دودستگی در بین اصول‌گرایان بر سر مذاکره مستقیم دولت رئیسی با آمریکا
روزنو :حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان در «همایش ملی ایران و همسایگان» که در تهران برگزار شده گفت که «طرف آمریکایی از طرق مختلف پیام‌هایی را به ایران ارسال می‌کند که خواهان سطحی از مذاکرات مستقیم با ایران است».
روزنو :سیگنال‌ها بین ایران و آمریکا طی روزهای اخیر حول برگزاری مذاکره مستقیم بین دو کشور ارسال شده؛ موضوعی که با واکنش متفاوت اصول‌گرایان حامی دولت روبه‌رو شده است.
«تاکنون مذاکره‌ای با آمریکایی‌ها صورت نگرفته است. تا زمانی‌که طرف‌های مقابل آماده باشند تحریم‌های ظالمانه علیه ملت ایران را بردارند جا برای هرگونه توافق وجود دارد.» با این جمله ابراهیم رئیسی، رئیسجمهوری کشورمان، تیر خلاص به احتمالات بر سر مذاکره بین ایران و آمریکا زده شد تا اینگونه شائبه‌هایی که طی دو روز اخیر بر سر این موضوع شکل گرفته بود رنگ و بویی جدی‌تر به خود بگیرد.
غوغای وزیر خارجه ایران / شمخانی هم وارد شد
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان در «همایش ملی ایران و همسایگان» که در تهران برگزار شده گفت که «طرف آمریکایی از طرق مختلف پیام‌هایی را به ایران ارسال می‌کند که خواهان سطحی از مذاکرات مستقیم با ایران است». وی که به عنوان یک مقام ارشد دولت ابراهیم رئیسی به‌صراحت از احتمال مذاکره مستقیم با آمریکا برای اولین‌بار سخن می‌گفت، افزود «اگر در روند مذاکرات به مرحله‌ای برسیم که رسیدن به یک توافق «خوب» با تضمین بالا لازمه‌اش این باشد که سطحی از گفت‌وگو‌ها را با آمریکایی‌ها داشته باشیم، این را نادیده نخواهیم گرفت.»
ایران و آمریکا در بزنگاه «مذاکره مستقیم» | چرا مذاکرات شش ماه متوقف شد؟
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز توافق خوب را پیش‌شرطی برای تغییر روش مذاکره بین ایران و آمریکا دانست و تلویحاً اظهارات امیرعبداللهیان را تأیید کرد. توئیت شمخانی وقتی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که بدانیم شورای عالی امنیت ملی مسئول اصلی تعیین چارچوب مذاکرات وین است و نظر شمخانی می‌تواند به نوعی بیانگر دیدگاه این شورا باشد.
شرط مذاکره مستقیم ایران و آمریکا
«توافق خوب» اما همان پیش‌شرطی بود که ازسوی این دو مقام بلندپایه ایران خطاب به آمریکایی‌ها مطرح شد تا نشان دهند در عین آمادگی برای برداشتن گامی بلند در مذاکرات، همچنان برای گفتوگوی مستقیم تردیدهایی نیز وجود دارد.
همزمان با این اظهارنظرها، ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، نیز گفت که مذاکره مستقیم با ایران در خصوص بازگشت متقابل به برجام و دیگر مسائل بسیار سازنده‌تر خواهد بود. وی با بیان دوباره اینکه آمریکا آماده گفتوگوی مستقیم با ایران است، گفت: «دیدار مستقیم این گفت‌وگو را که برای رسیدن سریع به تفاهم و بازگشت متقابل به برجام بسیار ضروری است، تسهیل می‌کند.»
نماینده روسیه نیز که تلاش دارد نقش فعالی در این دور از مذاکرات ایفا کند، سکوت نکرده و به این اظهارات واکنش نشان داد. اولیانف که دائما خبرهایی از مذاکرات را در قالب توئیت نشر می‌دهد و به گفته منابع غربی از طرف ایران در مذاکرات وین حاضر است و در مواردی پیام‌های ایران و آمریکا را تبادل می‌کند، بلافاصله پس از اظهارات وزیر خارجه ایران، در توئیتی از آن استقبال کرد اما گفت مذاکرات در مراحل نهایی گفت‌وگو‌ها مفید خواهد بود.
پیشتر نیز گزارش شده بود که در جریان سفر هفته گذشته ابراهیم رئیسی به مسکو، مقام‌های روسیه نیز توصیه‌هایی به وی در زمینه مذاکرات احیای برجام کرده بودند.
بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران سیاسی براین‌باورند که آمریکا و متحدان اروپایی‌اش در مذاکرات جاری بر سر احیای توافق هسته‌ای برجام، ناگزیر خواهند بود در اوایل و یا اواسط ماه فوریه در مورد آینده مذاکرات هسته‌ای با ایران تصمیم‌گیری کنند.
پاسخ ایران به امتیازگیری آمریکا درباره زندانیان دو تابعیتی
دراین‌میان آمریکا تلاش می‌کند که از فرصت‌های به‌وجودآمده نهایت استفاده را ببرد؛ ازجمله رابرت مالی، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران و مذاکره‌کننده ارشد ایالات متحده در گفت‌وگو‌های احیای برجام به خبرگزاری رویترز گفت که بعید است آمریکا بدون آنکه تهران چهار شهروند آمریکایی «گروگان» را آزاد کند، با ایران به توافقی برسد.
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز در این‌باره گفت تهران آمادگی دارد در خصوص آزادی زندانیان دو طرف با آمریکا مذاکره کند.
بن‌بست با اروپا؟
این سیگنال‌های مثبت ازسوی ایران، آمریکا و روسیه درحالی ارسال می‌شود که لیز تراس، وزیر امور خارجه بریتانیا، سه‌شنبه گفت، مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای برجام میان ایران و قدرت‌های غربی در حال رسیدن به یک «بن‌بست خطرناک» است.
خانم تراس به پارلمان بریتانیا گفت: «این مذاکرات اضطراری است و پیشرفت به اندازه کافی سریع نبوده است.»
به نوشته رویترز، وزیر خارجه بریتانیا گفت: «ایران اکنون باید انتخاب کند که آیا می‌خواهد توافقی را منعقد کند یا آنکه می‌خواهد مسئول فروپاشی برجام باشد و اگر برجام فرو بریزد، همه گزینه‌ها روی میز است.»
واکنش متفاوت اصول‌گرایان به مذاکره ایران و آمریکا
اما نظرات مختلفی در مورد این گفتوگوی مستقیم وجود دارد. عده‌ای براین‌باورند که دیگر زمان پیام بردن و آوردن توسط کشور‌های اروپایی به پایان رسید و در گذشته هم ایران و آمریکا پشت یک میز سر برنامه هسته‌ای حرف زدند و در نهایت به توافق رسیدند که برجام نام گرفت.
این عده براین‌باورند که خروج آمریکا از برجام و انفعال کشور‌های اروپایی، چین و روسیه در احیای برجام و عدم توانایی در شکستن تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران، باز هم نشان داد که طرف اصلی این مناقشه تنها و تنها آمریکا است و دیگران در ماجرای برجام زینت‌المجلس هستند و تنها به این مذاکرات و توافق‌ها جنبه بین‌المللی می‌دهد و نقش دیگری ندارند.
طرفداران این نظریه نسبت به سوءاستفاده برخی کشور‌ها از فضای میانجی‌گری و واسطه‌گری میان ایران و آمریکا در روند مذاکرات هشدار می‌دهند.
عده‌ای دیگر نیز تأکید دارند ازآنجایی‌که آمریکا یک‌جانبه از برجام خارج شده، باید ملزم شود که ابتدا گام‌هایش را در راستای رفع تحریم‌ها بردارد. پس از رفع تحریم‌ها و راستی‌آزمایی از اجرای درست تعهدات طرف آمریکایی و اروپایی، ایران گام‌های متقابل هسته‌ای خود را برمی‌دارد.
محمود عباس‌زاده، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس در این‌باره گفت: «ایران در ماجرای برجام در سطح وزیر خارجه به صورت مستقیم با آمریکا مذاکره کرد اما این آمریکا بود که به تعهدات خود عمل نکرد.»
او تصریح کرد: «اگر آمریکایی‌ها حسن نیت داشته باشند و به آن چیزی که امضا می‌کنند عمل کنند، می‌توانیم با آنها مذاکره کنیم؛ اما آنها این موضوع را در عمل اثبات نکرده‌اند.»
عبدالله گنجی، چهره سیاسی اصول‌گرا که از مخالفان دیروزی برجام و مذاکره با آمریکا بوده، نیز از این احتمال استقبال کرده و حتی تأکید کرده که مذاکرات دوجانبه برگزار شود.
واکنش حسین شریعتمداری، مدیر مسئول کیهان اما متفاوت است و او انتقاداتی تند و تیز به دولت رئیسی کرده است. شریعتمداری در یادداشتی آورده است؛ «اکنون این پرسش از آقایان امیرعبداللهیان و شمخانی در میان است که چرا و با کدام تحلیل منطقی و قابل‌قبول از احتمال مذاکره مستقیم با آمریکا سخن می‌گویید؟! و کدام بخش از صورت‌مسئله نا‌مشخص است که روشن شدن آن به مذاکره، آن هم مذاکره مستقیم با آمریکا نیاز دارد؟!»
کیهان حتی برای وزیر خارجه و دبیر شورای عالی امنیت ملی هم تعیین تکلیف کرده و آورده است؛ «استقبال گسترده مقامات و محافل آمریکایی و پادوهای کاسه‌لیس داخلی آنها از اظهارات آقایان امیرعبداللهیان و شمخانی که در گزارش تیتر یک امروز کیهان به برخی از آنها اشاره شده، به‌تنهایی و حتی بدون مراجعه به مستندات این یادداشت، به‌وضوح حاکی از آن است که برادران عزیزمان درپی آب به سوی سراب می‌روند! این اظهارات موجی از ابراز نگرانی در میان طیف گسترده نیروهای حزب‌اللهی و پا به‌رکاب انقلاب را نیز درپی داشته است و امید آنکه هرچه زودتر اظهارات نسنجیده خود را تصحیح کرده و شبهاتی که پدید آورده‌اند را بر‌طرف کنند.»
احمد شیرزاد، فعال سیاسی اصلاح‌طلب هم می‌گوید؛ «بنده به روند پیش‌آمده در مذاکرات وین خوش‌بین هستم؛ زیرا شرایطی پیش آمده که دو طرف چاره‌ای جز مذاکره مستقیم در وضعیت فعلی ندارند. بنده امیدوارم درایت لازم در میان مسئولان داخلی وجود داشته باشد و براساس کلیات که همان رفع تحریم‌ها و توسعه مبادلات تجاری کشورمان است، مذاکرات صورت بگیرد و سپس طرفین وارد جزئیات شوند.»
مذاکرات کی انجام می‌شود؟
در نهایت دیدار تیم‌های مذاکره‌کننده ایران و آمریکا در سطح کارشناسی شاید چندان مسئله دور از ذهنی نباشد اما تعیین زمان آن با مؤلفه‌های تأثیرگذار ازجمله روسیه، چین و اروپایی‌ها سخت است. باید دید که این مذاکرات کی انجام می‌شود.
منبع: ایرنا
