روزنو :تنها یک ماه سال آبی جدید گذشته است و در چنین وضعیتی همه از روزهای بحرانی و کم‌آب در ایران سخن می‌گویند. آنچنان که از خبرها برمی‌آید وضعیت در تهران بحرانی‌تر از جاهای دیگر است. در تابستانی که گذشت بحران آب در ایران کار را به جایی رساند که به شهروندان دو استان با تانکر آبرسانی شد.

تنها یک ماه سال آبی جدید گذشته است و در چنین وضعیتی همه از روزهای بحرانی و کم‌آب در ایران سخن می‌گویند. آنچنان که از خبرها برمی‌آید وضعیت در تهران بحرانی‌تر از جاهای دیگر است. در تابستانی که گذشت بحران آب در ایران کار را به جایی رساند که به شهروندان دو استان با تانکر آبرسانی شد. با این توصیف و تصویری که آمارها از شرایط آب این روزهای تهران نشان می‌دهد آیا باید منتظر چنین وضعیتی در تهران هم باشیم؟ این البته تنها تهران نیست که در مرز خطر قرار دارد؛ آمارهای منتشره از میزان آب ذخیره‌شده پشت سدها نشان می‌دهد که سال سختی در پیش داریم. با گذشت یک ماه از سال آبی (۱۴۰۱-۱۴۰۲) میزان حجم آب در مخازن سدهای کشور حدود ۱۸.۱۲ میلیارد مترمکعب است و می‌توان گفت که میزان آب ورودی به مخازن سدها حدود ۱۴ درصد کاهش یافته و ذخایر مخازن سدهای تهران نیز حدود ۳۶۱ میلیون مترمکعب است و این یعنی نسبت به سال گذشته و در همین بازه زمانی که حدود ۴۴۱ میلیون مترمکعب بود، میزان ذخایر سدها ۱۸ درصد کاهش داشته است. ایران در سال آبی ۱۴۰۰ - ۱۴۰۱ که شهریورماهش به پایان رسید، رتبه یازدهم خشک‌سالی را داشت. رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشک‌سالی هم در واکنش به وضعیت آبی کشور گفته که بارندگی‌های امسال نسبت به شرایط نرمال در برخی استان‌ها بین ۸۰ تا ۹۰ درصد کاهش داشته است و بارش‌های پاییزی نیز از دهه سوم آبان ماه تا حد نسبتا نرمالی آغاز خواهند شد.

وضعیت نگران‌کننده سدهای ایران

آمار دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور نشان می‌دهد با سپری‌شدن ۳۰ روز از سال آبی (۱۴۰1-۱۴۰2) میزان حجم آب در مخازن سدهای کشور حدود ۱۸.۱۲ میلیارد مترمکعب بوده و شاهد کاهش ۱۴درصدی ورودی به مخازن نسبت به سال گذشته هستیم. کشور در سال آبی ۹۹ - ۱۴۰۰ رتبه سوم خشک‌سالی را در طول ۵۰ سال گذشته و سال آبی ۱۴۰۰ - ۱۴۰۱ که شهریورماهش به پایان رسید، رتبه یازدهم خشک‌سالی را داشته است. این در حالی است که طبق پیش‌بینی سازمان هواشناسی بارندگی‌های امسال نسبت به شرایط نرمال ۷۰ درصد کاهش داشته و میزان بارش‌های پاییز ۵۰ درصد کمتر از شرایط نرمال خواهد بود.وضعیت بارندگی مهرماه نشان می‌دهد که پیش‌بینی‌ها تقریبا درست بوده است. آمارها نشان می‌دهد از ابتدای سال آبی جدید تا ۲۴ مهرماه میزان بارندگی در کشور ایران به‌طور میانگین در حدود ۰.۸ میلی‌متر بوده، این در حالی است که میزان بارندگی بلندمدت در همین تاریخ در حدود ۴.۸ میلی متر بوده است. علاوه بر کاهش بارندگی در سال‌های اخیر و سال آبی جاری، اطلاعات آب‌و‌هوایی نشان می‌دهد که میانگین دما در مهرماه جاری در اکثر استان‌های کشور از میانگین بلندمدت بیشتر بود و در کل کشور در حدود دو درجه سانتی‌گراد دمای میانگین در روز ۲۴ مهرماه از میانگین بلندمدت مشابه بیشتر بوده است. بررسی وضعیت ورودی سدهای کشور نشان می‌دهد ورودی به مخازن در سال آبی جاری به ۸۳۰ میلیون مترمکعب رسیده که نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته ۱۴ درصد کاهش دارد. همچنین میزان پرشدگی سد زاینده‌رود در استان اصفهان، سدهای استان تهران، سدهای استان خوزستان و سدهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه در شرایط فعلی به ترتیب حدود ۱۱ درصد، ۱۹ درصد، ۴۳ درصد و ۲۹ درصد است. ذخایر مخازن سدهای تهران نیز در حدود ۳۶۱ میلیون مترمکعب است، درحالی‌که در سال گذشته در همین تاریخ حجم ذخایر سدهای تهران در حدود ۴۴۱ میلیون مترمکعب بوده که نشان‌دهنده کاهش حدود ۱۸درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل است.

۱۰۰ روز حساس برای تهران

تهرن تنها صد روز آب دارد. این خبری است که هفته گذشته منتشر شده و بسیاری را نگران کرده است. محمد بختیاری مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب تهران اول آبان امسال گفت که تهران فقط برای صد روز آب دارد. مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب تهران در برنامه تلویزیونی با بیان اینکه مصرف آب شرب روزانه تهران سه میلیون مترمکعب است، گفت: اگر تمهیدات لازم و صرفه‌جویی صورت نگیرد، اوایل زمستان به مشکل خواهیم خورد.

علی‌رغم حرف‌های نگران‌کننده مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب تهران اما هنوز خبری از اتخاذ سیاست‌های انقباضی در مصرف آب نیست. آمارها نشان می‌دهد که مصرف آب در تهران همچنان زیاد است و این مصرف زیاد در کنار وضعیت ذخیره آب پشت سدها می‌تواند وضعیتی چون شهرکرد یا همدان در تابستان امسال را برای پایتخت رقم بزند. بر اساس آخرین آمار میزان مصرف آب در تهران روز جمعه ۲۲ مهرماه ۱۴۰۱، ۴۶ هزار لیتر در هر ثانیه ثبت شده که معادل مصرف ۳۰ هزار بطری آب‌معدنی یک‌ونیم‌لیتری در هر ثانیه است. میانگین مصرف آب پایتخت در روزهای اخیر در هر روز حدود سه‌میلیارد‌و ۳۰۰ میلیون لیتر است و با توجه به ذخایر آبی موجود، تهران، شهری مقاوم در مقابل تنش آبی نیست. بر اساس بند «ی» تبصره ۸ قانون بودجه و همچنین ضرورت حفاظت از منابع آب که در سال‌های اخیر به علت تداوم خشک‌سالی با محدودیت مواجه شده است، آب مشترکان بدمصرف در ساعاتی از روز قطع می‌شود. این اقدام تا زمان اصلاح رفتار و مصرف آنان مطابق با الگو ادامه خواهد داشت. محمدرضا بختیاری مدیرعامل شرکت آب‌ و فاضلاب تهران در این رابطه می‌گوید: از نیمه مهرماه امسال با رصد میزان مصرف آب، برنامه قطع موقت آب مشترکان بدمصرف تهرانی در دستور کار قرار گرفت و تاکنون نیز آب تعدادی از این مشترکان در ساعاتی از روز قطع شده است و اجرای این برنامه تا تغییر رفتار در مصرف آب این دسته از مشترکان ادامه دارد. بر اساس این آمار ۵۹ درصد مشترکان پرمصرف‌اند و مصرف ۱۴ تا ۲۸ مترمکعب یعنی تا دو برابر الگو داشته‌اند و چهار درصد مشترکان نیز اساسا بدمصرف به شمار می‌روند و مصرف آب شرب آنها از ۲۸ مترمکعب در ماه نیز فراتر رفته است و بنا بر آمارها، این دسته از مشترکان به تنهایی ۱۰ درصد از کل آب شرب بخش خانگی تهران را مصرف می‌کنند.

پاییز کم‌آب تهران

علی‌رغم گذر از پیک تابستان اما همچنان بحران آب در کشور وجود دارد و پاییز نیز تاکنون نتوانسته مرهمی بر شرایط فعلی شود. در برخی استان‌ها همچون ایلام، کرمانشاه، سمنان، همدان، زنجان و خوزستان شاهد کاهش ۳۰درصدی بارش‌ها هستیم، در این بین پایتخت نیز ۲۶ درصد کاهش بارندگی داشته و تنها در سه استان سیستان‌و‌بلوچستان، کرمان و هرمزگان بارندگی مثبت ثبت شده است. امسال هم مانند سال گذشته خشک‌سالی تداوم دارد و همین امر سبب شده با کاهش سطح منابع آب‌های زیرزمینی و آبخوان‌ها روبه‌رو شویم. بارندگی‌های امسال با وجود آنکه نسبت به سال گذشته ۳۰ درصد رشد داشته است، اما نسبت به شرایط نرمال ۱۸ درصد کاهش نشان می‌دهد. ۳۰ درصد رشد بارندگی تنها پنج درصد حجم ورودی به سدها را افزایش داده است. اکنون سدها ۴۱ درصد پرشدگی دارند، درحالی‌که باید ۵۰ درصد پرشدگی داشته باشند که این کاهش ناشی از شرایط خشک‌سالی است. اکنون میزان ورودی آب به مخازن سدهای پنج‌گانه تهران با کاهش ۱۶درصدی نسبت به سال آبی گذشته روبه‌رو است و در آستانه فصل پاییز و شروع سال آبی جدید با ۴۱۱ میلیون مترمکعب ذخیره آبی و کسری ۸۹ میلیون مترمکعبی نسبت به سال گذشته وارد سال آبی

۱۴۰1-۱۴۰2 شده‌ایم. همچنین آمار دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور نشان می‌دهد با سپری‌شدن ۱۶ روز از سال آبی (۱۴۰1-۱۴۰2)، میزان کل حجم آب در مخازن سدهای کشور حدود ۱۸.۵۷ میلیارد مترمکعب است که نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته تغییر نکرده است. میزان پرشدگی سد زاینده‌رود در استان اصفهان، سدهای استان تهران، سدهای استان خوزستان و سدهای حوضه آبریز دریاچه ارومیه در شرایط فعلی به ترتیب حدود ۱۲ درصد، ۲۰ درصد، ۴۴ درصد و ۳۱ درصد است.