محبوبه ولی

اروپا در حالی که هیچ واکنش عملی‌ و موثری نسبت به جنایت و نسل‌کشی یک ساله اسرائیل در غزه نداشته و صرفا به اظهار نگرانی‌ها و تاسف‌های هرازگاهی اکتفا کرده، در قبال تهران دور تازه‌ای از تحریم را کلید زده است.

روز یکشنبه جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خبر داد که به دلیل ارسال موشک‌های بالستیک از ایران به روسیه، تحریم ایران روی میز شورای وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا است. 

یک روز بعد، یعنی روز دوشنبه هفته جاری، اتحادیه اروپا تحریم 7 نهاد و 7 فرد ایرانی را اعلام کرد که در میان آنها نام سه شرکت هواپیمایی ایران ایر، ماهان و ساها نیز دیده می‌شد.  در بیانیه اعلامی اتحادیه اروپا در این خصوص آمده است: «تحریم‌های امروز شامل افراد و نهادهایی می‌شوند که مسئول ساخت و انتقال پهپاد، موشک و فناوری‌های مرتبط به روسیه در حمایت از جنگ تجاوزکارانه با اوکراین و گروه‌ها و نهادهای مسلحی هستند که صلح و امنیت در خاورمیانه و دریای سرخ را تضعیف می‌کنند.»

منابع خبری اطلاع دادند که ساعتی پس از اعلام این تحریم، پروازهای ایران به اروپا لغو شد. یورونیوز نوشت که برخی مخاطبان این خبرگزاری گزارش داده‌اند از فرودگاه امام خمینی پیامکی دریافت کرده‌اند مبنی بر اینکه پرواز آنها به مقاصد اروپایی کنسل شده است. 

این رسانه اضافه کرده که فرودگاه امام در پاسخ به تماس تلفنی این مسافران لغو پرواز تهران- پاریس را تایید و علت را نیز تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه شرکت‌هایی هواپیمایی عنوان کرده است. 

تقاضای سفر به اروپا به سمت ایرلاین‌های خارجی خواهد رفت

حالا دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی خبر داده که پروازهای هواپیماهای ایرانی به اروپا پایان یافته و پس از این هواپیمای ایرانی به اروپا پرواز نخواهد داشت. 

مقصود اسعدی سامانی گفته: تنها ایرلاینی که در کشورمان به اروپا پرواز داشت، شرکت هواپیمایی ایران ایر بود که  با اعمال تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا علیه ایران‌ایر، پس از این هیچ پرواز ایرانی به اروپا پرواز نخواهد داشت.

وی با بیان اینکه پروازهای ایرانی برای مقاصد اروپایی متقاضی زیادی در کشور داشت، اشاره کرده که این تقاضا از این به بعد به سمت ایرلاین‌های خارجی خواهد رفت. 

این مسئول هواپیمایی اضافه کرده که به دلیل شرایط خاص منطقه بعضی ایرلاین‌های خارجی نیز پروازهای خود به ایران را محدود کرده‌اند و در این وضعیت، پروازهای اروپایی از این پس از طریق پروازهای کانکشن و از کشور واسط مانند ترکیه یا امارات برقرار می‌شود. 

تحریم تازه اروپا علیه صنعت هوایی ایران در حالی است که پیش از این نیز هوایپمایی‌های ایرانی به دلیل تحریم‌های قبلی در مسیر ورشکستگی بودند. گذشته از فرسودگی هواپیماها که بخش زیادی از آنها را به دلیل نقص و نبودن قطعات عملا غیرقابل استفاده کرده، همین تعداد هواپیماهای فعال در خطوط هواپیمایی نیز به دلیل تحریم با محدودیت‌های بسیار مواجه بودند. 

پیش‌تر مدیرعامل شرکت هواپیمایی ایران‌ایر گفته بود که هواپیماهای این شرکت در 99 درصد فرودگاه‌های اروپایی تحریم سوختی هستند. دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی نیز در مصاحبه تازه خود با ایلنا در پاسخ به اینکه ایرلاین دیگری جز ایران ایر نمی‌تواند پرواز اروپایی برقرار کند، توضیح داده که به دلیل تحریم‌ها، فرودگاه‌های اروپا به هواپیماهای ایرانی سوخت نمی‌دهند و هوایپماهای ایران‌ایر هم باید به صورت تانکرینگ سوخت مورد نیاز خود را برای پروازهای اروپایی تامین می‌کرد. 

او با این توضیحات اضافه کرد: «بنابراین باید هواپیماهایی در این مسیر به کار گرفته شود که امکان این سوختگیری را داشته باشند و از این تایپ هواپیماها در ناوگان سایر ایرلاین‌های ایرانی موجود نیست.»

    اروپا در حالی که هیچ واکنش عملی‌ و موثری نسبت به جنایت و نسل‌کشی یک ساله اسرائیل در غزه نداشته و صرفا به اظهار نگرانی‌ها و تاسف‌های هرازگاهی اکتفا کرده، در قبال تهران دور تازه‌ای از تحریم را کلید زده است

 باج اروپایی 

حالا با تحریم جدید اتحادیه اروپا، حتی ایران‌ایر دیگر نمی‌تواند به مقاصد اروپایی پرواز داشته باشد و این به معنای یک فشار تازه اقتصادی به ایران و نزدیک کردن صنعت هوایی کشور، یک گام دیگر به سوی ورشکستگی است. 

نکته آنکه اتحادیه اروپا این تحریم تازه را در شرایطی به ایران تحمیل می‌کند که ایران در یک رویارویی و تقابل بی‌سابقه با اسرائیل است و از این حیث در موقعیت حساسی به سر می‌برد. به نظر می‌رسد همزمان که آمریکا پیشرفته‌ترین سامانه دفاعی خود را در اختیار اسرائیل قرار می‌دهد تا توان دفاعی آن را ارتقا دهد، اروپایی‌ها نیز مسئولیت تحریم و تضعیف بیشتر ایران را در دستور کار خود قرار داده‌اند. 

عباس عراقچی روز یکشنبه در واکنش به تصمیم اتحادیه اروپا برای اعمال این تحریم‌ها، آن را باجی خواند که اروپا به  اسرائیل می‌دهد. 

با توجه به اینکه بهانه اتحادیه اروپا برای این تحریم، ارسال سلاح از ایران به روسیه بوده، عراقچی نوشت که در دیدارهایش با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و معاون او در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، مطرح کرده که «همکاری‌های نظامی ایران و روسیه جدید نیست و سابقه‌ای دارد که به قبل از بحران اوکراین برمی‌گردد.»

او اضافه کرده: «برخی اروپایی‌ها به رژیم اسرائیل انواع سلاح‌های پیشرفته را ارائه داده و مشتاقانه در عملیات نظامی علیه ایران شرکت کردند. سیاست فشار حداکثری ایالات متحده همچنان برقرار است و بنگاه‌های اقتصادی در اروپا به طور کامل از دستورالعمل‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا پیروی می‌کند.»

وزیر خارجه ایران تاکید کرد: «من به وضوح و دوباره بر آنچه گفته‌ام تأکید می‌کنم که ما موشک‌های بالستیک به روسیه نداده‌ایم. اگر اروپا نیاز به بهانه‌ای برای کوتاه آمدن در مقابل باج‌خواهی اسرائیل دارد، بهتر است داستان دیگری پیدا کند.»

     به نظر نمی‌رسد اروپا قصد تجدیدنظر در سیاست خود نسبت به ایران را داشته باشد؛ سیاستی که پس از خروج دونالد ترامپ از برجام به وضوح خود را نشان داد و اکنون نیز همان را   ادامه می‌دهد 

  به خاطر اوکراین یا برای اسرائیل؟

در همین ارتباط بسیاری تحریم‌های تازه اتحادیه اروپا علیه ایران را یکی دیگر هزینه‌های هنگفت همکاری نظامی ایران با روسیه خوانده و خواستار پایان دادن به آن شدند. در عین حال اما برخی دیگر هم‌نظر با عباس عراقچی، تاکید می‌کنند که همکاری نظامی ایران با روسیه، صرفا یک بهانه است و در نبود آن نیز اروپا، بهانه دیگری برای فشار به ایران پیدا می‌کرد تا در این برهه، همزمان با تقویت اسرائیل، ایران را در تنگنای بیشتری قرار دهد. 

سلسله تحریم‌های جدیدی که علیه ایران کلید خورده‌اند، البته منحصر به اروپا نیستند. آمریکا نیز در کنار پشتیبانی تمام قد نظامی و سیاسی از اسرائیل، اواخر هفته گذشته 16 شرکت و 23 کشتی ایرانی را تحریم کرد؛ این تحریم‌ها مرتبط با حوزه نفت، پتروشیمی و به طور کلی انرژی ایران بودند. 

روز گذشته نیز دولت استرالیا اعلام کرد پنج مقام نظامی و دولتی ایران که در برنامه موشکی مشارکت دارند را مشمول تحریم‌های مالی و ممنوعیت سفر قرار داده است.

از بیانیه وزیر خارجه استرالیا چنین برمی‌آید که این تحریم‌ها نیز در راستای حمایت با اسرائیل است. در بیانیه پنی وانگ آمده: «شلیک بیش از 180 موشک بالستیک ایران در اول اکتبر به سوی اسرائیل تشدید خطرناکی بود که خطر یک جنگ منطقه‌ای گسترده‌تر را افزایش داد.»

عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران دیروز نیز در واکنش به تحریم‌های تازه اروپایی علیه ایران، تحریم را یک تجربه شکست‌خورده خواند و گفت: «کشورهایی که یک روز ما را برای سیم خاردار تحریم می‌کردند اکنون به جایی رسیده‌ است که خودشان ادعا می‌کنند که ایران سلاح‌های پیشرفته صادر می‌کند و می‌فروشد.»

 اروپایی که برای برجام هم کاری نکرد

با این وجود، پرواضح است که امتداد و افزایش این دست تحریم‌ها، کشور را به ویژه از نظر اقتصادی در موقعیت دشوارتری قرار می‌دهد. وزارت خارجه در اعتراض به این اقدام اتحادیه اروپا، روز گذشته سفیر مجارستان را در جایگاه ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپا، احضار کرد.  معاون سیاسی وزیر خارجه در جلسه با این مقام اتحادیه اروپا تصریح کرده که همکاری‌های دفاعی و نظامی ایران با سایر کشورها، قانونی و در جهت حراست از منافع و امنیت ملی ایران است و موضوعی نیست که اجازه داده شود، طرف‌های ثالث در آن دخالت کنند. 

وی ضمن تاکید بر اینکه اقدام اروپا در تحریم شرکت‌های هواپیمایی مسافربری ایران، نقض مقررات و حقوق بین‌الملل است، توصیه کرده که «کشور‌های عضو اتحادیه در دام محافل ضدایرانی به‌ویژه رژیم آپارتاید صهیونیستی نیفتند و منافع و روابط دیرینه خود با ایران را فدای اغراض دشمنان روابط ایران و اروپا نکنند.»

اروپا اما به نظر نمی‌رسد که قصد تجدیدنظر در سیاست خود نسبت به ایران را داشته باشد؛ سیاستی که پس از خروج آمریکا از برجام به وضوح خود را نشان داد. پس از آنکه دونالد ترامپ، برجام را پاره کرد، اروپا بارها به ایران وعده بازگشت به برجام را داد اما نه تنها قدمی در این مسیر برنداشت، بلکه در مواقعی به کارزار فشار حداکثری آمریکا به ایران نیز پیوست. 

اکنون نیز در بحبوحه تقابل تهران- تل‌آویو، با وضع تحریم‌های تازه، سنگ‌های تازه پیش پای تهران می‌اندازد؛ سنگ‌هایی که راه دیپلماسی با اروپا را نیز مسدود می‌کنند.