ذوق زدگی مخالفان داخلی برجام از انتخاب «ترامپ»
روزنو :36 سال پس از تأثیرگذاری جمهوری اسلامی ایران بر رقابت‌های انتخاباتی امریکا، حالا برخی جریان‌های سیاسی منتقد دولت از تأثیر نتایج انتخابات امریکا بر سیاست‌های داخلی و خارجی ایران می‌گویند. ایران، در دی ماه 1359 گروگان‌های امریکایی را 20 دقیقه پس از سخنرانی رونالد ریگان به عنوان رئیس جمهوری امریکا آزاد کرد تا هم به جیمی کارتر رئیس جمهوری وقت امریکا نشان دهد که نمی‌توان با ایران جدید به زبان تهدید سخن گفت و هم دموکرات‌ها نتوانند از آزادی گروگان‌ها به عنوان ابزاری برای پیروزی دوباره کارتر استفاده کنند. اما اکنون، برخی جریان‌ها در رقابت با دولت یازدهم، آنقدر پیش رفته‌اند که از تأثیر انتخاب دونالد ترامپ بر سیاست داخلی و خارجی ایران می‌گویند؛ رویکردی که برای تأمین خوراک رقابت جناحی، چهره‌ای ضعیف از ایران به نمایش می‌گذارد و به گفته برخی ناظران، نوعی شعف و خرسندی از نتیجه انتخابات امریکا را می‌توان در مواضع آنها دید.
36 سال پس از تأثیرگذاری جمهوری اسلامی ایران بر رقابت‌های انتخاباتی امریکا، حالا برخی جریان‌های سیاسی منتقد دولت از تأثیر نتایج انتخابات امریکا بر سیاست‌های داخلی و خارجی ایران می‌گویند. ایران، در دی ماه 1359 گروگان‌های امریکایی را 20 دقیقه پس از سخنرانی رونالد ریگان به عنوان رئیس جمهوری امریکا آزاد کرد تا هم به جیمی کارتر رئیس جمهوری وقت امریکا نشان دهد که نمی‌توان با ایران جدید به زبان تهدید سخن گفت و هم دموکرات‌ها نتوانند از آزادی گروگان‌ها به عنوان ابزاری برای پیروزی دوباره کارتر استفاده کنند. اما اکنون، برخی جریان‌ها در رقابت با دولت یازدهم، آنقدر پیش رفته‌اند که از تأثیر انتخاب دونالد ترامپ بر سیاست داخلی و خارجی ایران می‌گویند؛ رویکردی که برای تأمین خوراک رقابت جناحی، چهره‌ای ضعیف از ایران به نمایش می‌گذارد و به گفته برخی ناظران، نوعی شعف و خرسندی از نتیجه انتخابات امریکا را می‌توان در مواضع آنها دید.
دیدگاه روحانی
ایران فرآیندهای سیاسی دیگر کشورها، از جمله امریکا را بررسی و مطابق شرایط، تاکتیک‌های خاص خود را، البته در سیاست خارجی تدوین می‌کند. اما این بررسی و تاکتیک تغییری در استراتژی کلی دولت در سیاست خارجی ایجاد نخواهد کرد، چه رسد به اینکه در سیاست داخلی ایران تأثیر بگذارد. رئیس جمهوری در جلسه چهارشنبه گذشته هیأت دولت، این واقعیت را این طور تشریح کرد: «عزت و استقلال ایران در این است که مواضع ما فقط از خواست و اراده مردم ایران اثر می‌پذیرد و با تغییرات در دولت‌های خارجی تغییر نمی‌کند. نتیجه انتخابات امریکا، اثری در سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران ندارد.» اما برخلاف این رویکرد که مطابق سیاست‌های کلان نظام و قانون اساسی است، برخی منتقدان به گونه دیگری نتایج انتخابات امریکا و پیروزی دونالد ترامپ را ارزیابی کردند. عده‌ای از تأثیر پیروزی ترامپ بر سیاست داخلی دولت گفته‌اند و عده‌ای دیگر نیز پیشاپیش برای پاره شدن برجام در تدارک جشن اند و از ناکامی سیاست خارجی دولت سخن راندند، بی آنکه به یاد بیاورند دولت را با نظام جدایی نیست و برجام، با همه ضعف‌ها و قوت‌هایش، تصمیم نظام بوده است.
ترامپ! برجام را پاره کن
«چه دستاوردی بالاتر و بزرگ‌تر از آن که ترامپ این سند نه فقط بی‌خاصیت، بلکه حاوی «خسارت محض» را پاره کرده و ملت ایران را از شر آن خلاص کند.» این بخشی از سرمقاله یکشنبه 23 آبان یک روزنامه منتقد است که نشان می‌دهد این طیف سیاسی، واقعاً روی وعده‌های تبلیغاتی و انتخاباتی دونالد ترامپ حساب باز کرده‌اند که گفته بود برجام را پاره خواهد کرد. به همین دلیل نوشت: «البته وقتی حاصل برجام خسارت محض است- که هست- بهتر آن است که برجام برای محکم‌کاری بعد از پاره شدن، به آتش هم کشیده شود.» این رسانه منتقد دولت در ادامه ارزیابی خود، از تأثیرات انتخاب ترامپ بر سیاست‌های داخلی ایران نیز سخن گفت، هرچند آن را به نام اصلاح‌طلبان نوشت: «مدعیان اصلاحات برخلاف آنچه تظاهر می‌کنند، از انتخاب ترامپ وحشت نکرده‌اند بلکه اصرار دارند که وحشت را به ملت تزریق کنند و سپس نتیجه بگیرند که اگر در انتخابات 96 به آنان رأی ندهند، باید سایه یک جنگ احتمالی را بالای سر خویش داشته باشند.»
این روزنامه روز بعد ازآن نیز در سرمقاله خود، ارزیابی اش درباره تأثیر انتخابات امریکا بر سیاست داخلی ایران را این طور بیان کرده بود: «جریان غربگرا چه کلینتون روی کار می‌آمد و چه حالا که ترامپ پیروز شده، به فشار و تهدید امریکا برای ترساندن مردم نیاز دارد تا آن را خرج انتخابات کند و چه چیزی بهتر از ترامپ؛ حتی اگر ظاهراً بد او را بگویند.» هرچند رئیس جمهوری تأکید کرد که «مواضع ما فقط از خواست و اراده مردم ایران اثر می‌پذیرد» اما این روزنامه، مدعی شد که «از این طرف برخی تصمیم‌گیران یا تصمیم‌سازان و روشنفکران و اصحاب حزب و رسانه، پالس ضعف و ترس و استیصال به خارج می‌فرستند، تهدیدها رو به فزونی خواهد بود» و برپایه همین استدلال نوشت: «مردم خود باید این ایستگاه‌های ارسال پالس و رمزها را کور کنند.»
روزنامه منتقد دیگری در شماره دوشنبه گذشته خود، در ربط دادن پیروزی ترامپ و فرآیندهای سیاسی ایران، صراحت بیشتری به خرج داد و نوشت: «اینکه حداقل 9 یا 10 ماه از زمان ریاست جمهوری ترامپ جمهوریخواه که حتی به برخی سیاست‌های جمهوریخواهان هم نقد دارد، همزمان با ریاست جمهوری حسن روحانی است، اتفاق مهمی است.» این روزنامه با بیان اینکه «وقتی وضعیت معمولاً تهاجمی جمهوریخواهان با رویکرد غیرانقلابی جریان غربگرا همزمان می‌شود، مسیر تهدید و بحران‌های امنیتی در منطقه و اطراف کشور باز می‌شود»، اضافه کرد: «باید بدانیم نتایج انتخابات امریکا
به اندازه خود مهم بود اما مهم‌تر از آن، چگونگی افزایش ظرفیت‌های ساخت درونی نظام است که این دیگر خیلی ربطی به هیأت حاکمه ایالات متحده امریکا ندارد، نیاز به اراده و عزمی جدی از جماعتی گریزان از حاشیه و اهل زیستن در واقعیت‌ها و منقطع از اراده کدخدا دارد، پارامتر‌هایی که خیلی در دولت فعلی یافت می‌نشود.» همین رسانه یک روز پیش‌تر، یکشنبه گذشته نیز با بیان این ادعا که دولت همه تخم مرغ‌های خود را در سبد برجام چید، با اشاره به موضعگیری‌های ترامپ علیه برجام، خطاب به دولت نوشت: «برای شما سخت است قبول کنید تمام اعتبار سیاسی‌تان در معرض خطر است.»
این ارزیابی‌ها در حالی است که روحانی و دیگر چهره‌های شاخص کشور، بارها تصریح کرده اند که برجام، تصمیم نظام بوده است و نه دولت، همچنان که برجام، توافقنامه‌ای میان 7 کشور است و نه تنها میان ایران و امریکا. همچنان که اتحادیه اروپا هم در بیانیه‌ای 10 بندی بر این واقعیت صحه گذاشت که برجام توافقی بین ایران و امریکا نیست و مجموعه کشورهای اروپایی هم بر اجرای برجام و هم بر توسعه همکاری‌ها با تهران تأکید دارند. این خبر البته از نگاه روزنامه‌های یاد شده واجد اهمیت نبود که در صفحه اول خود اشاره‌ای به آن داشته باشند.
ترامپ و سیاست داخلی ایران
اگر برخی رسانه‌ها پیروزی ترامپ را به ناکامی سیاست خارجی دولت تعبیر کردند، برخی دیگر نیز میان این اتفاق در امریکا با سیاست داخلی ایران مدعی کشف ارتباط هایی شده اند.
تیترهایی چون «پیروزی ترامپ باعث سردرگمی دولت روحانی در داخل می‌شود» «پیروزی ترامپ در امریکا شانس روحانی برای موفقیت در انتخابات ۹۶ را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد» و در نهایت «پیروزی ترامپ در کوتاه‌مدت دولت روحانی را تضعیف می‌کند» مؤید تلاش این رسانه‌ها برای پیوند زدن فرآیندهای یک کشور دیگر با مسائل داخلی است. این رسانه‌ها در حالی رقبا را به غربگرایی متهم می‌کنند که از قول کارشناسان خود نوشتند: «پیروزی ترامپ ممکن است مدتی یک نوع سرخوردگی و ترس از آینده برای دولت ایران ایجاد کند زیرا دولت تمام هستی خود را به برجام گره زده بود... قطعاً دولت در کوتاه مدت در حوزه سیاست خارجی و به تبع آن سیاست داخلی ایران دچار برخی سردرگمی‌ها شود.» «متأسفانه با حرکت‌هایی که دولت و طرفداران دولت صورت دادند، این شبهه ایجاد شده است که انتخابات 96 ایران و کاندیداتوری آقای روحانی با آمدن ترامپ تحت‌الشعاع قرار گیرد. در طول دوران بعد از انقلاب هرگز این گونه نبوده است اما الان تا حدودی انتخابات سال 96 و انتخاب مجدد آقای روحانی پس از پیروزی ترامپ با چالش روبه‌رو شده و تحت تأثیر این موضوع است، یعنی اگر در چند ماه آینده دولت ترامپ اقدامات جدی در زمینه سیاست خارجی ایران و برجام صورت دهد، انتخاب مجدد آقای روحانی نیز تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد.» محمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت دهم نیز در اظهار نظری کاملاً انتخاباتی با بیان اینکه «مسلماً وفاق و همگرایی نیروهای مؤمن و اصولگرا در این مقطع ضروری و نتیجه‌بخش است»، به ایلنا گفت: «برای دستیابی به نتیجه کاملاً امیدوار هستیم و معتقدیم دولت یازدهم در عمل به وعده‌ها و برنامه‌ها توفیقی نداشته و تنها دستاوردش برجام است که آن هم با تحولات جهانی و بخصوص انتخاب ترامپ در معرض تزلزل و بی‌ثباتی است و با فرض ادامه وضع فعلی هم عایدی چندانی برای کشور نخواهد داشت.»
اوج پیوند زدن پیروزی ترامپ با سیاست داخلی ایران را عبدالرضا داوری، از نزدیکان رئیس دولت‌های نهم و دهم به نمایش گذاشت. وی در کانال خود خطاب به رئیس جمهوری نوشت: «روزی که بنا کردید تا مسائل داخلی را با اهرم سیاست خارجی حل کنید و سرنوشت ایران را در دست رئیس جمهوری امریکا قرار دهید، امروزتان قابل پیش‌بینی بود.»
او بعد از اعلام خبر پیروزی ترامپ هم در متنی کاملاً سیاسی و انتخاباتی در کانال تلگرامی‌اش نوشت: «عنصر مصلحت در احکام، تابع زمان و مکان است؛ اگر مصلحت یک «حکم» با توجه به شرایط زمانی و مکانی جدید تغییر کرد، به دنبال آن، «حکم» نیز تغییر می‌کند. دور نیست که تغییر مصالح دوره «پسا نهی» در عصر «ترامپیزه شدن» امریکا، احکام جدیدی را موجب شود.»
طیف مخالفان دولت در سه سال گذشته عمده میدان مانور خود در انتقاد از دولت را بر محور برجام گذاشته و مدعی است که توافق هسته‌ای برخلاف منافع ایران است و تیم مذاکره کننده هسته‌ای امتیازات زیادی به طرف غربی و بخصوص امریکا داده است. حال آنکه همین موضع را ترامپ هم در دوران تبلیغات انتخاباتی خود مطرح کرده و با انتقاد از سیاست‌های دولت اوباما، مدعی بود که برجام یک طرفه، به نفع ایران و به ضرر منافع امریکاست. با توجه به این اختلاف 180 درجه‌ای دو طرف، به نظر می‌رسد ذوق‌زدگی و خرسندی مخالفان داخلی دولت، عمدتاً معطوف به رقابت‌های سیاسی و انتخابات سال 96 باشد. آنها خشنود خواهند شد که ترامپ برجام را پاره کند تا آنها هم برای القای ناکارآمدی دولت روحانی، به باور خود بهانه ای داشته باشند. این جریان سیاسی امروز مصداق همان شیوه و عملی شده‌اند که دولت یازدهم را متهم به پیروی از آن می‌کردند. آنها قبل از انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری ادعا می کردند دولت اعتبار خود در سیاست خارجی و توافق هسته‌ای را خرج مسائل داخلی و انتخاباتی می‌کند و حال خود امید دارند تا از ناحیه همین سیاست خارجی گره ناکامی‌هایشان در حوزه داخلی گشوده شود.
