جهان چشم‌انتظار به برخورد دولت جدید ایران با مذاکرات
برجام؛ مهم‌ترین پوشه روی میز رئیسی
روزنو :روز گذشته روزنامه نیویورک تایمز از جانب رابرت مالی نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران، گزارش داد که ممکن است تهران با مطالبات غیرواقع‌بینانه به دور هفتم مذاکرات وین بازگردد. ب
روز نو :در روزهای مقارن با تنفیذ حکم و تحلیف رئیس جمهوری جدید در ایران، خبرهای برجامی همچنان بخش وسیعی از گزارش‌های خبری را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که پس از پایان چند دور از مذاکرات هستهای در وین، دولت روحانی نتوانست به نتایج مهمی در این زمینه دست یابد و در حال حاضر تمام چشم‌ها جهت چگونگی ادامه مذاکرات به وزارت خارجه دولت رئیسی دوخته شده است. در همین حال، طرفین غربی به شدت به دنبال آغاز دوباره مذاکرات هستهای هستند و پیام‌های مستقیم و غیر مستقیم آنها همچنان ادامه دارد.
روز گذشته روزنامه نیویورک تایمز از جانب رابرت مالی نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران، گزارش داد که ممکن است تهران با مطالبات غیرواقع‌بینانه به دور هفتم مذاکرات وین بازگردد. به نوشته این روزنامه، تنها چند روز پیش از برگزاری مراسم تحلیف رئیس جمهور جدید ایران و آغاز به کار رسمی او، مقامات دولت بایدن به شدت نسبت به شانس خود برای احیای توافق هستهای که پیش‌تر در سال ٢٠١٨ رئیس جمهور ترامپ از آن خارج شده بود، بدبین شده‌‌‌اند، چراکه بر این باورند دولت جدید در تهران در حال تسریع تحقیقات و تولید در زمینه هستهای و احتمالا آماده کردن خواسته‌های جدید برای ایالات متحده است.
رابرت مالی نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران همچنین در یک مصاحبه مدعی شد: «این خطر واقعی وجود دارد که ایران با مطالبات غیر واقع‌بینانه درخصوص این‌که چه چیزهایی می‌توانند در این مذاکرات به دست آورند به مذاکرات بازگردد». نیویورک‌تایمز در ادامه نوشت: «اگر دیپلماسی به شکست بینجامد هر دو طرف چیزهای زیادی را از دست خواهند داد. برای جو بایدن بازگرداندن توافق هستهای ٢٠١٥ یک هدف اصلی است تا بار دیگر برنامه هستهای ایران را که در سال گذشته پس از خروج یکجانبه ترامپ از آن، به سرعت توسعه یافته است، محدود کند. از طرفی دیگر بازگشت به این توافق برای بایدن بسیار حائز اهمیت است تا بتواند روابط آسیب دیده واشنگتن با متحدان اروپایی را ترمیم کند، کشورهایی که به همراه آمریکا و همچنین روسیه و چین بر سر توافق هستهای اولیه مذاکره کردند.»
به نوشته این روزنامه آمریکایی، مشاوران بایدن نگرانی خود را از این مسئله پنهان نمی‌کنند که ممکن است ایرانی‌ها از شرایط و کارهای فعلی آنقدر درس بگیرند که در آینده نزدیک، شاید پاییز سال جاری بازگشت به توافق اولیه غیرممکن باشد. رابرت مالی در این باره گفت: «در آن صورت ما باید راه پیش رو را مجددا ارزیابی کنیم اما امیدوارم که به این نقطه نرسیم.»
نیویورک تایمز اضافه کرده است که رئیس جمهور جدید ایران نیز فردی نیست که حرف آخر را در موضوع هستهای بزند، چرا که همچنان آیت‌الله خامنه‌‌ای رهبری ایران است که این جایگاه را دارد و او روز چهارشنبه این خواسته کلیدی را مطرح کرده است که آمریکا باید تضمین دهد که یک بار دیگر از توافق هستهای خارج نخواهد شد، چرا که آمریکایی‌ها یک بار بدون این‌که هزینه‌‌ای پرداخت کنند با خروج از توافق، آن را نقض کردند و اکنون نیز می‌گویند هیچ تضمینی وجود ندارد که این اتفاق دوباره رخ ندهد.
در واقع، آنتونی بلینکن وزیر امورخارجه آمریکا و رابرت مالی مدعی شده‌‌‌اند که در یک دموکراسی هیچ راهی برای بستن دست‌های رئیس جمهور آینده وجود ندارد و بهترین راه برای حفظ این توافق، این است که نشان داده شود کارساز است. مالی همچنین در این باره اظهار داشت: «رئیس جمهور بایدن هیچ قصدی برای این ندارد که ماه‌ها روی حصول توافقی وقت بگذارد و مذاکره کند که بخواهد بعداً از آن خارج شود.» یک دیپلمات ارشد اروپایی حاضر در مذاکرات وین در این باره گفت: «اگر این اتفاق یک بار افتاده باشد، پس ممکن است دوباره هم روی دهد. ایرانی‌ها حتی توانسته‌‌‌اند احساس همدلی متحدان اروپایی واشنگتن را نیز به دست آورند، به ویژه در میان کسانی که هراس دارند اگر بایدن دور بعدی انتخاب نشود یا فردی شبیه ترامپ روی کار بیاید دوباره ممکن است این توافق از بین برود.»
از سوی دیگر، پایگاه خبری وابسته به کنگره آمریکا نیز در گزارشی تصریح کرد که رئیس جمهور بایدن به دنبال افزایش فشار بر ایران برای بازگرداندن این کشور به تعهدات برجامی است، اما اذعان کرد، هر اقدامی در این راستا می‌تواند تنش‌ها میان دو تهران و واشنگتن را تشدید کند.
به گزارش پایگاه خبری هیل، دولت جو بایدن رئیس جمهور آمریکا قصد دارد در اثنای وقفه ایجاد شده در مذاکرات هستهای در وین فشارها بر ایران را افزایش دهد، اما محاسبات داخلی در تهران، ارزیابی در این زمینه را دشوار کرده است. هیل در ادامه گزارش داد: «ظاهرا گزینه‌هایی که روی میز آمریکا قرار دارد شامل تشدید محدودیت‌های صادرات نفت ایران و وضع تحریم‌های جدید بر برنامه‌های موشکی و پهپادی این کشور می‌شود اما این اقدامات احتمالا تنش‌ها را در بحبوحه تلاش‌های چندین ماهه برای احیای برنامه جامع اقدام مشترک تشدید خواهد کرد.»
این پایگاه خبری همچنین به نقل از یک کارشناس مسائل ایران در گروه بین‌الملل بحران اضافه کرد: «به نظر می‌رسد که سران ایران در حال بررسی این مهم هستند که یا در ازای رفع سریع تحریم‌ها به برجام بازگردند یا این‌که به توسعه برنامه هستهای خود ادامه دهند تا بتوانند امتیازات مورد نظر از غرب را به دست آورند.»
به گزارش هیل، در عین حال، رابرت آینهورن عضو ارشد اندیشکده بروکینگز در زمینه کنترل تسلیحات و عدم اشاعه معتقد است که تهران و واشنگتن احتمالا پس از برگزاری مراسم تحلیف ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور منتخب ایران به مذاکرات وین بازمی‌گردند، اما به طور قطع با اختلافات اساسی مواجه خواهند بود. او در این باره گفت: «ازسرگیری مذاکرات قطعی است اما مشخص نیست که آیا رایزنی‌ها بی‌دردسر ادامه خواهد یافت یا خیر. رئیسی و همچنین اغلب مقامات ایرانی به روشنی مشخص کرده‌‌‌اند که حتی اگر برجام بازگردانده شود، آنها هیچ منفعتی در مذاکرات بر سر موضوعات دیگر ندارند.»
در همین حال روز گذشته سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه در گفت‌وگوی خود و در پاسخ به سوالی در مورد مذاکرات وین و این‌که آیا با توجه به نوع موضع‌گیری مقامات آمریکا می‌توان گفت مذاکرات وین به پایان خود رسیده است، گفت: «باید توجه داشت این گونه گمانه‌زنی‌ها کمکی به موضوع نمی‌کند. همه می‌دانستند و به طرفهای مقابل هم اطلاع داده شده که انتقال دموکراتیک قدرت در ایران درحال انجام است و آنهایی که داعیه دموکراسی دارند بیش ازهمه باید بدانند که زمانی که انتقال قدرت به این شکل آرام و به صورت مدنی صورت می‌گیرد باید منتظر باشند تا تیم جدید به عنوان تیم مجری مستقر شود.»
او با بیان این‌که تصمیمات در حوزه حاکمیتی اخذ می‌شود و قطعا دولت و رئیس جمهور جدید نقش بسیارمهمی دارند، گفت:«مذاکرات در وین به جای خوبی رسیده اما مثل هر مذاکره دیگری امکان به نتیجه رسیدن یا نرسیدن وجود دارد و این ذات مذاکره است.» او با بیان این‌که در وین توافقات بسیار مهمی صورت گرفته و دستاوردهای خوبی داشته است گفت: «البته ما توافقاتی هم نتوانستیم انجام دهیم برخی مشکلات باقی مانده که مسائل جدی هستند و اگر مشکلات باقی نمانده بود حتما توافق صورت می‌گرفت.»
خطیب زاده ادامه همچنین داد: «آمریکا با کش دادن موضوعات برخی زیاده‌خواهی‌ها و عدم اجرای تعهدات باعث شد که ایران و ۱+۴ نتوانند در زمان مقرر با آمریکا به یک تفاهمی برسند اکنون ایران و۱+۴ در یکسو و آمریکای بدعهد و خارج شده از برجام در طرف دیگر قرار دارد.»
او با بیان این‌که آمریکا باید جایگاه خود را بشناسد و بداند در این مدت به چه میزان خسارت بین‌المللی و ملی به ایران وارد کرده است، گفت: «آنها باید بدانند که تنها مسیری که می‌تواند به برجام برگردند بازگشت به تعهدات اجرایی آنهاست.»
سخنگوی وزارت خارجه همچنین در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این که به تازگی وال استریت ژورنال اعلام کرده که آمریکا احتمالا تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال می‌کند و نظر ایران در این ارتباط چیست، گفت: «یک احتیاطی در واشنگتن در مورد اعمال تحریم وجود دارد مقامات کنونی آمریکا بارها خودشان اذعان کردند که فشار حداکثری علیه ایران نه تنها شکست خورده بلکه به یک شکست حداکثری برای آمریکا تبدیل شده است.»
او با تاکید بر این که منطق تحریم، آن هم به بهانه‌های واهی منطقی شکست خورده است به ویژه در مقابل ایران که حدود ۴ دهه است، مورد تحریم‌های یکجانبه و ظالمانه قرار گرفته ونشان داده علی‌رغم تلاش‌هایی که آنها انجام می‌دهند نمی‌توانند اراده ملت ایران را بکشند و خللی در برنامه‌های مشروع ایران در زمینه علمی و دفاعی ایجا کنند گفت: «آنچه آنها انجام می‌دهند چیزی جز یک شکست برای آنها نیست.»
خطیب‌زاده خطاب به مقامات آمریکایی گفت: «شما نمی‌توانید که با تکرار یک مسیر اشتباه به مقصد درست برسید. شما باید از ذهنیت تحریمی و احتیاط مفرطی که به تحریم دارید فاصله بگیرید و درمان آن احترام به ملت ایران و حقوق بین‌الملل است.» او تاکید کرد: «قطعا همه این اقدامات مانعی است در مسیری که آمریکا بخواهد به برجام بازگردد ما با دقت این مسائل را پیگیری و رصد می‌کنیم.» خطیب‌زاده همچنین در پاسخ به سوال دیگری در ارتباط با اظهارات وزیر امور خارجه آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی مبنی بر ابدی نبودن زمان مذاکرات برجام و این‌که ایران مذاکرات وین را به تاخیر انداخته گفت: «آمریکا به عنوان ناقض برجام و کشوری که تحریم‌های ناعادلانه علیه ملت ایران تحمیل کرده و به عنوان کشوری که در یک جنگ جنایت‌آمیز اقتصادی علیه ملت ایران مسبب بسیاری از گرفتاری‌ها شده است در آخرین نقطه‌‌ای قرار دارد که بتواند در خصوص این گفت و گوها از موضوع خواهان صبحت کند.» این دیپلمات کشورمان گفت: «آمریکا مجرم است و این همه ظلم علیه ملت ایران بی کیفر نمی‌تواند باقی بماند. مقامات آمریکایی از جمله وزیر خارجه این کشور بهتر از هر کسی می‌داند که گفت‌وگوها در وین با چه جدیتی از سوی ایران و ۱+۴ جلو رفته و این طرف آمریکایی بوده که برای اجرای تعهداتش آمادگی نداشته است و زمانی که آمریکا به تعهداتشان عمل کند توافق در دسترس خواهد بود.
