آیا ترامپ سناریوی کره شمالی را درباره ایران تکرار می‌کند؟

همین سابقه انعطاف کره شمالی، هرگونه مصالحه بین ایران و آمریکا را تحت الشعاع قرار خواهد داد. همین الان هم که ایران هیچگونه تمایلی برای مذاکره علنی و مستقیم با آمریکا ابراز نکرده، ترامپ مدام ادعا می‌کند که از وقتی او از توافق هسته‌ای خارج شده، "ایران دیگر کشور سابق نیست" و رفتار آن در منطقه تغییر کرده است. آیا ترامپ سناریوی کره شمالی را در ایران تکرار می‌کند؟ فرارو- دونالد ترامپ سعی می‌کند مثل کره شمالی با ایران رفتار کند، بدین معنا که ابتدا تنش‌ها را تشدید کند و سپس یک گفتگوی پر زرق و برق به راه بیندازد. اما، ناظران درباره موفقیت این رویکرد، تردید‌هایی دارند.

به گزارش روز نو ، توئیت تند اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، خطاب به همتای ایرانی‌اش، حسن روحانی، گمانه‌زنی‌هایی را درباره تکرار رویکرد ترامپ در برابر کره شمالی برانگیخته است. توئیت ترامپ، یادآور تهدید "خشم و آتش" او علیه کره شمالی در آگوست گذشته بوده است. این شباهت باعث شد روز دوشنبه گذشته، گزارشگران از سارا سندرز، سخنگوی کاخ سفید، بپرسند که آیا رئیس‌جمهور آمریکا مایل خواهد بود همانند نشستش با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، در نهایت با مقامات ایرانی هم دیدار کند. سندرز به این پرسش پاسخ نداد. گفتنی است که سطح تهدیدات متقابل بین واشنگتن و پیونگ‌یانگ چند ماه قبل از نشست سران آن‌ها، بسیار بالاتر رفته بود. به حدی که دو طرف، علاوه بر دشنام دادن به یکدیگر، درباره استفاده از تسلیحات هسته‌ای‌شان هشدار دادند. ترامپ، کیم را "مرد موشکی کوچک" و کیم هم در پاسخ، ترامپ را "پیر خرفت" توصیف کرد. این تنش در ماه‌های بعدی به نامه‌نگاری‌های محبت‌آمیز بین دو رهبر تبدیل شد. اما آیا این سناریو در روابط تنش‌آلود ایران و آمریکا هم محقق خواهد شد؟ ناظران تردید‌هایی در این زمینه دارند. در جریان نشست مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر گذشته، تیم ترامپ از طریق فرانسه، به هیئت ایران پیام داد و خواستار دیدار -احتمالا بین ترامپ و روحانی- شد. مقامات ایرانی حتی اخیرا اعلام کرده‌اند که آمریکایی‌ها هشت بار برای دیدار تماس گرفته بودند. اما به هر حال، این دیدار هرگز صورت نگرفت. به گفته یکی از پژوهشگران اندیشکده گروه بین المللی بحران، از آن پس، تماس‌ها بین دو طرف محدودتر شد و اکنون عملا به هیچ رسیده است. علاوه بر این، ایران گفتگو‌های موسوم به کانال دوم را قطع کرده است. این گفتگو‌ها شامل تماس‌هایی میان هیئت‌های غیررسمی دو کشور، مانند تحلیلگران و مقامات سابق، می‌شود. تکرار سناریو مصالحه ترامپ با کیم در مسئله ایران، به دلایل متعدد، احتمال کمتری دارد. گروه‌های لابی‌گری اگر چه روابط آمریکا با کره شمالی و ایران برای چند دهه خصمانه بوده اما، در مورد ایران، میزان نهادینگی این خصومت، بسیار بیشتر از کره شمالی است. همه کشور‌هایی که با جمهوری اسلامی ایران دشمنی دارند - بخصوص عربستان، امارات و اسرائیل-، سالانه میلیون‌ها دلار برای افزایش فشار بر ایران در آمریکا هزینه می‌کنند. معمولا هر کدام از این‌ها، به برخی از گروه‌های لابی‌گری و اندیشکده‌های ضدایرانی کمک مالی می‌کنند. گروه آیپک و اندیشکده دست‌راستی بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، تنها دو نهاد از نهاد‌های مخالف ایران در آمریکا هستند. علاوه بر این، برخی میلیارد‌های متنفذ آمریکایی، که نفوذ مالی گسترده‌ای در رسانه‌ها دارند، عموما با هرگونه تنش‌زدایی در روابط تهران و واشنگتن، مخالفت می‌کنند. نفوذ این میلیاردر‌ها بر سیاستمداران آمریکا واضح و مبرهن است. وجود چنین خصومت نهادینه‌شده‌ای بین ایران و آمریکا، هزینه‌های هرگونه آشتی‌جویی رئیس‌جمهور با ایران را بالا می‌برد. با توجه به اینکه ترامپ به انتخابات آینده میان‌دوره‌ای کنگره و ریاست جمهوری، چشم دوخته و حتی از همین الان برای خود شعار انتخاباتی تعیین کرده، طبیعی است که او چنین هزینه‌هایی را تحمل نخواهد کرد. یکی از مشاوران ترامپ در امور ایران، به پالتیکو، گفته یکی از عوامل عدم تعامل ترامپ با ایران، رغبت قوی پایگاه سیاسی جمهوریخواه ترامپ به سختگیری بر ایران است. بسیاری در این پایگاه، از حامیان پروپاقرص اسرائیل هستند. مسائل غیرهسته‌ای در حالی که نقطه مرکزی تنش‌های آمریکا و کره شمالی تسلیحات هسته‌ای پیونگ‌یانگ بوده، فعالیت‌های ایران در منطقه و برنامه موشکی بالستیکی آن، حداقل در دوره کنونی، توجه کاخ سفید را جلب کرده و یکی از دلایل اصلی خروج ترامپ از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) هم همین دو مسئله بوده است. تداخل مسائل گوناگون هسته‌ای و غیرهسته‌ای، باعث شده پیچیدگی تنش‌های ایران و آمریکا بیشتر شود. یک فرد که به دولت ترامپ درباره ایران مشاوره داده، به نشریه پالتیکو گفته، در رابطه با کره شمالی نگرانی آمریکا فقط به مسئله هسته‌ای مربوط می‌شود. اما دشمنی آمریکا با ایران طیفی از مسائل را شامل می‌شود. همین امر امضای یک معامله بزرگ با ایران را دشوارتر می‌سازد. کارزار فشار حداکثری آمریکایی‌ها قبل از شروع گفتگو‌های رسمی‌شان با پیونگ‌یانگ، علیه کره شمالی کارزار فشار حداکثری اقتصادی به راه انداختند و سایر کشور‌ها را به تشدید تحریم‌ها علیه آن ترغیب کردند. البته این فشار هنوز هم علیرغم گفتگو‌های دو طرف باقی مانده، اما تصمیم جنجالی کیم جونگ اون برای آغاز گفتگو‌ها با آمریکا در بالاترین سطح، توانست روند وقایع را دگرگون سازد. دولت آمریکا ادعا می‌کند که این کارزار اقتصادی باعث انعطاف کره شمالی شد. شاید اصرار کیم جونگ اون به دیدار با ترامپ، در شکل‌گیری این ادعا هم بی‌تاثیر نباشد. قابل‌توجه آنکه آمریکا در چندماه اخیر علیه ایران هم کارزار فشار حداکثری اقتصادی به راه انداخته است. همین سابقه انعطاف کره شمالی، هرگونه مصالحه بین ایران و آمریکا را تحت الشعاع قرار خواهد داد. همین الان هم که ایران هیچگونه تمایلی برای مذاکره علنی و مستقیم با آمریکا ابراز نکرده، ترامپ مدام ادعا می‌کند که از وقتی او از توافق هسته‌ای خارج شده، "ایران دیگر کشور سابق نیست" و رفتار آن در منطقه تغییر کرده است. بدیهی است که هرگونه انعطاف ایران، توسط مقامات آمریکایی به تسیلم شدن در برابر کارزار فشار حداکثری تعبیر خواهد شد. نشریه آمریکایی پالتیکو در گزارشی به این مسئله اشاره کرد و گفت: مقامات ایرانی نگران هستند که اگر مانند کیم جونگ اون از آمریکا درخواست دیدار کنند، ترامپ فکر کند که استراتژی او در قبال ایران کارآمد بوده و باید ادامه یابد. شاید به همین دلیل است که این نشریه به نقل از یک کارشناس مدعی شد که مقامات ایران به این نتیجه رسیده‌اند که تا آخر دوره ریاست جمهوری ترامپ صبر کنند و اگر ترامپ دوباره انتخاب شد، ممکن است استراتژی‌شان را تغییر دهند. دولت ترامپ گفتگو‌های آمریکا با کره شمالی را، هسته‌ای‌زدایی یا خلع‌سلاح هسته‌ای (Denuclearization) می‌نامند. به کارگیری این اصطلاح، متضمن نوعی اعتراف به اینکه کره شمالی، سلاح هسته‌ای دارد. در حالی که ایران سلاح هسته‌ای ندارد، همین سلاح، به گفته پالتیکو، به کره شمالی اهرم بیشتری داده است. علیرغم آنکه ایران فاقد هرگونه سلاح هسته‌ای است، اما افراد کمی در اطراف ترامپ وجود دارند که از گفتگو با ایران حمایت می‌کنند. سیاست تغییر رژیم حلقه نزدیکان ترامپ از افرادی متشکل شده که دشمنی شدیدی با نظام جمهوری اسلامی دارند. اگر به زبان انگلیسی، عبارت "تغییر رژیم" و "جان بولتون" را در جستجوگر گوگل سرچ کنید، احتمالا اکثر نتایج درباره ایران خواهد بود. علاوه بر این، سیاست‌هایی که کاخ سفید اخیرا در برابر ایران در پیش گرفته، تردید کمی درباره اهداف دولت آمریکا در قبال ایران باقی می‌گذارد. مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، در جمع ایرانیان مقیم آمریکا درباره امور جزئی داخلی ایران سخنرانی طولانی می‌کند و سپس به زبان فارسی توئیت می‌کند. ترامپ هم از ناآرامی‌ها در ایران حمایت می‌کند. همه این موارد باعث شده که مقامات ایرانی درباره اهداف دولت آمریکا از خروج از توافق هسته‌ای ظنین شوند. اگر چه ترامپ اعلام کرده که او به دنبال امضای یک "توافق واقعی" با ایران است، اما هنوز معلوم نیست که حتی اگر ایرانیان مانند گفتگو‌های برجام، با آمریکایی‌ها گفتگو کنند، آمریکا در پیگیری یک توافق جدی باشد. به هر حال، نباید از یاد برد که گفتگو‌های برجام زمانی حاصل شد که قبل از آن اقدامات اعتمادساز بین دو طرف شروع شده بود. باراک اوباما با مقامات بلندپایه ایرانی، نامه‌نگاری کرد.