تله ترامپ

تنش ميان امريكا و اوكراين اوج گرفت

جنگ لفظي ميان دونالد ترامپ و ولوديمير زلنسكي همتاي اوكرايني‌اش در شرايطي بالا گرفته است كه رييس‌جمهور امريكا روز چهارشنبه در شبكه اجتماعي خود موسوم به تروث سوشال نوشت: «به اين فكر كنيد، ولاديمير زلنسكي به عنوان يك كمدين نسبتا موفق، امريكا را ترغيب كرده كه ۳۵۰ ميليارد دلار هزينه كند تا وارد جنگي شود كه نمي‌توانست در آن پيروز شود، جنگي كه نبايد هرگز شروع مي‌شد و او بدون امريكا و ترامپ هرگز قادر به حل و پايان آن نخواهد بود.» همزمان كنفرانس مطبوعاتي برنامه‌ريزي شده ميان كيت كلوگ، فرستاده دونالد ترامپ و رييس‌جمهوري اوكراين در كي‌يف تنها يك روز پس از آنكه رييس‌جمهوري ايالات متحده، ولوديمير زلنسكي را «ديكتاتور» خواند و از نحوه رهبري او انتقاد كرد، لغو شد.به گفته مقامات كي‌يف، اين كنفرانس مطبوعاتي كه قرار بود در آن فرستاده ويژه دونالد ترامپ در امور اوكراين حضور داشته باشد به درخواست هيات امريكايي لغو شده است.سرهي نيكيفوروف، سخنگوي رييس‌جمهوري اوكراين خبر لغو شدن اين نشست خبري مشترك را تاييد كرد در حالي كه هيات امريكايي هنوز در اين خصوص اظهارنظري نكرده است.اين در حالي است كه پيش‌تر يعني در تاريخ ۱۸ فوريه ۲۰۲۵، ديپلمات‌‌هاي ارشد مسكو و واشنگتن دور هم نشستند تا در مورد يك طرح صلح براي اوكراين رايزني كنند، آن هم بدون اينكه نمايندگان اوكراين و متحدانش در اين مذاكرات حضور داشته باشند. اين در حالي است كه ناظران مدعي‌اند به‌رغم اينكه اين نشست ماحصل ويژه‌اي در باب آينده كي‌يف نداشته، اما يك موضوع صرفا به‌طور خاص در ميان ساير موضوعات برجسته‌تر شد و آن برگزاري انتخابات زودهنگام در اوكراين است كه اين مساله به سرعت رسانه‌اي شد. حال آنكه گروهي از تحليلگران بر اين باورند كه اگر زلنسكي بخواهد با برگزاري انتخابات به عنوان پيش‌شرط توافق صلح موردنظر امريكا و روسيه مخالفت كند، واشنگتن و مسكو ممكن است تلاش كنند او را به صورت كلي از مذاكرات كنار بگذارند و به جاي او، رهبري را به قدرت برسانند كه آماده پذيرش توافق با شرايط مدنظر آنها باشد. در اين راستا بايد اشاره داشت كه از ماه مه ۲۰۲۴، دوره رياست‌جمهوري ولوديمير زلنسكي رسما به پايان رسيده است. با اين حال، به دليل اعلام وضعيت نظامي ناشي از جنگ، قانون اساسي اوكراين اجازه برگزاري انتخابات را نمي‌دهد. در اين شرايط اگر زلنسكي با توافق صلح ايالات متحده و روسيه مخالفت كند، واشنگتن و مسكو مي‌توانند از اين وضعيت براي اعلام غيرقانوني بودن او به عنوان رييس‌جمهور استفاده كنند. با اين همه و فشارهاي همزمان ترامپ و پوتين براي برگزاري انتخابات نام چند نفر به عنوان گزينه‌هاي جايگزين زلنسكي مطرح است. اولكسي آراستويچ، مشاور پيشين زلنسكي كه به منتقد رييس‌جمهور فعلي تبديل شده و همچنين داراي تجربه در اطلاعات نظامي و نيز نفوذ رسانه‌اي است، مي‌تواند گزينه‌‌اي مطلوب براي مسكو و واشنگتن در صورت برگزاري انتخابات باشد. همزمان ديميترو رازومكوف، رييس پيشين پارلمان كه پس از درگيري با زلنسكي بر سر افزايش قدرت اجرايي‌اش از سمت خود بركنار شد؛ با اين حال با توجه به مواضع متعدلي كه دارد، مي‌تواند به گزينه مورد نظر مسكو و واشنگتن تبديل شود. جايگزين احتمالي بعدي ويكتور مدودچوك است كه به عنوان متحد كرملين با سابقه فعاليت‌هاي طرفدار روسيه تلقي مي‌شود. اين در حالي است كه اتهامات خيانت گذشته‌اش موجب شده تا مدودچوك به گزينه‌اي غيرممكن براي به قدرت رسيدن تبديل شود، زيرا هر تلاشي براي پيروزي او با مقاومت شديد عمومي و غربي مواجه خواهد شد.

گمانه‌زني‌ها درباره سرنوشت اوكراين و نيز همزمان ميزباني رياض و مباحث مورد رايزني ميان مسكو و واشنگتن در سطح گسترده‌اي در كانون توجه آنها قرار گرفته است. به اين بهانه روزنامه اعتماد به نگاه دو رسانه در اين باره پرداخته؛ سي‌ان‌ان كه نشست رياض را برگ برنده براي پادشاهي مي‌داند و نيويورك‌تايمز كه به خشم اروپا پرداخته و تنش‌هاي فراآتلانتيكي.

سي‌ان‌ان: شكاف فراآتلانتيكي سناريويي محتمل است

وب‌سايت سي‌ان‌ان با انتشار يادداشتي با اشاره به تشديد نگراني‌هاي رهبران و مقامات اروپا از شرايط پيش حاكم بر اوكراين آورده است: كاهش شديد حمايت امريكا از كي‌يف در هفته‌اي كه گذشت اوكرايني‌ها را كاملا غافلگير كرد. به گونه‌اي كه بسياري از اين مقامات همچنان درك نمي‌كنند كه چرا دونالد ترامپ رييس‌جمهور امريكا، به شكلي تهاجمي عليه ولوديمير زلنسكي رييس‌جمهور اوكراين، موضع‌گيري كرده و تبليغات تند و خصمانه‌اي را عليه او تكرار مي‌كند. گفتني است اروپايي‌ها همچنين نمي‌دانند كه امريكا چه زماني پيشنهاد توافق صلح واقعي را به كي‌‌يف ارايه خواهد كرد و از همه مهم‌تر نمي‌توانند پيش‌بيني كنند كه گام بعدي ترامپ چه خواهد بود. آرميدا ون ريج، پژوهشگر ارشد و رييس برنامه اروپا در انديشكده چتم هاوس لندن در اين رابطه به سي‌ان‌ان گفت: «نحوه انتقال اين پيام آن هم به صورت ضرباتي پشت سر هم و ظرف چند روز واقعا براي قاره اروپا شوكه‌‌كننده بود.» به گونه‌اي كه سياستمداران اروپايي هنوز نتوانسته‌اند عمق فاجعه را درك كنند. با اين حال، پايتخت‌هاي اصلي اروپا همچنان در تعيين اهداف خود سردرگم به نظر مي‌رسند. گفتني است پيشنهادهايي از قبيل ايجاد نيروي حافظ صلح، افزايش هزينه‌هاي دفاعي و ارسال كمك‌هاي نظامي جديد مطرح شده‌، اما هرگز به صورت هماهنگ و همصدا مورد بحث قرار نگرفته است. به ادعاي ناظران همين پراكندگي در تصميم‌گيري‌هاي اروپا تصوير دوگانه‌اي ترسيم كرد كه در قابش امريكا و روسيه، به شكلي غيرمنتظره به يكديگر نزديك شدند و تماميت ارضي اوكراين را به راحتي از ميز مذاكره‌شان كنار گذاشتند.

در ادامه گزارش سي‌ان‌ان اما آمده است در اين شرايط احتمالا ظهور يك رهبر مي‌تواند راهگشا باشد؛ شخصيتي كه بتواند اروپا را حول يك هدف مشترك متحد كرده و پلي ميان كي‌يف و واشنگتن بزند. در اين راستا گروهي بر اين باورند كه كي‌ير استارمر از بريتانيا و امانوئل مكرون از فرانسه، برجسته‌ترين گزينه‌ها هستند و هر دو نيز هفته آينده به واشنگتن سفرهاي مهمي خواهند داشت. اين گزينه پيشنهادي اما در شرايطي مطرح است كه اروپا به وحدت عيني در مسائل دفاعي شهرت ندارد و هر رهبر برجسته‌اي به صورت جداگانه با چالش‌هاي انتخاباتي يا اقتصادي در داخل كشور خود روبه‌رو است. مضاف بر آن گزاره مهم زمان و همچنين شدت و ضعف واكنش به ترامپ نيز مطرح است؛ چراكه دولت‌هاي اروپايي به خوبي مي‌‌دانند تشديد تنش با ايالات متحده مي‌تواند به نفع مسكو تمام شود. از طرفي تصوير رويكرد رييس‌جمهور فعلي امريكا كه تهاجم يك دشمن را به گردن متحد تحت محاصره‌‌اش مي‌اندازد، حيرت‌انگيز بود و با محكوميت يكپارچه رهبران اروپايي مواجه شد. اين در حالي است كه ماه‌ها بود ترامپ و حلقه نزديكانش در مورد آغاز و پايان فرضي جنگ اوكراين مباحثي را مطرح و با بي‌‌توجهي آشكار به حاكميت كي‌يف، نشانه‌هاي روشني از تغيير سياستي تكان‌‌دهنده را مخابره مي‌كردند. حال اما به ادعاي سي‌ان‌ان، دو آينده قابل پيش‌بيني است: يكي با توافق صلح و ديگري بدون آن. اما هر دو احتمالا به رهبري اروپا نياز خواهند داشت؛ دولت ترامپ به وضوح اولويت‌هاي خود را اعلام كرده است. همزمان اما كي‌ير استارمر، نخست ويزير بريتانيا اولين گام مهمش را براي تحريك دولت‌هاي اروپايي برداشت و اعلام كرد كه اين كشور آماده است نيروهاي زميني خود را براي حفظ صلح توافق ‌شده در اوكراين وارد كند. در عين حال مقامات غربي روز چهارشنبه اعلام كردند كه چنين نيرويي احتمالا كمتر از ۳۰ هزار سرباز خواهد داشت و تمركز آن بر اطمينان‌‌بخشي از تامين زيرساخت‌‌هاي كليدي اوكراين و تلاش براي ايجاد اعتماد در دولت خواهد بود. اين مقامات همچنين گفتند كه اين تلاش تحت رهبري بريتانيا و فرانسه خواهد بود. اين درحالي است كه پاريس پيش‌تر يعني سال گذشته براي نخستين‌بار پيشنهاد اعزام نيروهاي زميني را مطرح كرد، اما با مخالفت شديد اروپا روبه‌‌رو شد. با اين حال، استارمر روشن كرده كه پشتيباني از سوي امريكا امري حياتي است. اما سوالات زيادي همچنان بي‌‌پاسخ مانده است؛ اينكه اگر سربازان ناتو در خاك اوكراين مستقر شوند، واكنش روسيه چگونه و در چه سطحي خواهد بود؟ به گزارش سي‌ان‌ان، با اين همه به نظر مي‌رسد اعزام نيروهاي زميني ايده‌اي نيست كه به صورت كلي مورد پذيرش قرار گيرد. به‌ويژه در مورد لهستان كه بزرگ‌ترين ارتش ناتو در اروپا را دارد و همزمان نقشي مهم در اوكراين ايفا مي‌كند و همچنين تمايلي به اجراي اين ايده ندارد، چراكه مي‌‌ترسد اين اقدام مرزهايش را بيشتر آسيب‌‌پذير كند.

در مورد شرايط آلمان اما در ادامه اين يادداشت آمده است: انتخابات ناگهاني در روز يكشنبه مي‌تواند به هفته‌ها چانه‌زني درباره دولت آينده اين كشور منجر شود. گفتني است فريدريش مرز، كانديداي احتمالي صدراعظم، در كنفرانس امنيتي مونيخ هفته گذشته موضعي تهاجمي در قبال اوكراين اتخاذ كرد. در هر صورت اما يك احتمال واضح وجود دارد و آن، اين است كه توافق صلح مورد نظر امريكا و روسيه علنا توسط زلنسكي مردود اعلام شود يا اينكه از سوي ديگر پوتين با حضور نيروهاي حافظ صلح موافقت نكند. در اين صورت است كه حمايت اروپا در شرايطي كه اوكراين بخواهد جنگ دشوار خود را بدون تاريخ پايان ادامه دهد، حياتي خواهد بود. با اين همه به ادعاي ناظران واضح است كه قطع يك رابطه امنيتي طولاني مدت با امريكا توسط اروپا به عنوان گزاره‌اي احتمالي، اقدامي دردناك و پيچيده خواهد بود؛ اما به نظر مي‌رسد كه مقامات غربي اكنون به اين نتيجه رسيدند كه ممكن است اين امر نيز ضروري باشد.

نيويورك‌تايمز: ميزباني از اجلاس صلح اوكراين كارت برنده پادشاهي است

نيويورك‌تايمز با انتشار يادداشتي ضمن اشاره به رويكرد رياض به عنوان بخشي از معادله چندمجهولي بحران اوكراين آن هم به واسطه ميزباني اولين نشست مهم ميان مسكو و واشنگتن آورده است: تنها چند هفته پس از آغاز دوره دوم رياست‌جمهوري ترامپ به نظر مي‌رسد اين پادشاهي خيز دوباره‌اي براي افزايش اعتبارش در جهان برداشته است. طوري كه اين هفته پايتخت اين پادشاهي در طول هفته‌اي كه گذشت به مركز ثقل رايزني‌ها در باب آينده اوكراين تبديل شد. به ادعاي ناظران اين‌بار، سعودي‌ها تلاش كردند تصويري بسيار متفاوت از خود ارايه كنند. به گونه‌اي كه محمد بن سلمان، وليعهد عربستان در ملاقات با نمايندگان ترامپ خطاب به آنها گفت كه ما بيشتر از قبل خشنود خواهيم شد كه با دونالد ترامپ و دولت ايشان همكاري كنيم. ترامپ نيز همزمان در يك اجلاس سرمايه‌گذاري در ميامي بيچ كه توسط صندوق ثروت دولتي متمول عربستان سعودي ميزباني مي‌شد، طي سخناني نقش رياض را در مذاكرات روسيه-امريكا مورد ستايش قرار داد. در ادامه يادداشت تحليلي نيويورك‌تايمز آمده است: ميزباني مهم رياض از مهم‌ترين نشست جهان در باب آينده اوكراين، نتيجه سال‌ها تلاش و برنامه‌ريزي است. حسن الحسن، پژوهشگر ارشد سياست خاورميانه در موسسه بين‌المللي مطالعات استراتژيك در اين رابطه به نيويورك‌تايمز گفت: اين قبيل ابتكارات ديپلمات سعودي‌ها با هدف نمايش نفوذ جهاني و رهبري منطقه‌‌اي اين پادشاهي صورت مي‌گيرد و همزمان كاهش نفوذ ايالات متحده در سطح جهاني به كنشگران چابكي چون رياض اين فرصت را داده است كه نقش بيشتري ايفا كنند.

به گزارش اين نشريه و به نقل از برخي نزديكان به دربار سلطنتي، استراتژي هوشمندانه سعودي‌ها براي تقويت مراودات در سال‌هاي تنش با دولت بايدن، در مذاكرات روسيه و امريكا در روز سه‌شنبه‌ نتيجه داد. گفتني است به ادعاي ناظران اين پادشاهي طي سال‌هاي اخير، روابط اقتصادي گسترده‌اي با چين نيز برقرار و همزمان از موضع‌گيري در باب جنگ اوكراين اجتناب كرده است. استراتژي بي‌طرفي به اين كشور اين امكان را داده تا در تبادل زندانيان بين روسيه و اوكراين و همچنين بين روسيه و ايالات متحده نقش واسطه‌اي ايفا كند و همزمان ميزبان ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه و ولاديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين باشد؛ هر چند كه زلنسكي به دليل نااميدي از كنار گذاشته شدن از مذاكرات سه‌شنبه گذشته، سفر برنامه‌ريزي‌ شده به رياض را لغو كرد.

نيويورك‌تايمز در ادامه يادداشت خود آورده است: دونالد ترامپ كه نخستين سفر خارجي خود در دوره اول رياست‌جمهوري‌اش را به رياض انجام داد، اين پادشاهي را در سطح دوست و شريك مورد اعتماد خود ارتقا داد. دونالد ترامپ پيش‌تر گفته بود به دليل نوع رابطه‌اي كه روساي جمهور روسيه و امريكا با محمد بن سلمان دارند، رياض را براي ديدار احتمالي‌اش با آقاي پوتين انتخاب مي‌كند. گفتني است اخيرا ديميتري پسكوف، سخنگوي كرملين خبر داد كه رييس‌جمهور امريكا در تماس تلفني‌اش با ولاديمير پوتين كه در هفته گذشته انجام شد، عربستان را به عنوان محل برگزاري اين ديدار پيشنهاد داد. ناظران اما مدعي‌اند اگرچه دونالد ترامپ با انتخاب رياض براي ميزباني مذاكرات ايالات متحده و روسيه به نوعي امتيازي بي‌قيد و شرط به اين پادشاهي داده، اما بازگشت دوباره او به كاخ سفيد همزمان اولويت مهم ديگر محمد بن سلمان را مورد تهديد قرار داده و آن انعقاد پيماني امنيتي و دفاعي و نيز توسعه برنامه هسته‌اي غيرنظامي توسط ايالات متحده در ازاي پذيرش عادي‌سازي روابط با اسراييل است. گفتني است مضاف بر آن پيشنهاد جنجالي رييس‌جمهور امريكا مبني بر كوچاندن فلسطيني‌ها از غزه نه تنها يك جرم جنگي است، بلكه تنها روزنه باقيمانده براي تشكيل دولت فلسطيني را از بين مي‌‌برد. اين در حالي است كه سعودي‌ها صريحا از تشكيل دولت فلسطيني حمايت مي‌كنند و همزمان وليعهد نشان داده است كه برخلاف خواسته‌هاي مردمش عمل نخواهد كرد. در اين راستا عربستان به پيشنهاد آقاي ترامپ واكنش نشان داد و اعلام كرد كه بدون تاسيس دولت فلسطيني، روابط خود را با اسراييل عادي نخواهد كرد. بنابراين در بازه زماني كنوني شانس دستيابي به توافق عادي‌سازي تل‌آويو و رياض حداقل در كوتاه‌مدت دور از دسترس به نظر مي‌‌رسد. با اين حال به ادعاي ناظران مقامات سعودي ممكن است بعد از بازه زماني ميزباني از نمايندگان روسيه و امريكا در روز سه‌شنبه، امتيازاتي را دريافت كرده باشند.

تحليلگران سياسي سعودي در اين زمينه بر اين باورند كه تقويت روابط با ماركو روبيو، وزير امور خارجه، مايكل والتز، مشاور امنيت ملي و به ويژه استيو ويتكوف، دوست قديمي آقاي ترامپ كه به عنوان نماينده ويژه او در خاورميانه خدمت مي‌كند، ممكن است به رياض در تعاملات خود با ايالات متحده در خصوص غزه و همچنين مبحث عادي‌سازي روابط كمك كند. اين درحالي است كه اما به ادعاي ناظران آنچه واضح به نظر مي‌رسد، اين است كه روابط واشنگتن و رياض بالاخص در دوران رياست جمهور دونالد ترامپ، تنها به عادي‌سازي روابط، توافق دفاعي-امنيتي يا تشكيل دولت فلسطيني معطوف نمي‌شود. اين موضوع نيز در پايان ژانويه زماني كه محمدبن سلمان به آقاي ترامپ گفت كه عربستان سعودي قصد دارد سرمايه‌گذاري و تجارت خود با ايالات متحده را در چهار سال آينده حداقل ۶۰۰ ميليارد دلار افزايش دهد، به روشني نشان داده شد.