صف بندی حامیان زلنسکی علیه محفل ترامپ - پوتین

پرونده اوکراین این روزها به سرتیتر مهمترین و مطرح‌ترین رسانه‌ها و حتی اندیشکده‌های غربی دنیا بدل شده و دلیل آنهم سه ساله شدن این منازعه خونین و پرهزینه است. با آمدن دونالد ترامپ به کاخ سفید، شاهد آن هستیم که او صراحتاً در مورد آینده این پرونده مواضعی را اختیار کرده که نشان می‌دهد به پایان این جنگ نزدیک هستیم و در این میان یک قربانی به نام ولودیمیر زلنسکی وجود دارد؛ چراکه ترامپ از هفته پیش که وزرای خارجه روسیه و ایالات متحده در ریاض با یکدیگر دیدار کردند، اساساً لبه تیز تیغ خود را برای کی‌یف و به خصوص زلسنکی رو کرده که همین امر موجب خرسندی بیش از حد در مسکو شده است! 

این موضع ترامپ حالا باعث شده تا مقامات اتحادیه اروپا نه تنها در مورد سرنوشت زلنسکی و اوکراین، بلکه در مورد آینده امنیتی و سیاسی اروپا هم با تردید و ترس روبرو شوند. بر همین اساس اورزولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اروپا صبح دیروز (دوشنبه) با قطار وارد کی‌یف شد. یورونیوز در این خصوص نوشته است که این سفر به مناسبت سومین سالگرد آغاز جنگ روسیه علیه اوکراین انجام می‌شود و در شرایطی است که فشار دونالد ترامپ برای مذاکرات صلح، نگرانی‌هایی را در میان متحدان اروپایی ایجاد کرده است. نگرانی اصلی این است که یک توافق عجولانه قاره اروپا را در برابر سیاست‌های توسعه‌طلبانه کرملین آسیب‌پذیر کند.

    در حالی که بایدن به‌ طور مداوم اولویت خود را به تسلیح و کمک به اوکراین قرار داد، رویکرد ترامپ بیشتر معامله‌محور است و باید منتظر معامله او با مسکو در این خصوص باشیم

فن درلاین قرار است در این سفر بسته کمک مالی ۳.۵ میلیارد یورویی را تشریح و ارائه کند که برای تقویت بودجه تحت فشار اوکراین و تامین خرید تجهیزات نظامی از صنایع داخلی این کشور در نظر گرفته شده است. این مبلغ، پیش‌پرداختی از یک بسته کمک مالی بزرگ‌تر ۵۰ میلیارد یورویی است که اتحادیه اروپا اوایل سال ۲۰۲۴ تحت عنوان «برنامه کمک به اوکراین» تصویب کرد در حالی که بروکسل موفق شده هزینه‌های مالی اوکراین را برای سال جاری تامین کند اما ادامه ارسال تسلیحات به این کشور پس از تابستان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. فن در لاین در مسیر سفر به کی‌یف در گفت‌وگو با برخی رسانه‌ها از جمله یورونیوز تاکید کرد: «ما باید روند ارسال فوری تسلیحات و مهمات را تسریع کنیم و این موضوع در هفته‌های آینده در اولویت کار ما خواهد بود.» او همچنین گفت: «ما به یک اوکراین آزاد و مستقل که در مسیر پیوستن به اتحادیه اروپا قرار دارد، باور داریم». 

فن در لاین همچنین قصد دارد از طرحی برای ادغام اوکراین و مولداوی در بازار برق اتحادیه اروپا تا پایان سال جاری رونمایی کند. او در این سفر با تیمی از کمیسرهای اروپایی همراهی می‌شود که قرار است با همتایان اوکراینی خود دیدار و درباره تعمیق همکاری‌ها گفت‌وگو کنند. علاوه بر او، آنتونیو کاستا، رئیس شورای اروپا پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا و جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا نیز برای گرامیداشت این سالگرد در کی‌یف حضور خواهند داشت و در نشستی مشترک با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین بر همبستگی و حمایت خود تاکید خواهند کرد. 

بر اساس اعلام منابع اوکراینی، فن درلاین در این نشست قصد دارد از یک «طرح جامع» برای افزایش تولید تسلیحات و تقویت توان دفاعی اروپا رونمایی کند. او گفته است که این برنامه می‌تواند اوکراین را نیز منتفع کند و با تامین تسلیحات بیشتر، این کشور را در برابر نیروهای روسیه تقویت کند. 

با این حال، مشخص نیست که این طرح تا چه اندازه می‌تواند واشنگتن را متقاعد کند که اروپا باید در مذاکرات صلح نقش داشته باشد. اگرچه اروپایی‌ها امنیت بلندمدت خود را به ثبات اوکراین گره زده‌اند، اما تاکنون در روند مذاکرات نادیده گرفته شده‌اند. 

چشم اروپا به دهان ترامپ؟

این نهمین سفر فن در لاین به اوکراین از زمان آغاز تهاجم گسترده روسیه است، اما شرایط این بار کاملاً متفاوت از سفرهای پیشین اوست. پایتخت‌های اروپایی با نگرانی نظاره‌گر تلاش‌های ترامپ برای پیشبرد مذاکرات صلح میان اوکراین و روسیه هستند؛ مذاکراتی که سیاست‌های سه‌ساله «فرا آتلانتیکی» را به چالش کشیده است. تنش‌ها پس از اظهارات جنجالی ترامپ درباره زلنسکی افزایش یافته است. او رئیس‌جمهور اوکراین را «دیکتاتوری بدون انتخابات» خوانده و او را مقصر اصلی جنگ دانسته است. این مواضع که همسو با تبلیغات کرملین تلقی می‌شود، خشم گسترده‌ای را در اروپا برانگیخته و تردیدهایی جدی درباره تمایل یا توانایی ترامپ برای مدیریت روند صلح ایجاد کرده است. 

    رئیس کمیسیون اروپا در کی‌یف قصد دارد از یک «طرح جامع» برای افزایش تولید تسلیحات و تقویت توان دفاعی اروپا رونمایی کند که این برنامه می‌تواند اوکراین را نیز منتفع و با تامین تسلیحات بیشتر، این کشور را در برابر نیروهای روسیه تقویت کند

با وجود این واکنش‌ها، ترامپ همچنان بر مواضع خود پافشاری می‌کند. او هفته گذشته در مصاحبه‌ای گفت: «سال‌هاست که زلنسکی را تماشا می‌کنم، در حالی که شهرهایش ویران می‌شوند، مردمش کشته می‌شوند و سربازانش از بین می‌روند. سال‌هاست که می‌بینم او بدون هیچ برگ برنده‌ای مذاکره می‌کند. از این وضعیت خسته شده‌ام. واقعا خسته شده‌ام». در واکنش به این شرایط، زلنسکی اعلام کرد که در صورت تضمین امنیت اوکراین و عضویت در ناتو، حاضر است از قدرت کناره‌گیری کند. او در نشست خبری گفت: «تمرکز من بر امنیت اوکراین است. هیچ قصدی برای ماندن در قدرت به مدت یک دهه ندارم. این مهم‌ترین هدف من است». 

در بروکسل هم یک صف‌بندی مشخص در قبال اوکراین با محوریت اروپایی‌ها صورت گرفته است؛ به گونه‌ای که کایا کالاس دیروز (دوشنبه) پس از نشست شورای وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل، در یک نشست خبری بر ضرورت نقش‌آفرینی اروپا در روند صلح اوکراین تأکید کرد و گفت که هیچ توافقی درباره اوکراین بدون حضور اوکراین و اروپا پایدار نخواهد بود. 

وی با اشاره به اظهارات اخیر مقام‌های آمریکایی که شکاف در روابط فراآتلانتیکی را پررنگ‌تر کرده است، افزود: «اظهاراتی که از واشنگتن می‌شنویم، ما را نگران می‌کند. ما در حال رایزنی با دولت جدید آمریکا هستیم و برای دیدار با مقامات این کشور، از جمله مارکو روبیو، به ایالات متحده سفر خواهم کرد». 

کالاس در ادامه سخنانش به سومین سالگرد آغاز جنگ اوکراین اشاره کرد و گفت: «سه سال پیش، در چنین روزی، روسیه بمباران اوکراین را آغاز کرد و این حملات همچنان ادامه دارد. هیچ‌کس در اروپا خواهان ادامه جنگ نیست، اما برای دستیابی به صلح پایدار، باید در برابر متجاوز ایستادگی کرد». 

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بخش دیگری از سخنان خود، به نگرانی‌های امنیتی اروپا در سایه تغییرات در رویکرد آمریکا اشاره کرد و گفت: «روابط ما با ایالات متحده در گذشته نیز دستخوش تنش‌هایی بوده است، اما همواره توانسته‌ایم بر اختلافات فائق آییم. این بار نیز انتظار داریم که بتوانیم به تعامل سازنده با واشنگتن ادامه دهیم». 

این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که «مرکز مطالعات بین‌المللی و استراتژیک» در گزارش جدید خود نوشته است: «در حالی که بایدن به‌طور مداوم اولویت خود را به تسلیح و کمک به اوکراین قرار داد، رویکرد ترامپ بیشتر معامله‌محور بود. تنش‌ها بین ترامپ و زلنسکی به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است، زیرا دسترسی به منابع معدنی حیاتی، آخرین عرصه‌ای است که ترامپ تمرکز دیپلماسی معامله‌محور خود را بر آن گذاشته است. اما قابلیت اجرای این توافق هنوز مشخص نیست زیرا تنش‌ها بین دو رهبر ادامه دارد». این اندیشکده نوشته است که در دولت ترامپ، احتمالاً اوکراین، اروپا و ناتو به‌طور کلی با کاهش شدید تضمین‌های امنیتی از سوی ایالات متحده مواجه خواهند شد، مگر اینکه منابع استراتژیک یا جبران مالی در ازای آن ارائه دهند. 

حال باید دید که اروپایی‌‌ها تا چه حد می‌توانند مقابل آمریکا در پرونده اوکراین دوام بیاورند.