معمای پیچیده رفع فیلترینگ

همچنان که وعده مسعود پزشکیان رفع فیلترینگ بوده و به نظر می رسد برای تحقق آن تلاش می کند اما مخالفان همچنان با قدرت به کار خود ادامه می دهند.

مسعود پزشکیان در آخرین اظهارنظر خود راجع به فیلترینگ گفت: «در موضوع اینترنت و رفع فیلترینگ به نگاه مشترک میان سران رسیده‌ایم و در پی حل مشکلات این حوزه هستیم.» رئیس‌جمهور این مساله را در دیداری که با اعضای شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی داشت، مطرح کرد. با توجه به ماهیت این جلسات که برای تبادل نظر برگزار می‌شود و بر اساس خبری که پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری درباره صحبت‌های مطرح شده از سوی حاضران در نشست منتشر کرده، مساله فیلترینگ از سوی مهمانان رئیس‌جمهور بازگو شده است.

اما مخالفان همچنان پرقدرت به کار خود ادامه می دهند. در تازه ترین اظهار نظر رسول جلیلی در مصاحبه زنده تلویزیونی شبکه سوم سیما می‌گوید که ۷۰ درصد هزینه فیلترشکن‌ها را دشمنان ما در خارج از کشور پرداخت می‌کنند. آنان پولشان را سیستم‌های اطلاعاتی دریافت می‌کنند. آنان مرتب خود را با ابزار‌های روزمره ما منطبق می‌کنند و امکان مانع شدن از فعالیتشان برای ما فراهم نیست. آن‌ها خودشان را در موتور جستجوی گوگل جای داده‌اند. ما موتور جستجوی داخلی نداریم و نمی‌توانیم مثل آن را در داخل طراحی کنیم. البته برخی سرویس‌های داخلی چون نشان و آپارات را جایگزین برنامه‌هایی چون ویز و یوتیوب کردیم. عضو شورای‌عالی فضای مجازی، اعلام کرد: «ویز را با نشان و یوتیوب را با آپارات جایگزین کردیم و مردم هم راضی هستند و حس محدودیت ندارند!»

از آن سو اما ابوالحسن فیروزآبادی که تا سال ۱۴۰۱ بر مسند دبیری شورایعالی فضای مجازی تکیه زده بود، در گفت‌وگو با خبرگزاری خبرآنلاین درباره پیش‌بینی خود از فضای شورایعالی فضای مجازی برای رفع فیلترینگ بیان کرد: «باید این‌طور بگوییم که یا به نفع اکثریت مردم تمام می‌شود یا نمی‌شود. اگر فیلترینگ برداشته شود، به نفع اکثریت مردم خواهد بود.»

دبیر پیشین شورایعالی فضای مجازی تاکید کرد: «برای حل مسئله فیلترینگ باید یک تفاهم ملی داشته باشیم، بدون تفاهم ملی به دلیل اشکال قانونی، اگر دولت سایتی را هم باز کند، با اولین ناآرامی اجتماعی باز این سایت‌ها به مشکل برخورده و بسته خواهد شد.»

مشروح گفتگوی ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر پیشین شورایعالی فضای مجازی با خبرگزاری خبرآنلاین را بخوانید؛
* آقای فیروزآبادی! این روزها خبرهایی درباره جدی تر رفع فیلترینگ به گوش می‌رسد، شما فضا را برای رفع فلیترینگ چطور می‌بینید و ارزیابی می‌کنید؟
من فکر می‌کنم فیلترینگ کارکرد خودش را از دست داده است، اینکه دوستان درباره موضوعی که کارکرد خودش را از دست داده بحث می‌کنند، برای من قابل تعجب است. الآن به دلیل استفاده وسیعی که از فیلترشکن‌ها صورت می‌گیرد، میزان فعالیتی که ایرانیان و هم‌وطنان ما در سایت‌های فیلتر شده معروف و شبکه‌های اجتماعی فیلترشده معروف دارند، نشان می‌دهد فیلترینگ امری متنفی شده است.

فیلترینگ هزینه های اضافی و روانی برای مردم ایجاد کرد
دولت باید زودتر به رفع فیلتر و از این جور موارد اقدام کند تا اگر می‌خواهد موضعی را درباره برخی از پیام‌رسان‌ها، فیک نیوز و خبرهای جعلی که در این پیام‌رسان‌ها منتشر می‌شود، داشته باشد، موضعی مشخص باشد. فیلتر کارایی خودش را است داده و به نظر می‌رسد که ما برای مردم و کشور هزینه‌های اضافی ایجاد کردیم.

فیلترشکن‌ها به میزان زیادی برق مصرف می‌کنند و پولی که به آنان داده می‌شود از کشور خارج می شود زیرا مستلزم اجاره سیستم‌هایی در خارج از کشور هستند. هزینه‌های روانی نیز برای مردم در کسب و کار و محیط کار ایجاد می‌شود که بلاوجه هستند. امیدواریم به این مسئله توجه شود و این مانع خودساخته ظاهری را که باعث شده مردم راحت از فضای مجازی استفاده نکنند، مرتفع شود.

• 
  * پیش‌بینی می‌کنید که تلاش دولت برای رفع فیلترینگ به سرانجام برسد؟ فضای شورایعالی فضای مجازی را چطور ارزیابی می‌کنید؟
  واقعیت باید این‌طور بگوییم که یا به نفع اکثریت مردم تمام می‌شود یا نمی‌شود. اگر فیلترینگ برداشته شود، به نفع اکثریت مردم خواهد بود.
  * مخالفت‌هایی که درباره رفع فیلترینگ به راه افتاده، توسط برخی از نمایندگان مجلس، برخی از ائمه جمعه و ... می‌تواند ایجاد مانع کند؟
  حتما مانع می‌شوند، کسانی که این مانع را تراشیدند، در حفظ آن تلاش خواهند کرد.
• 
  * ممکن است برخی از چهره‌ها در شورایعالی فضای مجازی به کمک دولت برای رفع فیلترینگ بیایند؟
  بعید می‌دانم. اعضایی که از طرف دولت هستند در اقلیت‌اند.
  * آقای لاریجانی و برخی از اعضای شورایعالی فضای مجازی اخیرا اظهاراتی داشتند مبنی براینکه که راه حل‌هایی برای رفع فیلترینگ پیدا شده است. شما اطلاعی دارید؟ مثلا برخی مدعی شدند مذاکراتی با کشورهای مبدا پیام‌رسان‌های فیلتر شده، انجام شده است.
  من اطلاعی ندارم اما واقعیت این است، زمانی که برخی از سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی فیلتر شدند، شرط بر این بوده است که این سایت‌ها در کشور ما دفتر نمایندگی داشته باشند. اما به دلیل اینکه عمده این پیام‌رسان‌ها آمریکایی هستند؛ اگر این شرکت‌ها مایل باشند نماینده یا دفتری در کشور ما داشته باشند؛ با مشکلات مواجه هستند.
  معمولا این شرکت‌ها یا پیام‌رسان‌هایی که در کشورها نماینده یا دفتر دارند، به لحاظ اقتصادی در آن کشورها فعالیت دارند و منتفع اقتصادی هستند. با توجه به این مسئله این شرکت‌ها در کشور ما به دلیل تحریم‌ها امکان فعالیت ندارند. به نظر می‌آید همانطور که در تحریم‌ها در برخی تصمیم‌گیرهایی را انجام می‌دهیم که به دلیل تحریم‌ها از لحاظ اقتصادی و یا سیاسی بهتر است، در این حوزه هم اگر اشکالی وجود دارد با اغماض برخورد کرده و در مواقعی که نیاز است، از سلاح فیلترینگ استفاده شود.
  صراحت قانونی درباره اینکه متولی فیلترینگ کیست، نداریم!
  * یک سوالی که مطرح است، این است که متولی فیلترینگ کیست و ...
  صراحت قانونی درباره این که متولی فیلترینگ کیست، وجود ندارد. هم قاضی، هم کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه، هم شورایعالی فضای مجازی، هم مجلس و شورای عالی امنیت ملی می‌توانند فیلتر کنند و برای بستن و فیلتر کردن مرجع مشخصی نداریم.
  بدون تفاهم ملی نمی شود مساله فیلترینگ را حل کرد زیرا...
  * این ماجرا چقدر می‌تواند دست دولت را ببندند؟
  خیلی می‌تواند دست دولت را ببندند. من معتقد هستم برای حل مسئله فیلترینگ باید یک تفاهم ملی داشته باشیم، بدون تفاهم ملی به دلیل اشکال قانونی، اگر دولت سایتی را هم باز کند، با اولین ناآرامی اجتماعی باز این سایت‌ها به مشکل برخورده و بسته خواهد شد.
  بخش‌هایی از طرح صیانت مجلس یازدهم بلاتکلیف رها شد
  * طرح صیانت جدیدی که در مجلس کلید خورده، را چطور می‌بینید و آیا می‌تواند یک مانعی ایجاد کند؟
  حقیقتا از طرح صیانت جدید اطلاع ندارم، اگر طرح صیانت باشد در جهت تقویت فیلترینگ است. لغت صیانت در ذهن انسان فیلترینگ را مبادرت می‌کند.
  * آقای فیروزآبادی! در زمان مجلس یازدهم هم طرح صیانت به شورایعالی فضای مجازی ارجاع شد و حتی شنیده‌هایی وجود داشت که مواردی از این طرح اجرا هم شد. شما آن زمان عضو شورایعالی مجازی بودید، این اتفاق رخ داد؟
  واقعیت این است که فقط یکی از بخش‌های آن طرح مربوط به تنظیم‌گری شورایعالی فضای مجازی واگذار شد. اما سایر بخش‌های آن طرح مثل جرم‌انگاری یا نظارت بر دیتای اصلی کشور و...مسکوت ماند. یعنی ارجاع نشد و بلاتکلیف رها شد.