زلنسكي ميان آينده معادن اوكراين و حيات سياسي‌اش معلق مانده است
باج‌خواهي به سبك ترامپ!
روزنو :يكي از دلايلي است كه باعث شده ترامپ از همتاي خود در كييف بيش از هر زمان ديگري خشمگين شود، چراكه زلنسكي بر اين باور است بهرهبرداري از منابع گرانبهاي جغرافيايي و انرژي كشورش يكي از راه‌هاي بازسازي اقتصاد و شهرهاي اين كشور پس از پايان جنگ خواهد بود.
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده براي سومين روز متوالي ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهوري اوكراين را هدف حملات لفظي‌اش قرار داد و در مقابل از ولاديمير پوتين، رييس‌جمهوري روسيه حمايت كرد. ترامپ اخيرا طي مصاحبه‌اي با فاكس‌‌نيوز گفت: «او (زلنسكي) در مذاكره هيچ برگي برنده‌اي در دست ندارد و از اين وضع خسته شده‌ام. ديگر تحملش را ندارم!» ترامپ همچنين با اشاره به مذاكرات صلح اوكراين كه بين روسيه و امريكا آغاز شده است، خاطرنشان كرد: «راستش را بخواهيد، فكر نمي‌كنم زلنسكي نقش مهمي در اين مذاكرات داشته باشد.» اين اظهارات از سوي ترامپ در شرايطي رسانه‌اي شد كه رييس‌جمهور امريكا پيش‌تر همتاي اوكرايني خود را كمديني نسبتا موفق تلقي كرده بود كه كشورش را وارد جنگي بي‌سرانجام كرده است. حال به نظر مي‌رسد طي روزهاي اخير از تب و تاب جدال دونالد ترامپ و ولوديمير زلنسكي كاسته شود، چراكه آن‌گونه كه وال استريت ژورنال مدعي است، توافق ميان واشنگتن و كييف بر سر مواد معدني كمياب اوكراين قرار است منعقد شود. با اين حال، اين روزنامه نوشته كه اين توافق هنوز كامل نبوده و مفاد دقيق آن در حال حاضر قابل دسترسي نيست.دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا روز جمعه در دفترش در كاخ سفيد درباره احتمال توافق بر سر مواد معدني كمياب گفت كه «فكر مي‌كنم آنها خواستار اين توافق هستند و احساس خوبي درباره آن دارند». ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين نيز همزمان در تلگرام اعلام كرد كه درباره توافق مواد معدني كمياب با امريكا، انتظار «نتيجه‌اي عادلانه» را دارد. پيش‌تر به دليل امتناع رييس‌جمهور اوكراين از امضاي توافقي كه صدها ميليارد دلار از منابع معدني را به امريكا واگذار مي‌كند، جدال ميان روساي جمهوري امريكا و اوكراين به بالاترين سطح خود رسيد. با وجود اينكه زلنسكي اعلام كرد، حاضر است به متحدان غربي‌اش امكان دسترسي به ذخاير معدني اوكراين را بدهد، اما همزمان خواهان تضمين‌هاي امنيتي در مقابل چنين اقدامي از سوي ايالات متحده شد. اين درحالي است كه واشنگتن اعلام كرده كه مي‌خواهد زلنسكي سريعا توافقي امضا كند تا هزينه‌هاي كمكهاي نظامي و مالي ايالات متحده به اوكراين در طول جنگ جبران شود. ترامپ نيز همزمان مدعي شد كه او خواهان ۵۰۰ ميليارد دلار از اوكراين است. زلنسكي اما ادعا كرد ميزان كمكهاي ايالات متحده حدود ۱۰۰ ميليارد دلار بوده است. به باور ناظران حتي اگر در اين زمينه ميان واشنگتن و كييف توافقي حاصل شود، توسعه منابع بزرگ اوكراين نياز به سرمايه‌گذاري‌هاي وسيعي دارد و همچنين بسياري از اين منابع در مناطقي هستند كه تحت اشغال روسيه قرار دارند.
آنچه بايد درباره منابع معدني بدانيم
گمانه‌زني‌هايي وجود دارد مبني بر اينكه اوكراين ذخايري از حداقل ۲۰ نوع از ۵۰ ماده معدني كه ايالات متحده آنها را حياتي مي‌داند، در اختيار دارد. اين مواد شامل ليتيوم، گرافيت، تيتانيوم، اورانيوم و عناصر نادر هستند كه مجموعهاي از ۱۷ عنصر است كه براي توليد وسايلي مهم از جمله تلفن‌‌هاي همراه گرفته تا صنايع دفاعي ضرورت دارند. به گفته تحليلگران حوزه صنعت ارزش بالقوه جمعي اين منابع در حدود تريليون‌ها دلار تخمين زده مي‌شود. در اين بين تيتانيوم و ليتيوم احتمالا از نظر تجاري بيشترين اهميت را دارا هستند. بنا بر آنچه موسسات اوكرايني گزارش دادند، تا پيش از آغاز جنگ تمام عيار در سال ۲۰۲۲، اوكراين ۶ درصد از تيتانيوم جهان را توليد مي‌كرد كه اين عنصر در ساخت موشك‌ها، هواپيماها و كشتي‌هاي دريايي استفاده مي‌شود. اوكراين همچنين حدود ۳ درصد از ذخاير ليتيوم جهان را داراست كه از اين عنصر در توليد باتري‌‌ها استفاده مي‌شود و از نگاه سرويس زمين‌شناسي ايالات متحده به عنوان عنصري حياتي براي اقتصاد و امنيت ملي ايالات متحده شناخته مي‌شود. دولت اوكراين نقشه‌هايي منتشر كرده است كه در آن مكان‌هاي مختلف ذخاير معدني‌اش را نشان مي‌دهد، اما به ادعاي ناظران بيشتر اين نقشه‌ها بر اساس مطالعاتي است كه در دوران اتحاد جماهير شوروي انجام شده و بسياري از اين ذخاير هرگز استخراج نشده‌اند. براي اينكه معادن جديد از نظر تجاري قابل استفاده شوند، مالكان نيز بايد مجموعهاي از مطالعات جديد انجام دهند. به گزارش وال استريت ژورنال بيش از ۲۰ تا ۴۰ درصد از ذخاير اوكراين كه مواد معدني حياتي هستند، در مناطقي قرار دارند كه در حال حاضر تحت اشغال روسيه قرار دارند، به گفته جورج ايگال، تحليلگر در حوزه قيمت‌گذاري، اگر همين فردا جنگ تمام شود، قطعا برداشت ليتيوم در اولويت خواهد بود. اين درحالي است كه مقامات روسي اشاره كرده‌اند كه تمايل آنها براي تسلط بر مواد معدني حياتي ممكن است استراتژيك باشد، چراكه آنها تلاش مي‌كنند خود را براي مذاكرات صلح آماده كنند. اين در حالي است كه روس‌ها هر چه ذخاير معدني بيشتري را تحت كنترل خود داشته باشند، اوكراين نيز منابع كمتري براي چانه‌زني با ترامپ خواهد داشت. دونالد ترامپ به‌طور ويژه علاقه‌مندي خود را به عناصر كمياب اوكراين ابراز كرده است، چراكه به ادعاي ناظران او به دنبال تقويت تامين مواد اوليه ايالات متحده از منابعي جز چين است كه در حال حاضر اين بازار را تحت تسلط خود دارد.
همزمان وب‌سايت سي‌ان‌ان با انتشار يادداشتي در راستاي واكاوي چرايي تشديد رويكرد تهاجمي ترامپ در برابر ولوديمير زلنسكي آورده است: عدم تمايل رييس‌جمهور اوكراين به امضاي قراردادي كه نزديك به نيمي از منابع خاكي كمياب كشورش را براي ضمانت‌هاي بسيار كمي در آينده واگذار كند، يكي از دلايلي است كه باعث شده ترامپ از همتاي خود در كييف بيش از هر زمان ديگري خشمگين شود، چراكه زلنسكي بر اين باور است بهرهبرداري از منابع گرانبهاي جغرافيايي و انرژي كشورش يكي از راه‌هاي بازسازي اقتصاد و شهرهاي اين كشور پس از پايان جنگ خواهد بود. اما پيشنهادي كه توسط اسكات بسنت، وزير خزانه‌داري ايالات متحده ارايه شده است به واقع شباهتي به يك «معامله» ندارد. با اين حال اما اين موضوع ديدگاه ترامپ در سياست خارجي و همچنين درك او از جنگ و نيز حمايت‌هايش از روسيه را نشان مي‌دهد. گروهي از تحليلگران با ريشه‌يابي چنين رويكردهاي بر اين باورند كه ترامپ در حال تشديد شك و ترديد و بدبيني حاميانش نسبت به ده‌ها ميليارد دلار كمك نظامي و مالي است كه دولت بايدن پس از حمله روسيه به اوكراين در سه سال گذشته در اختيار كييف قرار داد. همزمان رويكرد معاملاتي ترامپ نمايانگر شكست ارزش‌هاي سياست خارجي است كه ايالات متحده براي دهه‌ها دنبال كرده، از جمله اين اصل كه كشورهاي قدرتمند نبايد كشورهاي كوچك‌تر را مورد حمله قرار دهند. به گزارش سي‌ان‌ان، اكنون اما فشار او بر اوكراين، كشوري كه خود قرباني است، تحميل شرايطي سختگيرانه با هدف بهرهبرداري از يك ملتي است كه در تاريك‌ترين و حياتي‌ترين ساعات عمر خود قرار دارند. ترامپ نيز در اين شرايط به دنبال گرفتن بخش بزرگي از منابع معدني آن به قيمتي ناچيز است. اين توافق بيشتر شبيه يك نوع اخاذي است. با اين حال، كاخ سفيد مدعي است زلنسكي چاره‌اي جز امضاي اين قرارداد ندارد تا به ماليات‌دهندگان امريكايي بابت كمكهاي حياتي كه به كييف داده شده است، پاسخ دهد؛ حتي اگر هيچ تضميني وجود نداشته باشد كه واشنگتن كمك‌‌هايش در آينده را ادامه دهد.
در ادامه يادداشت سي‌ان‌ان به نقل از منابعي آگاه آمده است: پوتين اما همچنان بر اين باور است كه يا اوكراين را به روسيه ضميمه كند يا اطمينان حاصل كند كه يك دولت كوچك و ضعيف در اوكراين ايجاد شود كه وابسته به مسكو باشد. همزمان يكي از منابع كه نخواست نامش فاش شود، گفت: اگر در نهايت نيز ميان مسكو و كييف آتش‌‌بسي حاصل شود، فقط با اين هدف است كه در اين بازه زماني پوتين استراحت كند و دوباره با قواي بيشتري به حملاتش ادامه دهد تا باقي مانده آنچه مي‌خواهد را به دست آورد. ناظران نيز در اين راستا بر اين باورند كه از سوي ديگر در جبهه ايالات متحده، قطعا روابط خوب ترامپ با پوتين مي‌تواند او را، بيش از هر رهبر غربي ديگر، در موقعيتي قرار دهد كه بر رفتار روسيه تاثير بگذارد و احتمالا امتيازاتي به دست آورد. به ادعاي سي‌ان‌ان اين در حالي است كه تكرار مواضع پوتين توسط ترامپ، بحث‌ها را دوباره درباره شيفتگي او نسبت به رهبر روسيه افزايش داده است.
در اين ميان گروهي مدعي‌اند مخالفت‌خواني‌هاي ابتدايي زلنسكي در باب توافق با ترامپ در مورد منابع معدني نه تنها سوالاتي در مورد شرايط آن ايجاد مي‌كند، بلكه درك كاخ سفيد از ديناميك‌‌هاي سياسي اوكراين را نيز زير سوال مي‌‌برد، چراكه ظاهرا هيچ راهي وجود ندارد كه زلنسكي يا هر رييس‌جمهور اوكرايني ديگري بتواند توافقي را بپذيرد كه بخش زيادي از ميراث ژئولوژيكي كشورش به واسطه آن حراج شود. به ادعاي تحليلگران اگر زلنسكي به راحتي تن به چنين توافقي دهد احتمالا ميزان محبوبيتش به حدود 40 درصد كه ترامپ ادعا مي‌كند، كاهش خواهد يافت. به گزارش سي‌ان‌ان در اين شرايط درك وضعيت سياسي زلنسكي امري حياتي است، زيرا هر توافق صلحي براي رهبر اوكراين پذيرش جبري دردناك خواهد بود كه بايد كشورش را قانع كند كه آن را بپذيرد، چراكه تقريبا مسلم است توافق بر سر منابع معدني با ارزش اين كشور به معني تثبيت تسلط روسيه بر سرزمين‌‌هاي تصرف شده خواهد بود. با اين حال نبايد از نظر دور داشت كه ممكن است تلاش‌هاي اوليه ايالات متحده براي يك توافق، چارچوبي را نيز براي توافقي در آينده فراهم كند، چراكه زلنسكي اين توافق را رد نكرده است. اما او به دنبال استفاده از منابع كشورش به عنوان اهرمي است كه تضمين‌هاي امنيتي را در قبال هر نوع توافق صلحي به دست آورد. به باور ناظران اگر جنجال‌هايي كه دونالد ترامپ اخيرا عليه زلنسكي به راه انداخت، در ايالات متحده و اروپا يك موضوع سياسي تلقي شود؛ براي اوكراينيها اما پاي مرگ و زندگي در ميان است. ساسا دوژيك، مدير يك موسسه مستندسازي بين‌المللي به سي‌ان‌ان گفت: اكنون آنچه با چشم‌هاي خود مي‌بينيم، رفتارهاي رهبري است كه قدرت جهاني را كنترل مي‌كند و اوكراينيها نيز ناگزيرند با تخريب نظم جهاني توسط او روبه‌رو شوند... .
