ستاره صبح، فائزه صدر: نیویورک ‌تایمز به نقل از دو مقام که نخواسته‌ اند نامشان فاش شود، خبر داد که ایلان ماسک نزدیک ‌ترین چهره به دونالد ترامپ با امیرسعید ایروانی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل، مخفیانه دیدار و درباره مذاکرات ایران و آمریکا گفت و گو کرده اند. اگرچه وزارت امور خارجه روز گذشته اصل دیدار را تکذیب کرد اما به گفته رسانه ‌های آمریکایی، ایلان ماسک در این دیدار حاوی پیغامی از طرف دونالد ترامپ برای ایران بوده است. انتشار این خبر گمانه زنی ها در رابطه با تمایل دو طرف به مذاکره را تقویت کرده و در عین حال با خشم و واکنش تندرو ها همراه بود. مدیر مسئول روزنامه کیهان این دیدار را ملاقاتی ذلت ‌بار و برخاسته از دیپلماسی التماسی خواند و به دولت و رییس جمهور تاخت. به این سبب ستاره صبح در گفت و گو با غلامعلی رجایی، مشاور پیشین اکبر هاشمی رفسنجانی به این موضوع و آینده روابط ایران و آمریکا پرداخته که در ادامه می خوانید:

  گمانه زنی ها در رابطه با روابط ایران و آمریکا پس از پیروزی ترامپ وارد مسیر تحلیلی متفاوتی شد. با توجه به شرایط بین المللی و منطقه ای موجود، به عقیده شما پیوند های میان دو کشور در آینده چگونه خواهد بود؟ 

از دو زاویه می توان به پیش بینی روابط آینده ایران و آمریکا پرداخت. اولین نکته این است که ترامپ دوره جدیدی را شروع می کند و اشتباهات دوره قبل را جبران خواهد کرد. اگرچه احتمال دارد بر سختگیری اش بیافزاید، ولی میزان واقع بینی ترامپ در این دوره نسبت به دوره اول بیشتر خواهد بود. نگاه ترامپ به ایرن نیز در این چهارچوب خواهد بود.

زاویه دیگر سیاست های کلان آمریکا نسبت به جهان، منطقه، ایران، چین، اوکراین، روسیه یا اسرائیل است. در این نگاه کلان چالش اصلی آمریکا ایران نیست، بلکه چین و بعد روسیه است. از این منظر روسای جمهور بیشتر مجری هستند. ترامپ در این دوره ضمن اینکه آگاهی واقع بینانه ای نسبت به جایگاه خود در کاخ سفید دارد، به خوبی می داند که سیاست خارجی ایران در اختیار پاستور نشینان نیست.

شرایط در آمریکا متفاوت از دوره اول ترامپ است. در این دوره مجلس سنا، کنگره و دستگاه قضا نیز مثل کاخ سفید در دست جمهوری خواهان است. این وضعیت در شرایطی رخ داد که حتی برخی از چهره های سرشناس جمهوری خواه این دوره دست به دامان دموکرات ها شدند تا دونالد ترامپ افراطی به ریاست جمهوری نرسد.

  گفته می شود دیدار ایلان ماسک و امیرسعید ایروانی برای انتقال پیامی از ترامپ به دولت ایران انجام شده آیا صحت این ادعا قابل تایید است؟ آیا دیدار هایی در این سطح می تواند به بهبود روابط دو کشور کمک کند یا خیر؟ 

به دو اتفاق مهم این روز ها توجه کنید. ایلان ماسک و سفیر ایران در سازمان ملل دیداری مخفیانه داشتند که توسط رسانه های امریکایی خبری شد. در همین بازه زمانی علی لاریجانی در حرکتی معنادار به لبنان می رود و با مقامات پارلمانی لبنان دیدار می کند. طبیعتا این سفر هر پیامی که داشته باشد باید توسط وزارت امور خارجه و دولت به لبنان برسد، چرا علی لاریجانی باید به لبنان برود؟ پاسخ این است که ایشان حامل پیام رهبری است که چنین پیامی مافوق دولت است.

البته این به معنای بی خبر بودن دولت از این سفر یا پیام آن نیست، ولی نشان دهنده مسیر متفاوت سیاست خارجی در ایران است. قواعد دیپلماسی اقتضا می کند پیام های حوزه سیاست خارجی از طریق مجاری خود ارسال شود، ولی مدل سیاست خارجی ایران متفاوت است و دولت صرفا مجری است پس در خصوص روابط ایران و آمریکا باید دید سیاست رهبری چیست؟

  مذاکرات احتمالی ایران و آمریکا چه نسبتی با تنش منطقه برقرار می کند؟ آیا تشدید درگیری ها در خاورمیانه می تواند به معنی توقف دائمی گفت و گو های پنهانی و علنی میان ایران و آمریکا باشد؟

شروع دولت چهاردهم در ایران و آغاز دوره دوم ریاست جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا با افزایش تنش میان ایران و اسرائیل هم زمان شده است. مساله ای که شرایط را بغرنج کرده درگیری پینگ پنگی ایران و اسرائیل است. تل آویو پس از پاسخ اش به عملیات وعده صادق 2 هفته هاست که در وضعیت آماده باش به سر می برد.

در چنین شرایطی عملکرد آمریکا حمایت از شریک منطقه ای اش خواهد بود. خطوط قرمز ایالات متحده در رابطه با اسرائیل بر تمام مسائل مربوط به ایران سایه می اندازد. بهترین کنش این است که ایران کاری نکند که آمریکا در ایستادن پشت سر اسرائیل مصمم شود. ایران تعیین کننده درجه حمایت آمریکا اسرائیل است.

  با توجه به نقشی که رییس جمهور آمریکا در ترور سردار سلیمانی داشت، مذاکره ایران با آمریکا در شرایطی که دونالد ترامپ در کاخ سفید حضور دارد چه وجهی پیدا می کند؟
مصلحت کشور، ملت و منافع ملی این نیست که رابطه جمهوری اسلامی با غرب و در راس آن آمریکا اینچنین تنش آلود باشد.

ایران باید ترور سردار سلیمانی را از منظر حقوقی و از طریق مجامع بین المللی دنبال کند. مسئولیت احقاق حق این شهید عزیز بر دوش نظام است. اما نباید مطالبه این حق را به مانعی بر سر راه روابط دیپلماتیک و منافع ملی تبدیل کنیم.

عربستان سعودی تعداد زیادی از حجاج بی گناه ایرانی را در سال 1366 کشت، ولی امام پس از چند سال دستور دادند روابط با عربستان عادی شود. خون آن عزیزان پایمال نشد و ایران پیگیر حقوق حجاج بود ولی منافع دراز مدت کشور ایجاب می کند روابط خود را با کشور ها قطع نکنیم. پرهیز از تندروی و توجه به منافع ملی باید در رسانه ها مطرح شود. ایران می تواند در ماجرای ترور سردار سلیمانی از منظر حقوقی پیگیر احقاق حق باشد.

من از دوستان نزدیک سردار سلیمانی هستم. از دوران جنگ ایشان را می شناسم و در سفر مکه با هم بودیم. من هنوز هم از فقدان حاج قاسم متاثرم ولی با شناختی که از شخصیت ایشان دارم می دانم که منافع ملی و مصلحت کشور برای او اهمیت داشت.

خود تحریمی، مشکل ساز است. بی شک ترامپ تحریم های ایران را تشدید خواهد کرد در چنین موقعیتی باید به فکر اداره کشور و رفاه مردم بود. ایران در مواجهه ای آشکار با اسرائیل قرار دارد.