حدود ۷۲ ساعت از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا می‌گذرد، اما بازگشت او به کاخ سفید همچنان سرخط داغ خبرها‌ست و کماکان رسانه‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای از زاویه دید خود، کلیدداری مجدد کاخ سفید به دست ترامپ را به بوته تحلیل می‌برند. در همین راستا، آینده مناسبات تهران-واشنگتن در دولت دوم نامزد جمهوری‌خواهان مورد توجه تحلیلگران، کارشناسان و مقامات داخلی است.

مهدی بازرگان: حدود ۷۲ ساعت از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده آمریکا می‌گذرد، اما بازگشت او به کاخ سفید همچنان سرخط داغ خبرها‌ست و کماکان رسانه‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای از زاویه دید خود، کلیدداری مجدد کاخ سفید به دست ترامپ را به بوته تحلیل می‌برند. در همین راستا، آینده مناسبات تهران-واشنگتن در دولت دوم نامزد جمهوری‌خواهان مورد توجه تحلیلگران، کارشناسان و مقامات داخلی است. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، مسعود پزشکیان شامگاه چهارشنبه هفته گذشته و در گردهمایی مسئولان ستاد امید، با بیان اینکه برای ما هرگز تفاوتی نخواهد داشت که چه‌کسی در انتخابات آمریکا پیروز شده، چراکه کشور و نظام ما به قدرت درونی خود با ملتی با‌ عزت و عظمت متکی است، تصریح کرد: «ما در توسعه روابط خود با دیگر کشورها به‌هیچ‌عنوان نگاه بسته و محدودی نخواهیم داشت. اولویت خود را توسعه روابط با کشورهای اسلامی و همسایه قرار داده‌ایم و عمیقا معتقد به ایجاد وحدت و انسجام میان کشورهای اسلامی هستیم و باور داریم اگر همه کشورهای جهان اسلام با یکدیگر برادر و متحد بودند، رژیم صهیونیستی جرئت نداشت این‌گونه مردم فلسطین و لبنان مظلوم را به خاک‌و‌خون بکشد».

اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه، نیز در واکنشی درباره انتخابات آمریکا گفت: «انتخاب رئیس‌جمهور آمریکا بر‌عهده مردم آن کشور است و اکنون مردم آمریکا انتخاب خود را کرده‌اند». سخنگوی وزارت امور خارجه این را هم تأکید کرد: «ما از سیاست‌ها و رویکرد‌های گذشته دولت‌های مختلف در آمریکا تجربیات بسیار تلخی داریم». او با بیان اینکه انتخابات فرصتی برای بازبینی و بازنگری در رویکرد‌های ناصواب گذشته است، عنوان کرد: «آنچه برای ایران مهم و ملاک ارزیابی است، عملکرد دولت آمریکا‌ست».

محمدجواد ظریف هم در واکنش به نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در مطلبی در شبکه ایکس نوشت: «ایران تحت تأثیر تهدید قرار نمی‌گیرد اما به احترام توجه می‌کند». به گفته معاون راهبردی رئیس‌جمهور در واکنش به نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا: «مردم آمریکا، از جمله بیشتر مسلمانان، با رأی خود به‌وضوح مخالفت خود را با یک سال شرم‌آورِ همدستی ایالات متحده در جنایت‌های اسرائیل در غزه و کشتار در لبنان نشان دادند. امیدواریم که دولت جدید ترامپ و ونس به وعده‌های خود درباره خودداری از جنگ‌ها عمل کنند و درس مهمی را که مردم آمریکا درباره پایان‌دادن به جنگ‌ها و پیشگیری از جنگ‌های جدید یاد داده‌اند، به یاد داشته باشند. ایران که نشان داده عزم و توانایی مقابله با هر‌گونه تهاجم را دارد، تحت تأثیر تهدیدها قرار نمی‌گیرد، اما به احترام توجه می‌کند».

نگاه معاون اول ترامپ به ایران

در‌حالی محمدجواد ظریف به جی‌دی ونس اشاره دارد که او به‌ عنوان معاون اول دونالد ترامپ، یک سیاست‌مدار معتقد به شعار «اول آمریکا» است که با حمله به عراق در سال ۲۰۰۳ و کمک‌های نظامی به اوکراین مخالف بوده، اما اسرائیل را از این شعار مستثنا می‌داند. سناتور جی‌دی ونس همچنین اظهارات متعدد و حتی متضادی درباره ایران داشته و دارد، بنابراین سپهر فکری او در قبال تهران چندان روشن نیست و نمی‌توان شمایلی مانند جان بولتون را در او دید. ونس پیش‌از‌این بر رویکردی محتاطانه در رویکرد نظامی منجر به حمله به خاک ایران تأکید داشت. هم‌زمان معاون اول ترامپ تا حدود هشت ماه پیش با ادامه مسیری که منجر به تشدید تنش‌ها با حکومت ایران شود‌ مخالف بود، ولی اکنون در جدیدترین مصاحبه خود با فاکس‌نیوز طرفدار بمباران‌های سنگین‌تر علیه گروه‌های همسو با ایران است. گفتنی است که ونس در جریان ترور سردار سلیمانی در سال ۲۰۲۰، گفته بود: «اگر قرار است ایرانی‌ها را بکوبیم، باید محکم بزنیم».

در سوی دیگر و در پی عملیات وعده صادق ۱ در فروردین ماه سال جاری، معاون اول ترامپ هشدار داده بود: «ترس واقعی از تشدید تنش در منطقه وجود دارد و ایالات متحده باید برای مهار این درگیری تلاش کند». او در مصاحبه‌ای با شبکه خبری سی‌ان‌ان درباره این حمله متذکر شد: «فکر می‌کنم مهم‌ترین چیز برای ایالات متحده در اینجا این است که ابتدا از تبدیل‌شدن این درگیری به یک درگیری منطقه‌ای گسترده‌تر جلوگیری کند؛ زیرا ما در‌حال‌حاضر بسیار تحت فشار هستیم و دوم اینکه از متحدان اسرائیلی خود حمایت کنیم». ونس همچنین یادآور شد: «ترس از تشدید تنش وجود دارد؛ زیرا جهان، ایالات متحده‌ای را می‌بیند که بسیار تحت فشار است». جی‌دی ونس در سخنرانی خرداد امسال در مؤسسه کوئینسی باز هم تأکید کرد: «آمریکا با حمله به عراق در سال ۲۰۰۳، از آن کشور یک نیروی همسوی جمهوری اسلامی در خاورمیانه ایجاد کرده است». لازم به ذکر است که سال گذشته، ونس در مخالفت با طیف رادیکال و جناح نومحافظه‌کار در حزب جمهوری‌خواه، از عملیات نظامی آمریکا در خاورمیانه انتقاد کرد. با‌این‌حال او در روزهای پس از ترور نافرجام دونالد ترامپ، در مصاحبه‌ای با فاکس‌نیوز با لحنی متفاوت‌تر از گذشته به بیان دیدگاه‌هایش پرداخت.

جی‌دی ونس در آبان ۱۴۰۲، در برنامه Face the Nation از شبکه سی‌بی‌اس، دیدگاه خود را درباره جنگ جاری در غزه و موضوع افزایش حملات گروه‌های نیابتی ایران به نیروهای آمریکایی در منطقه‌ پس از بروز جنگ غزه بیان کرده بود. هنگامی که از او پرسیده شد آیا پس از حملات نیروهای وابسته به ایران به پایگاه‌های نظامی ایالات متحده در عراق و سوریه، از استفاده از نیروی نظامی علیه حکومت ایران حمایت می‌کند یا نه، این جمهوری‌خواه اهل اوهایو پاسخ منفی داد. ونس درباره موضوع حمله نظامی آمریکا به ایران چنین پاسخ داد: «در‌حال‌حاضر؟ قطعا نه. به نظر من باید سعی کنیم اوضاع را آرام کنیم. البته باید خطوط قرمز داشته باشیم؛ اگر ایرانی‌ها به نیروهای آمریکایی حمله کنند... اگر آنها نقش تشدیدکننده‌ای در درگیری داشته باشند، ما باید آماده پاسخ‌گویی باشیم». وقتی در این مصاحبه به او یادآوری شد که برخی گروه‌های شبه‌نظامی به نیروهای آمریکایی حمله کرده‌اند، معاون اول ترامپ تصریح کرد: «آنها حمله کرده‌اند. گروه‌های شبه‌نظامی خاصی حمله کرده‌اند و من فکر می‌کنم ما کار درستی انجام داده‌ایم،‌ یعنی پاسخی متناسب داده‌ایم».

او همچنین اضافه کرد: «اگر آنها به ما ضربه بزنند، ما باید به آنها ضربه بزنیم. اما اگر درباره حمله به خاک اصلی ایران صحبت می‌کنید، فکر می‌کنم چنین اقدامی درحال‌حاضر تشدید درخور توجه تنش‌ها را درپی خواهد داشت و این کار اشتباهی خواهد بود». پس از این مصاحبه، درباره نظرات بعدی جی‌دی ونس در پیوند با خودِ موضوع حمله احتمالی نظامی به ایران خبری منتشر نشده است. حدود شش ماه بعد، ونس به‌ طور کلی نگرانی‌های زیادی درباره پراکندگی بیش‌از‌حد نیروهای نظامی ایالات متحده در نقاط مختلف جهان ابراز کرده و از تمرکز بر بازسازی قابلیت‌های دفاعی آمریکا و اولویت‌دادن به منافع امنیت ملی حمایت کرده است. او به‌ویژه از شکست‌های سیاست خارجی ایالات متحده در گذشته، به‌ویژه جنگ عراق، به‌ عنوان «درس عبرتی» درباره مشکلات سیاست‌های مداخله‌جویانه سخن گفته است.

 پاس گل بی‌بی به ترامپ با پایان احتمالی جنگ در غزه!

پس از پایان انتخابات و اعلام نتایج نهایی، دفتر نخست‌وزیری اسرائیل اعلام کرد نتانیاهو در تماسی تلفنی پیروزی ترامپ را در انتخابات تبریک گفت و هردو توافق کردند برای امنیت اسرائیل با یکدیگر همکاری کنند. این دو همچنین درباره تهدید ایران گفت‌وگو کردند. البته از جزئیات این تماس تلفنی ۲۰‌دقیقه‌ای ترامپ و نتانیاهو به‌ویژه درباره ایران خبری منتشر نشده است. هم‌زمان یک رسانه اسرائیلی خبر داد نتانیاهو ممکن است به‌زودی به جنگ غزه پایان دهد تا به ترامپ یک پیروزی دیپلماتیک سریع داده باشد. در سوی دیگر، برایان هوک، نماینده آمریکا در امور ایران در دولت اول دونالد ترامپ که قرار است رهبری انتقال قدرت به وزارت خارجه جدید آمریکا را برعهده داشته باشد، با تکرار اتهام‌زنی‌های واشنگتن علیه تهران مدعی شد که ترامپ می‌داند عامل اصلی بی‌ثباتی در خاورمیانه ایران است. البته به نوشته ایرنا، برایان هوک روز پنجشنبه هفته گذشته به وقت محلی در گفت‌وگویی با شبکه خبری سی‌ان‌ان آمریکا مدعی شد: «ترامپ هیچ علاقه‌ای به تغییر حکومت در ایران ندارد. آینده ایران به دست مردم آن کشور تعیین خواهد شد. ما این امر را به صورت مکرر اعلام‌ کرده‌ایم».

این سیاست‌مدار جمهوری‌خواه آمریکایی در راستای اتهام‌زنی‌های واشنگتن علیه نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران در منطقه غرب آسیا (خاورمیانه) ادعا کرد: «ترامپ می‌داند عامل اصلی بی‌ثباتی در خاورمیانه در‌حال‌حاضر ایران است. خلیج (فارس) امروزه یک منطقه پویا از نظر اقتصادی و فرهنگی است و این ایدئولوژی انقلابی ‌و افراطی که ایران صادر می‌کند، یکی از موانع در منطقه است و ایران به این مسیر ادامه می‌دهد». برایان هوک همچنین در سخنانی علیه گروه‌های مقاومت منطقه و ایستادگی آنان در‌برابر جنایات و حملات اسرائیل، بار دیگر از تل‌آویو حمایت کرد و مدعی بود: «ترامپ در ریاض اعلام‌ کرد که ایران را به صورت اقتصادی تضعیف خواهد کرد که این‌ حکومت نتواند از خشونت‌های حوثی‌ها (انصارالله یمن)، حماس، حزب‌الله و دیگر گروه‌ها در عراق و سوریه حمایت کند. همه این گروه‌ها اسرائیل و کشورهای منطقه را بی‌ثبات می‌کنند».