گزارش اکونومیست از ورود ارتش نتانیاهو به سوریه / اسرائیل با جولانی کنار می آید؟ / دیدگاه اسرائیلی ها درباره تحولات سوریه چیست؟

تا هفته گذشته، استراتژی دیرینه اسرائیل این بود که به بشار اسد تکیه کند تا صلح ناآرام مرزی را حفظ کند و نگذارد سوریه به سکوی دیگری برای حملات به اسرائیل تبدیل شود. حتی از سال ۲۰۱۱ که جنگ داخلی در سوریه آغاز شد، نتانیاهو مخالفت خود با کمک به گروه‌های شورشی برای سرنگونی رژیم اسد را اعلام کرد. حتی وقتی اسد به ایران و حزب‌الله اجازه داده شد که در سوریه فعالیت کنند، اسرائیل پایگاه‌های آنها را بمباران کرد، اما اقدامی مستقیم علیه رژیم انجام نداد. در ماه‌های اخیر، با حمله اسرائیل به حزب‌الله در لبنان، – از طریق پیام‌های ارسال شده به دولت روسیه – که از اسد خواسته شد تا روابط خود را با حزب‌الله و ایران قطع کند. این آرزوی ذهنی، همچنان سیاست اسرائیل بود تا اینکه هفته گذشته شورشیان راه خود را به سوی دمشق باز کردند.

اکونومیست نوشت: با استفاده از نابسامانی در سوریه، اسرائیل بخش بیشتری از بلندی‌های جولان را تصاحب می‌کند. این تجاوزها نه توجیه‌پذیر اند و نه ضروری.

محمد الجولانی فرمانده شورشیان حاکم بر سوریه اظهار کرد که این کشور برای جنگ دیگری آماده نیست. وی افزود: مردم از جنگ خسته شده‌اند. به همین دلیل کشور برای یک جنگ دیگر آماده نیست.

به گزارش سرویس بین الملل «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است:  ردیف قلعه‌های مربعی شکل خاکستری که در افق قرار دارند یادآور روزهایی است که اسرائیل برای مقابله با حملات لشکرهای زرهی سوری از بلندی‌های جولان آماده می‌شد. آخرین بار این اتفاق در جنگ یوم کیپور در سال ۱۹۷۳ رخ داد، زمانی که ارتش سوریه تقریباً موفق به نفوذ در خطوط اسرائیلی‌ها شد. آن دوران ارتش سوریه یکی از قدرتمندترین ارتش‌های خاورمیانه بود، اما از آن روزها سال‌ها گذشته و این ارتش دیگر قدرت گذشته را ندارد.

در ۷ دسامبر، آخرین بقایای واحدهای سوری که نیم قرن از خطوط آتش‌بس محافظت می‌کردند، به سادگی از هم فروپاشیدند. به جای آن‌ها، گروه‌های شورشی محلی که آمادگی یا قصد مقاومت نداشتند، به سرعت از راه رسیدند و ارتش اسرائیل به راحتی تانک‌های خود را در منطقه‌ای که به عنوان منطقه حائل بوده، مستقر کرد. یک تیم از کماندوهای اسرائیلی پست دیده‌بانی سوریه را در جبل الشیخ، بلندترین قله رشته‌کوه حرمون تصرف کردند.

نیروی هوایی اسرائیل نیز حملاتی را در سراسر سوریه انجام داد که به گفته مقامات نظامی اسرائیلی، انبارهای استراتژیک و همچنین موشک‌های دوربرد و سامانه‌های ضد هوایی سوریه را نابود کرد. اسرائیل می‌خواهد از قاچاق این سلاح‌ها به حزب‌الله، جنبش مورد حمایت ایران در لبنان، یا تصرف آن‌ها توسط گروه‌های شورشی ای که ممکن است دشمن اسرائیل باشند، جلوگیری کند.

از نظر دولت اسرائیل، جولان که سابقاً صحنه نبردهای سنگين بوده اکنون به عنوان یک دارایی حیاتی برای امنیت ملی اسرائیل تلقی می‌شود. این بلندی‌ها بر چهار کشور مشرف است: سوریه، اسرائیل، لبنان و اردن. اسرائیل از سال ۱۹۶۷ بخش غربی این ارتفاعات را اشغال کرده است.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل به سرعت از پیشروی اسرائیل استفاده تبلیغاتی کرد. چند ساعت پس از اینکه بشار اسد به مسکو گریخت، نتانیاهو برای گرفتن عکس‌ یادگاری به جولان رفت. او این روز را "روز تاریخی برای خاورمیانه" خواند. وی اعتبار سقوط رژیم اسد در سوریه را به نام خود ثبت کرد و  و مدعی شد که این تحول ژئوپلتیک "نتیجه مستقیم اقدامات قاطع ما علیه حزب‌الله و ایران" بوده است. وی افزود که تجاوزات اسرائیل به بخش شرقی بلندی‌ها "یک موقعیت دفاعی موقت است تا زمانی که ترتیبی مناسب پیدا شود". جالب اینجاست که این جمله در نسخه عبری بیانیه‌ مشابه وجود نداشت. شرکای ائتلاف راست‌گرای افرا‌طی نتانیاهو خواهان الحاق بخش‌هایی از بلندی‌های سوری جولان به خاک اسرائیل هستند.

اما همه در نهاد‌های امنیتی اسرائیل این گام‌ها را ضروری نمی‌دانستند. یک کارشناس قدیمی مسائل سوریه‌در جامعه اطلاعاتی گفت: "آخرین چیزی که شورشیان به آن علاقه‌مندند حمله به اسرائیل است. اما ژنرال‌های ما هنوز از ناکامی در پیش‌بینی حمله ۷ اکتبر شوکه هستند و نتانیاهو در حال استفاده از این موقعیت است تا توجهات را از مسائل شخصی خود منحرف کند." 

تا هفته گذشته، استراتژی دیرینه اسرائیل این بود که به بشار اسد تکیه کند تا صلح ناآرام مرزی را حفظ کند و نگذارد سوریه به سکوی دیگری برای حملات به اسرائیل تبدیل شود. حتی از سال ۲۰۱۱ که جنگ داخلی در سوریه آغاز شد، نتانیاهو مخالفت خود با کمک به گروه‌های شورشی برای سرنگونی رژیم اسد را اعلام کرد. حتی وقتی اسد به ایران و حزب‌الله اجازه داده شد که در سوریه فعالیت کنند، اسرائیل پایگاه‌های آن‌ها را بمباران کرد اما اقدامی مستقیم علیه رژیم انجام نداد. در ماه‌های اخیر، با حمله اسرائیل به حزب‌الله در لبنان،– از طریق پیام‌های ارسال شده به دولت روسیه – که از اسد خواسته شد تا روابط خود را با حزب‌الله و ایران قطع کند. این آرزوی ذهنی، همچنان سیاست اسرائیل بود تا اینکه هفته گذشته شورشیان راه خود را به سوی دمشق باز کردند.

اکنون که بشار اسد دیگر در قدرت نیست، نگرانی اصلی اسرائیل، علاوه بر خطر افتادن سلاح‌های استراتژیک رژیم به دست دشمنان، هرج و مرجی است که ممکن است در سوریه به وجود بیاید و به سازمان‌های وابسته به ایران اجازه دهد موشک و پهپاد به سمت اسرائیل شلیک کنند. یک حمله غافلگیرانه پهپادی در ۹ دسامبر که توسط حوثی‌های یمن صورت گرفت و به یک ساختمان در شهر ساحلی یونه در اسرائیل آسیب رساند، یادآور چنین تهدیدهایی بود.

هیئت تحریر الشام قدرتمندترین گروه شورشی سوریه، در گذشته اسرائیل را تهدید نکرده و ادعا می‌کند که بر اتحاد سوریه در دوران پس از اسد تمرکز دارد. اما برخی ناظران اسرائیلی معتقدند که ایدئولوژی این گروه شباهت‌هایی با حماس دارد. آن‌ها اشاره می‌کنند که نام مستعار رهبر این گروه، ابومحمد الجولانی، به ریشه‌های خانوادگیش در جولان مورد مناقشه اشاره دارد، که شاید نشان از نیات او نسبت به این قلمرو باشد. همچنین نگرانی‌هایی درباره حامیان اصلی تحریرالشام یعنی دولت ترکیه وجود دارد. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور این کشور روابط خود را با اسرائیل به شدت کاهش داده و از حماس حمایت کرده است.

با این حال، همه ناظران اسرائیلی نگران نیستند. کارمیت ولنسی، مدیر برنامه تحقیقاتی سوریه در مؤسسه مطالعات امنیت ملی در تل‌آویو معتقد است که "در حال حاضر فرصت‌های بیشتری برای اسرائیل در سوریه نسبت به تهدیدات احتمالی وجود دارد." اکثر گروه‌های شورشی نزدیک به مرز جولان با تحریرالشام همسو نیستند و شامل جنگجویانی از جوامع دروزی هستند که اسرائیل در گذشته روابط خوبی با آن‌ها داشته است. همین امر در مورد شورشیان کرد که در شمال شرقی سوریه مسلط هستند نیز صدق می‌کند. ولنسی می‌گوید: "با رفتن اسد و کاهش قدرت ایران در سوریه، اسرائیل فرصتی دارد تا با بازیگران جدید در سوریه از راه دیپلماسی تعامل کند و امنیت خود را تضمین کند."

آموس یادلین، رئیس سابق اطلاعات نظامی که برای سرنگونی رژیم سوریه فشار می‌آورد نیز چنین نظری دارد. او باور دارد که "جولان احتمالاً تهدید مستقیمی نخواهد داشت" و اسرائیل باید بر اولویت‌های واقعی خود تمرکز کند، که اولین آن‌ها باید پایان دادن به جنگ در غزه با یک آتش‌بس پایدار باشد.

بی‌تردید ضربه اسرائیل به حزب‌الله، نقش مهمی در هموار ساختن راه برای پیروزی شورشیان داشت. اما به خاطر منافع خود و سوریه، فعلاً اسرائیل باید در حاشیه باقی بماند.