریه هنوز که هنوز است بعد از پنج سال جنگ و خونریزی مسلحانه میان دولت و مخالفان مسلح ادامه دارد.
در سوریه هم کمتر اثری از اخوان‌المسلمین باقی مانده‌است، اکثر رهبران اخوان‌المسلمین سوریه در ترکیه به سر می‌برند و جنبش مسلحانه اخوان المسلمین کم کم از مدیریت رهبران جنبش خارج شده‌است. امروز غالب جنگجویانی که در خاک سوریه خود را اخوانی می‌نامند برای گروه‌های تروریستی نزدیک به عربستان سعودی می‌جنگند. هر چند روزگاری در استان‌های حما، حلت و ادلب گروه‌های مسلح وابسته به اخوان‌المسلمین دست بالا را داشتند، اما امروز قلب تپنده شبه‌نظامیان به سمت داعش و گروه‌های وابسته به عربستان سعودی مانند فتح‌الشام (جیش الاسلام پیشین) تغییر جهت داده‌اند.
