پازوکی: بخش هزینه بودجه ۱۴۰۴ شوکه کننده است
ریخت و پاش‌های جدید به بودجه کشور اضافه شده است
روزنو :کابوس کسری بودجه را شاید بتوان از تکراری‌ترین کابوس‌هایی دانست که هر سال در اقتصاد کشور تکرار می‌شود. بودجه سال آینده با توجه به بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید و مشکلاتی از جله تداوم تحریم‌ها حائز اهمیتی ویژه است و انتظار‌ها از تیم اقتصادی دولت چهاردهم برای تدوین یک لایحه بودجه منطقی بسیار بالا بود.
گروه اقتصادی: بر اساس برارود‌های مرکز پژوهش‌های مجلس، بودجه امسال کسری بالقوه‌ای به میزان ۱۰۰۰ هزار میلیارد تومان را به دوش می‌کشد، با این وجود مشخص نیست، چه میزان از این رقم بالقوه در پایان سال به کسری بودجه بالفعل تبدیل می‌شود. بودجه سال ۱۴۰۴ نیز با اما و اگر‌هایی در بخش تامین هزینه‌ها و پیش بینی کسری احتمالی مواجه است.
به گزارش فرارو، کابوس کسری بودجه را شاید بتوان از تکراری‌ترین کابوس‌هایی دانست که هر سال در اقتصاد کشور تکرار می‌شود. بودجه سال آینده با توجه به بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید و مشکلاتی از جله تداوم تحریم‌ها حائز اهمیتی ویژه است و انتظار‌ها از تیم اقتصادی دولت چهاردهم برای تدوین یک لایحه بودجه منطقی بسیار بالا بود. با این وجود به اعتقاد برخی اقتصاددان ها، این بودجه نمی‌تواند انتظارات تورمی را براورده کرده یا با مشکل تکراری کسری بودجه مواجه نشود. فرارو برای بررسی بودجه ۱۴۰۴ با دکتر مهدی پازوکی، اقتصاددان گفت‌و‌گو کرده است:
درآمد چند ده هزار میلیاردتومانی تبلیغات صدا و سیما کجا می‌رود؟
مهدی پازوکی گفت: «آقای پزشکیان باید متوجه شود که مشکل اصلی اقتصاد ایران بی ثباتی گسترده‌ای است که در طول سال‌های گذشته، اقتصاد کشور را محاصره کرده است. یکی از مهمترین شاخص‌های بی ثباتی، نرخ فزاینده تورم است که به طور اخص برای اقشار حقوق بگیر کمرشکن شده است. یکی از مهمترین عوامل تورم در اقتصاد کشور نیز، کسری بودجه است. وقتی درآمدهای دولت افزایش پیدا نمی‌کند و مخارج دولت افزایش پیدا می‌کند، شاهد عدم تعادل بین درآمد و هزینه خواهیم بود. در چنین شرایطی، راهکار اصلی که مانع از کسری بودجه می‌شود، کاهش مخارج غیرضروری دولت است.
زمانی که بخش هزینه لایحه ۱۴۰۴ را دیدم شوکه شدم. وقتی حقوق کارکنان دولت، ۲۰ درصد افزایش پیدا می‌کند، چرا باید بودجه صدا و سیما بالای ۳۰ درصد افزایش پیدا کند؟ جالب است که دانشگاه صدا و سیما یک ردیف بودجه جداگانه دارد؛ این وضعیت در سال‌های قبل وجود نداشت یعنی دانشگاه صدا و سیما بودجه مستقل نداشت، امسال چرا دارد؟! برای این دانشگاه ۲۳۰ میلیارد تومان بودجه تعیین شده است. این همه دانشگاه در کشور داریم، چرا دانشجویان صدا و سیما ذیل یک دانشگاه رسمی کشور کار نمی‌کند که بودجه مستقل نگیرد؟ این در حالیست که خود صدا و سیما به شکل مستقل ۲۹ هزار و سیصد میلیارد تومان بودجه خواهد گرفت. همچنین صدا و سیما برای سریال «موسی کلیم الله» ۸ هزار میلیارد تومان، بودجه متفرقه دریافت خواهد کرد که اتفاقا سال پیش هم در بودجه بوده است. ای کاش آقای پزشکیان پیگیری می‌کردند که درآمد چند ده هزار میلیاردتومانی تبلیغات صدا و سیما کجا می‌رود. صدا و سیما روزنامه هم دارد که این روزنامه غیراقتصادی است. چرا باید دولت به صدا و سیما پول بدهد و صدا و سیما هم بخشی از این پول را صرف هزینه‌های روزنامه خود کند؟ آیا این خلاف عدالت نیست؟»
وی افزود: «ردیف‌های متعددی در بودجه کشور با مشکلات و نقد‌های جدی همراه است. در بودجه سال جدید شاهد ردیف‌های بودجه برای دانشگاه‌های جدید هم هستیم که به جز کارخانه مدرک سازی و افزایش هزینه‌های دولت، سود خاصی ندارند. پیشنهاد من به عنوان اقتصاددان به رئیس جمهور این است که هر چه سریعتر این ردیف‌های هزینه را برگرداند و به هیچ وجه هزینه‌ها را بیش از ۲۰ درصد افزایش ندهد. اگر بسیاری از این هزینه‌ها معلق شود، به نفع اقتصاد ملی خواهد بود. چرا در بودجه کشور برای تعداد زیادی پژوهشگاه همراستا که قرار است کار‌های بسیار مشابه و حتی کاملا یکسان انجام دهند بودجه‌های جداگانه در نظر گرفته شده است؟ چرا این پژوهشگاه‌ها ادغام نمی‌شوند یا فعالیت برخی از آن‌ها تعطیل نمی‌شود؟ آقای پزشکیان که خود تا همین چند ماه پیش بخشی از همین مجلس شورای اسلامی بود بر اساس امید مردم به تغییرات به ویژه در بخش اقتصادی، رئیس جمهور شده است. اقای پزشکیان باید از این امید صیانت کرده و نگذارد امیدی که به سختی شکل گرفت از دست برود.»
در بودجه امسال ریخت و پاش‌های جدید اضافه شده است
این استاد اقتصاد در ادامه گفت: «متاسفانه در بودجه امسال نه تنها ریخت و پاش‌های پیشین کنترل نشده است، بلکه ریخت و پاش‌هایی جدید اضافه شده است. وقتی درآمدهای دولت واقع بینانه در نظر گرفته نشده و اصلا اطمینانی برای تحقق آن وجود ندارد این حجم ریخت و پاش چه مفهومی دارد؟ در بخش درآمدهای نفتی، ۶۰۰ همت در نظر گرفته شده است. اگر تهدید‌های ترامپ عملی شود، چگونه قرار است این ۶۰۰ همت محقق شود؟ اگر آقای پزشکیان نمی‌تواند بودجه برخی نهادها را قطع کند یا معذوریتی دارد، می‌تواند حداقل بودجه این نهادها یا سازمان‌ها را افزایش ندهد. ادغام و محدود کردن بودجه برای بسیاری از نهادها، سازمان‌ها و حتی دانشگاه‌ها الزامی است.
کشور ما بسیار گران اداره می‌شود. توازن در مخارج دولت، یک موضوع حیاتی است، نه اختیاری. این وضعیت موجب افزایش تورم، افزایش چاپ اسکناس و حادتر شدن مشکلات کشور می‌شود. حتی در سازمان برنامه و بودجه هم شاهد موسسات موازی هستیم که می‌توانند ادغام شوند؛ «موسسه نیاوران» و «موسسه آینده نگران» می‌توانند با هم ادغام شوند. از این نمونه‌ها در بخش‌های فرهنگی، نظامی، مذهبی و امثالهم به وفور داریم.»
وی افزود: «من امید و توقعی نسبت به مجلس ندارم، اما از آقای پزشکیان انتظار می‌رفت با توجه به شرایط حساسی که در آن قرار داریم، هزینه‌های غیرضروری را کاهش می‌دادند. اصلا خود مجلس نیز زیر نقد است. مگر مجلس، یک نهاد کاملا مردمی و برخواسته از مردم نیست؟ بودجه مجلس در سال ۱۴۰۱، رقم ۱۶۰۰ میلیارد تومان بوده و اکنون برای سال ۱۴۰۳ این رقم به ۴ هزار و ۶۰۰ میلیارد رسیده است. چرا بودجه مجلس در طول این مدت کوتاه نزدیک به ۳ برابر افزایش یافته است؟ مگر مجلس مردمی نیست و از حال مردم خبر ندارد؟
من امید داشتم دولت آقای پزشکیان متوجه این شرایط باشد و مانع از این رفتار‌ها شود. چرا در شرایطی که دانش آموزان در برخی نقاط محروم کشور تخته سیاه هم ندارند، ردیف بودجه برای «عمره دانشجویان» در نظر گرفته شده است؟ بسیاری از نهاد‌هایی که به اسم فعالیت فرهنگی بودجه گرفته‌اند، یک کتاب یا نشریه قابل قبول و علمی هم منتشر نکرده‌اند. چرا باید چنین نهاد‌هایی که به جز کار‌های تکراری و کپی کاری دستاوردی ندارد اصلا تعطیل نشوند؟ کسری بودجه با این روندی که می‌بینیم اصلا دور از ذهن نیست و چه بسا که قطعی است.»
بودجه ۱۴۰۴ غیر توسعه‌ای است
این اقتصاددان گفت: «جالب است که در بودجه خود ریاست جمهوری نیز یک بودجه جدید به نام «نهاد پیشران» تعیین شده است. این نهاد، امسال برای اولین بار هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان هم اعتبار می‌گیرد. این نهاد قرار است چه اقدامی انجام دهد که فراتر از معاونت علم و فناوری و بنیاد نخبگان است؟ «مرکز همکاری‌های تحول و پیشرفت» هم در بودجه ریاست جمهوری وجود دارد که ۶ هزار و ۳۶ میلیارد تومان بودجه جاری دارد. در این مرکز چه خبر است و چه الزامی به دریافت بودجه از سوی چنین نهادی وجود دارد؟ مگر ما معاونت فنی ریاست جمهوری نداریم؟ آیا این ردیف‌های بودجه الزامی هستند؟ آیا موازی نیستند؟ این بودجه توسعه محور نیست، بلکه غیر توسعه‌ای است و بعید به نظر می‌رسد به اهدافی همچون رشد ۸ درصدی برسد. به اعتقاد من می‌توان حداقل ۱۰۰ همت از این بودجه را کاهش داد»
