بازدهی فصلی بازار خودرو

 بازار خودرو در فصل پاییز روزهای پرنوسانی را پشت سر گذاشت. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» از بازدهی ۱۳.۵درصدی خودرو در سه‌ماه گذشته حکایت دارد. در کنار تاثیرات افزایش ۳۰درصدی قیمت و ابلاغ آیین‌نامه واردات خودروهای نو و کارکرده برقی، آنچه در بازدهی فصلی مورد توجه است، جدایی نسبی بازار خودرو از نرخ ارز است.

بازار خودروی کشور فصل پاییز را با نوسان قیمت پشت سر گذاشت، به نحوی که میانگین قیمت در انتهای آذر نسبت به ابتدای مهر، رشد قابل‌توجهی به خود دیده است.«دنیای اقتصاد» در محاسبات خود  قیمت‌های ابتدا و انتهای پاییز ۱۰خودروی منتخب داخلی را بررسی کرده است. نتیجه اینکه میانگین قیمت در بازار خودروهای داخلی کشور طی بازه زمانی تحت‌بررسی حدود ۱۳.۵درصد رشد کرده است.نگاهی کلی به وضع بازار خودرو در فصل پاییز نشان می‌دهد منحنی قیمت در مهر‌ماه نوسان کمتری نسبت به آبان و در آبان نیز افت‌و‌خیز کمتری در مقایسه با آذر داشته است.

در پاییز برخی اتفاقات سبب شد منحنی قیمت در بازار خودرو در مقاطع مختلف دچار افت‌وخیز شود. برخی از این اتفاقات مانند اصلاح قیمت کارخانه‌ای خودروها، ابلاغ آیین‌نامه واردات خودروهای کارکرده برقی و هیبریدی و طرح‌های فروش، تاثیر مستقیم بر منحنی قیمت در بازار خودرو گذاشته است.برخی رخدادها نیز مانند انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا که با برد دونالد ترامپ همراه بود، به صورت غیر‌مستقیم بازار خودرو را متاثر از خود کرد.

در واقع بازار خودرو در پاییز امسال نیز مانند گذشته متاثر از اتفاقات خودرویی و غیرخودرویی، با نوسان قیمت مواجه شد؛ منتها با یک تفاوت بزرگ.

بازار خودرو در این سال‌ها (سال‌های تحریم) همواره متاثر از رفتار بازار ارز و انتظارات تورمی بود، به نحوی که هر گاه قیمت ارز و  انتظارات افزایشی می‌شد، قیمت خودرو نیز اوج می‌گرفت و هر زمان آن دو کاهشی می‌شدند، قیمت خودروها افت می‌کرد.

این روند اما در پاییز امسال تا حدی تغییر کرد، به نحوی که بازار خودرو دیگر تمام و کمال از نوسان انتظارات و به‌خصوص ارز، پیروی نکرد. به عبارت بهتر، بازار خودرو در پاییز تا حدی راه خود را از بازار ارز جدا کرد و تناسب قبل بین قیمت ارز و خودرو دیگر برقرار نبود. به عنوان مثال، اگر افزایش ۲۰درصدی نرخ ارز، سبب رشد منحنی قیمت در بازار تا ۱۵درصد می‌شد، این رویه دیگر در پاییز به چشم نیامد و درصد افزایش قیمت خودرو عدد کمتری بود.

در‌حال‌حاضر نیز که در واپسین روزهای پاییز به سر می‌بریم، محاسبات «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد ارز و خودرو هماهنگی گذشته را ندارند.طبق محاسبات «دنیای اقتصاد»، قیمت دلار (با توجه به نرخ ۷۷هزار و ۲۴۰تومانی تا لحظه تنظیم این گزارش) نسبت به روز نخست مهر ماه امسال، بیش از ۳۵درصد رشد کرده است. این در حالی است که رشد قیمت در بازار خودرو ۱۳.۵درصد بوده است.

در گزارشی که پیش‌تر در همین صفحه منتشر شد، دلایل جدایی نسبی بازار ارز و خودرو از یکدیگر را برشمردیم. در آن گزارش عنوان شد که تاثیرگذاری بیشتر عوامل خودرویی بر منحنی قیمت و همچنین کشش نداشتن بازار برای همراهی کامل با بازار ارز، دلایل اصلی این جدایی به شمار می‌روند. به‌هر‌حال بازار خودرو در انتهای پاییز بازدهی مثبت را به ثبت رساند، منتها در مقایسه با بازدهی ارز، عدد بسیار کمتری را ثبت کرد.

در پاییز اتفاقات مختلفی رخ داد که بر سرعت افت‌و‌خیز قیمت خودرو در بازار آزاد اثرگذار بودند.

به عنوان مثال، ابلاغ آیین‌نامه واردات خودروهای کارکرده برقی و هیبریدی با توجه به سیگنالی که بابت افزایش عرضه به بازار داد، اثر کاهشی- البته محدود- بر منحنی قیمت گذاشت.

یا مثلا انتخاب دوباره ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا، بازار ارز و انتظارات تورمی را تا حدی افزایشی کرد، اما اثر آن روی بازار خودرو چندان قابل‌توجه نبود.

در پاییز امسال، اتفاقات بین‌المللی بسیار مهمی نیز رخ داد که از جمله آنها، ترور سید‌حسن نصرالله رهبر حزب الله لبنان و سقوط حکومت بشار اسد در سوریه بود. این اتفاقات نیز با وجود اثرگذاری بر قیمت ارز و انتظارات تورمی، تاثیر خاصی بر بازار خودرو نگذاشتند.

در بین تمام اتفاقات رخ‌داده در پاییز امسال، اصلاح میانگین 30درصدی قیمت کارخانه‌ای خودروها بیشترین تاثیر را بر منحنی قیمت در بازار آزاد گذاشت. بازار خودرو پس از اصلاح قیمت کارخانه‌ای خودروها (طبق مجوز وزارت صمت) روندی رو‌به‌رشد را به خود گرفت، اما پس از صعودی نه چندان قابل توجه (در مقایسه با افزایش میانگین 30درصدی قیمت کارخانه‌ای خودروها) به ثباتی نسبی رسید. به گفته فعالان بازار و البته طبق بررسی‌های «دنیای اقتصاد»، اثر اصلاح 30درصدی قیمت خودرو در مبدا روی منحنی قیمت در بازار آزاد، حدود 10درصد بود.

پس از عبور از این شوک نه‌چندان قوی، بازار خودرو وارد یک دوره ثبات کوتاه‌مدت شد، اما در ادامه با توجه به رشد قیمت در بازار ارز، منحنی قیمت خودرو هم در مسیر صعود نسبی قرار گرفت. البته این بار نیز رشد قیمت در بازار خودرو تناسب قبل با صعود نرخ ارز را نداشت. در واقع این بار نیز مانند دیگر مقاطع پاییز امسال، منحنی قیمت خودرو در بازار آزاد اثرپذیری کمتری از رشد قیمت ارز (نسبت به گذاشته) داشت.

طبق محاسبات «دنیای اقتصاد» اما بازار خودرو در آذر‌ماه نوسان بیشتری نسبت به ماه‌های دیگر پاییز امسال داشته است. بر این اساس، میانگین قیمت خودروهای داخلی در بازار آزاد حدود 6درصد رشد را در ماه جاری ثبت کرده است. این در حالی است که میانگین رشد قیمت در مهر و آبان، ارقام کمتری بود.

دلیل اصلی بیشتر بودن نرخ رشد قیمت خودرو در بازار آزاد، اعمال مصوبه افزایش میانگین 30درصدی قیمت کارخانه‌ای خودروهاست.

به نظر می‌رسد در سه ماه باقی‌مانده تا پایان سال، بازار خودرو باز هم با افت‌و‌خیز قیمتی مواجه خواهد شد. هرچند بازار خودرو دیگر مانند گذشته از بازار ارز پیروی کامل نمی‌کند، اما به‌هر‌حال افت‌و‌خیز قیمت در بازار، بازار خودرو را تحریک خواهد کرد، منتها کمتر و محدودتر.

در زمستان امسال، ترامپ پس از چهار سال جدایی به کاخ سفید برمی‌گردد و اعلام رسمی مواضع وی در قبال ایران و اینکه مذاکره‌ای بین طرفین انجام شود یا نه و اینکه تحریم‌ها کمتر یا بیشتر شوند، تاثیر مهمی روی انتظارات تورمی و قیمت ارز در ایران خواهد داشت. بنابراین بازار خودرو نیز تا حدی که کشش داشته باشد، از این اتفاقات متاثر خواهد شد.