فرارسیدن روز سرنوشت فیلترینگ در شورای عالی فضای مجازی
خبرهای ضدونقیضی از برگزاری جلسه جدید شورای عالی فضای مجازی در چند روز گذشته منتشر شده است. پیگیری‌های خبرنگار «شرق» از چندین منبع مختلف نشان می‌دهد که حداقل تا زمان انتشار این گزارش، جلسه شورا امروز (۴ دی) برگزار خواهد شد و در مورد رفع فیلترینگ، یکی از وعده‌های اصلی مسعود پزشکیان در کارزارهای انتخاباتی، تصمیم‌گیری می‌شود.
روزنو :
شنیده‌های حاکی از این است که در این جلسه یا دولت می‌تواند از همه ابزارها و قدرت خود استفاده کند و مجوز رفع فیلترینگ همه پلتفرم‌های فیلتر‌شده را بگیرد، یا فیلتر پلتفرم‌های محبوب گام‌به‌گام برداشته خواهد شد. طبق اطلاعاتی که به دست آورده، اگر دولت موفق نشود اعضا را به برداشتن کامل فیلترینگ پلتفرم‌های محبوب کاربران ایرانی مجاب کند، پیش‌بینی می‌شود در مرحله اول و گام‌به‌گام رفع محدودیت‌ها، واتس‌اپ و گوگل‌پلی از فیلترینگ خارج شوند.
مخالفانی که به موافق تبدیل شدند
آخرین جلسه شورای‌عالی فضای مجازی که بسیاری منتظر بودند از آن خبرهای امید‌بخشی از رفع فیلترینگ منتشر شود، ۲۲ آبان‌ماه برگزار شد. در این جلسه که خروجی شفافی از آن در اختیار رسانه‌ها قرار نگرفت، باز هم رفع فیلترینگ به تعویق افتاد. در مورد نتیجه این جلسه فقط وزیر ارتباطات و دبیر شورای‌عالی فضای مجازی به صورت کلی اعلام کردند که رئیس‌جمهوری دستور تشکیل کمیته‌ای را داده تا در آن طرح‌های فیلترینگ بررسی شوند و در نهایت نتیجه بررسی‌های این کمیته در جلسه آینده شورای‌عالی فضای مجازی مطرح شود. با گذشت بیش از یک ماه از این خبر، تاکنون مشخص نشده که این کمیته چگونه و با حضور چه افرادی تشکیل شده و در این کمیته فقط طرح وزارت ارتباطات در مورد رفع فیلترینگ مورد بررسی قرار گرفته یا طرح‌های دیگری که در این زمینه هم مطرح شده مورد ارزیابی قرار گرفته است.
با‌این‌حال «شرق» سه هفته پیش گزارشی منتشر کرد که در آن مشخص شد در جلسه آخر شورای‌عالی فضای مجازی (۲۲ آبان) بررسی با فوریت طرح رفع فیلترینگ وزارت ارتباطات در صحن شورا به رأی گذاشته شده و در نهایت علاوه‌بر اینکه گروهی از مخالفان رفع فیلترینگ طرحی جایگزین برای طرح وزارت ارتباطات ارائه داده‌اند، در رأی‌گیری هم به بررسی فوریت طرح وزارت ارتباطات در صحن علنی رأی منفی داده‌اند.
این مخالفان هم افرادی مانند رسول جلیلی، رضا تقی‌پور، محمدحسن انتظاری، سعیدرضا عاملی، وزیر دفاع و نماینده سازمان پدافند غیرعامل را تشکیل می‌دادند. همچنین در این بین افرادی مانند دبیر شورا یعنی محمدامین آقامیری، حمید شهریاری، مسعود ابوطالبی و کامیار تفتی هم حضور داشته‌اند که کاملا منفعل عمل کرده و سعی می‌کنند در تصمیم‌گیری‌ها شرکت نکنند.
دو هفته بعد از انتشار این گزارش، در حاشیه یکی از برنامه‌های استانی محمدامین آقامیری، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی، اطلاعات این گزارش را رد کرد. او در این مورد گفت: «برخلاف مطالبی که در رسانه‌ها منتشر می‌شود، تاکنون رأی‌گیری در جلسه شورای‌عالی فضای مجازی انجام نشده که موافقان و مخالفان مشخص شوند». او همچنین اعلام کرد: «جلسات کارگروه فیلترینگ در حال برگزاری است و معاون محترم اول رئیس‌جمهور که خوشبختانه جزء متخصصان حوزه فضای مجازی هستند، در جلسه اول حضور داشته و نکات با نظر ایشان جمع‌بندی شد». او تأکید کرده که به‌زودی در جلسه شورای عالی فضای مجازی نظر نهایی کمیته، بررسی خواهد شد.
بعد از این اظهارات نیز یک هفته بعد دیگر مخالف رفع فیلترینگ یعنی سعیدرضا صدرعاملی، در گفت‌وگو با انصاف‌نیوز و همچنین شرکت در یک برنامه تلویزیونی مخالفت خود با رفع فیلترینگ را رد کرد و گفت همیشه با فیلترینگ مخالف بوده است. او با تأکید بر وضع مقررات در حوزه فضای مجازی اعلام کرده بود این موضوع نباید بهانه‌ای برای فیلتر و بستن این فضا شود.
از حذف کلی فیلتر تا رفع محدودیت‌های مرحله‌ای
در بیش از یک ماه گذشته که جلسه آخر شورای عالی فضای مجازی برگزار شده است، دولت از وزارت ارتباطات گرفته تا نمایندگان دیگر از بدنه دولت با افراد مختلف در شورای عالی فضای مجازی و دیگر افراد مؤثر در تصمیم‌گیری‌ها جلسه و تعاملاتی داشته است. حالا به نظر می‌رسد نتیجه این گفت‌وگو‌ها در جلسه آینده شورای‌عالی فضای مجازی که به احتمال زیاد امروز (۴ دی) برگزار می‌شود، به خروجی مشخصی برسد.
پیگیری خبرنگار «شرق» از افراد مختلف نشان می‌دهد که در‌حال‌حاضر دولت از دو راه در تلاش برای رفع فیلترینگ است: در راه اول دولت از تمام توان و قدرت خود استفاده می‌کند تا فیلترینگ از همه پلتفرم‌ها مانند اینستاگرام، یوتیوب، واتس‌اپ، تلگرام، گوگل‌پلی و... برداشته شود و در واقع رفع فیلتر کلی پلتفرم‌های مهم و پرکاربرد خارجی اتفاق بیفتد. اما برخی شنیده‌ها هم حاکی از این است که دولت نتوانسته برخی از اعضای شورای عالی فضای مجازی را که نماینده تعدادی افراد سیاسی در کشور هستند، راضی به رفع فیلتر کلی کند و از آنجا که دولت شعار «وفاق» با تمام گروه‌ها را سر‌لوحه کار خود قرار داده، فیلترینگ به صورت گام‌به‌گام از روی پلتفرم‌ها برداشته می‌شود و در گام اول موافقت همه تصمیم‌گیران با رفع فیلتر واتس‌اپ و گوگل‌پلی نهایی شده است.
طبق شنیده‌های «شرق»، برداشتن مرحله به مرحله فیلترینگ از پلتفرم‌ها رویکرد اصلی نهاد ریاست‌جمهوری است؛ چرا‌که می‌خواهد تمام مخالفان و موافقان به یک توافق نهایی در این زمینه برسند.
همچنین پیگیری‌ها نشان می‌دهد که اگر قرار باشد در جلسه امروز طرح مرحله به مرحله رفع فیلترینگ به اجرا گذاشته شود، پس از اجرای مرحله اول، در مرحله دوم پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام، یوتیوب و تلگرام رفع فیلتر خواهند شد.
البته شنیده‌های «شرق» حاکی از آن است در اجرای گام‌به‌گام فیلترینگ، زمان مشخصی برای رفع فیلترینگ پلتفرم‌ها بیان نشده و براساس شرایط و بازخورد‌ها از جامعه و نتایج به دست آمده از رفع فیلترینگ در مراحل اولیه، پلتفرم‌های دیگر در مسیر رفع فیلتر قرار می‌گیرند یا حتی شاید تصمیم‌گیران از جمله اعضای شورا بسته به شرایط کشور تغییراتی در خارج‌شدن نام پلتفرم‌ها از فیلتر ایجاد کنند.
با این شرایط و نگاهی به تجارب گذشته، به نظر می‌رسد اگر اجرای رفع فیلترینگ به صورت مرحله به مرحله باشد، می‌تواند همه‌چیز به ضرر دولت و شخص مسعود پزشکیان تمام شود؛ چرا‌که ممکن است برخی تصمیم‌گیران در رفع فیلترینگ به‌دلیل قدرت دولت در ماه‌های اول شروع به کار، با اجرای مرحله نخست رفع فیلتر موافقت کنند و به مرور زمان اجرای مراحل بعدی را به بهانه‌های مختلف به تعویق بیندازند.
کارشناسان و فعالان حوزه اینترنت و فناوری اطلاعات معتقدند با توجه به حمایت‌های گروه‌های مختلف از رئیس‌جمهور و همچنین فشار‌های اجتماعی که این روزها بیش‌از‌پیش برای رفع فیلتر وجود دارد، مسعود پزشکیان باید از تمام قدرت و امکاناتش برای رفع فیلتر کلی پلتفرم‌ها استفاده کند. به باور آنها، هیچ تضمینی وجود ندارد که با اجرای مرحله اول رفع فیلترینگ مرحله دوم آن هم به اجرا گذاشته شود. اگرچه در این زمینه هم شنیده‌های خبرنگار «شرق» نشان می‌دهد برای اجرای دقیق گام‌به‌گام رفع فیلترینگ از پلتفرم‌ها، در جلسه آینده شورا دولت مصوبه‌ای را به صحن می‌برد که با تصویب آن جزئیات دقیق و زمان رفع فیلتر از پلتفرم‌ها و محدودیت‌های اینترنتی نهایی می‌شود.
