تعطیلی ۵۰ روزه مدارس تهران در ۱۰۰ روز اخیر
روزنو :سحرخیز می‌گوید: «آموزش و پرورش با تعطیلی‌های مداوم، قصد دارد، نقص‌هایش را جبران کند، زمانی که در مدارس کمبود ۳۰۰ هزاری مدارس و کمبود فضای آموزشی داریم.» این وسط اما به قول این کارشناس آموزشی، دود به چشم نظام تربیتی و آموزشی کشور می‌رود و دانش‌آموزانی تربیت می‌شوند که هم سواد عاطفی و اجتماعی پایینی دارند و هم از سواد خواندن و نوشتن محروم‌اند.
براساس گزارش دیده‌بان ایران؛ در ۱۰۰ روز اخیر، یعنی از ابتدای آذرماه تا دهم اسفندماه، مدارس تهران حدود ۵۰ روز یا تعطیل بوده یا آموزش‌ها به صورت نیم‌بند و غیرحضوری برقرار شده است و صد البته که در بسیاری از شهرهای دیگر نیز میزان تعطیلی‌های مربوط به آلودگی هوا یا ناترازی انرژی طی این مدت، اگر بیشتر نبوده، کمتر هم نبوده است. ابراهیم سحرخیز، معاون پیشین وزارت آموزش و پرورش در همین راستا به خبرنگار ما می‌گوید: «کیفیت آموزشی در کشورمان پیش از این یعنی زمانی که تعطیلات مثل امروز آن‌قدر زیاد نبود و در بسیاری از روزها شاهد غیرحضوری شدن آموزش مدارس نبودیم نیز خیلی مساعد نبود.» همچنین رمضان رحیمی، عضو کمیسیون آموزش مجلس در گفت‌وگو با دیده‌بان ایران تاکید دارد: «با توجه به این که زیرساخت‌های آموزش مجازی در سطح کشور به صورت عادلانه توزیع نشده، کیفیت اینترنت در برخی نقاط اصلا مطلوب نیست و سامانه شاد نیز همچنان با مشکلات زیرساختی مواجه است، افزایش روزهای تعطیل یا غیرحضوری شدن آموزش در مدارس می‌تواند به کاهش عدالت آموزشی دامن بزند.»
دیده‌بان ایران؛ لیلا شوقی: تصورش هم سخت است، با احتساب پنجشنبه‌ها، جمعه‌ها و تعطیلات رسمی، در ۱۰۰ روز اخیر، یعنی از ابتدای آذرماه تا دهم اسفندماه، مدارس پایتخت حدود ۵۰ روز یا تعطیل بوده یا آموزش‌ها به صورت نیم‌بند و غیرحضوری برقرار شده است. این در حالی است که آموزش مجاری که با سیستم شاد برگزار می‌شود، بعد از گذشت بیش از ۴ سال از شروع آن در دوره کرونا، هنوز کُمِیتَش می‌لنگد؛ یا قطع است و یا امکان وصل شدن و ارتباط‌گیری باکیفیت بین دانش‌آموز و معلم در آن وجود ندارد. این مساله باعث شده است که نظام آموزشی کشورمان در سال تحصیلی جاری، فقط اسمی از آموزش را یدک بکشد و شکی نیست که امسال با افت تحصیلی محسوس دانش‌آموزان ایران مواجه خواهیم شد؛ زیرا این میزان از تعطیلات و غیرحضوری شدن مدارس به خاطر آلودگی هوا، سرما و ناترازی انرژی نه فقط مربوط به تهران، بلکه مربوط به بسیاری از دیگر شهرهای کشورمان است.
کاهش سطح سواد دانش‌آموزان در سال‌های اخیر را البته بسیاری از مسئولان آموزشی تایید می‌کنند، این که ۴۰ درصد از دانش‌آموزان حتی به میزان سواد خواندن و نوشتن مورد قبول وزارت آموزش و پرورش هم نمی‌رسند. اگر بخواهیم از کمیت آموزشی هم بگوییم، طبق مصوبه آموزشی کشور، دانش‌آموزان باید ۱۸۵ روز برای آموزش و تعلیم و تربیت، در مدارس حضور داشته باشند، این در حالی است که طبق تقویم کشورمان، حتی اگر هیچ‌گونه تعطیلی مربوط به آلودگی هوا و ناترازی انرژی هم پیش نیاید، بازهم دانش‌آموزان تنها ۱۶۷ روز در مدارس حاضر می‌شوند؛ حالا در سالی که دانش‌آموزان در بسیاری از روزهای آن ناچار بوده‌اند که آموزش را به صورت غیرحضوری پیگیری کنند، طبیعی است که کیفیت و کمیت آموزش مدارس ایرانی، هر دو به‌سرعت در سراشیبی سقوط حرکت می‌کند.
دانش‌آموزان تهران؛ یک روز در میان تعطیل
این روزها، کار والدین درآمده است، آن‌ها عصر هر روز باید چشم به اخبار باشند برای این که ببینند قرار است فرزندان خود را راهی مدرسه کنند یا نه؛ این روزها، مدارس یکی بود، یکی نبود، برقرار می‌شود، یک روز، سرما شدت می‌یابد و مدارس تعطیل یا مجاری می‌شود، روز دیگر، شاخص آلودگی هوا برای گروه‌های حساس خطرناک است و آموزش در مدارس را غیرحضوری می‌کند، روز دیگر، افت فشار گاز و ناترازی انرژی باعث می‌شود تا مدیران دولتی، تصمیم به تعطیلی و غیرحضوری شدن مدارس بگیرند. اتفاقی که بیش از هر چیز دیگری، دودش به نظام آموزشی و تعلیم و تربیت می‌رود.
بررسی‌های ما نشان می‌دهد که با احتساب پنجشنبه‌ها، جمعه‌ها و تعطیلات رسمی، در ۱۰۰ روز اخیر، یعنی از ابتدای آذرماه تا دهم اسفندماه، مدارس پایتخت حدود ۵۰ روز یا تعطیل بوده یا آموزش به صورت غیرحضوری پیگیری شده است. این آمار برای تهران، پایتخت است، پایتختی که مدارسش در سال تحصیلی جاری نه تنها برای آلودگی هوا که برای افت فشار گاز، کمبود برق و حتی سرما و برودت هوا رنگ تعطیلی و غیرحضوری شدن را به خود دیده است. البته آمار تعطیلی و غیرحضوری شدن مدارس، برای استان‌های دیگر، مانند البرز، اردبیل، اراک، مازندران، اصفهان، خراسان رضوی و… که هم آلودگی و هم بارش برف‌های سنگین داشتند، اگر بیشتر نباشد، کمتر نیست.
دور تعطیلی و غیرحضوری شدن مدارس پایتخت، از آذرماه شروع شد؛ از زمانی که هوا رو به سردی رفت و رنگ خاکستری در آسمان تهران دیده شد. در آذرماه و به خاطر مشکل ناترازی انرژی، مدارس در بیش از نیمی از کشور از جمله پایتخت، ۱۴ روز تعطیل بود یا آموزش‌ها در آن به صورت غیرحضوری پیگیری شد. در دی‌ماه نیز مدارس پایتخت ۱۴ روز تعطیل یا غیرحضوری بودند. در بهمن‌ماه نیز برودت هوا، ناترازی انرژی و آلودگی هوا، ۱۶ روز تعطیل بود یا آموزش‌ها در آن به صورت غیرحضوری پیگیری شد. در ۱۰ روز اول اسفندماه نیز تا اینجا مدارس پایتخت در ۶ روز یا تعطیل بوده‌اند یا آموزش‌ها در آن به صورت غیرحضوری پیگیری شده است. این یعنی مدارس تهران در ۱۰۰ روز گذشته، مجموعا ۵۰ روز یا تعطیل بوده یا آموزش در آن به صورت مجازی پیگیری شده است.
آمار بالا نشان می‌دهد که دانش‌آموزان تهرانی از ابتدای آذرماه تا دهم اسفندماه به صورت یک روز در میان سر کلاس درس حاضر شدند. این در حالی است که طبق مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش، دانش‌آموزان و معلمان موظفند تا در یک سال تحصیلی، ۱۸۵ روز سر کلاس درس باشند، این در حالی است که همین حالا با در نظر گرفتن پنجشنبه‌ها، جمعه‌ها و تعطیلات رسمی، دانش‌آموزان تنها ۱۶۷ روز سر کلاس درس هستند که البته در سال تحصیلی جاری، از مهرماه تا همین امروز، مدارس در نقاط مختلف کشور بین ۲۰ تا ۳۰ روز، به صورت غیرحضوری برگزار شده‌اند و بعید نیست که در ماه‌های باقیمانده تا پایان سالی تحصیلی، روزهای بیشتری به این رقم اضافه شود.
زمانی که حتی آموزش‌های حضوری هم کیفیت مطلوبی ندارد
در سال تحصیلی جاری در حالی شاهد تعطیلی مکرر یا در واقع مجازی شدن آموزش در مدارس تهران بوده‌ایم که علی فرهادی، معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش، گفته است: «یک روز تعطیلی مدارس هزار میلیارد تومان هزینه دارد؛ آموزش مجازی جای آموزش حضوری را نمی‌گیرد و روی این موضوع باید برنامه‌ریزی کنیم.» البته که این صحبت فرهادی برای دی‌ماه امسال است و هنوز برنامه‌ریزی عملی وزارت آموزش و پرورش برای جبران خسارت‌های ناشی از تعطیلات مکرر را ندیده‌ایم.
به جز آسیب مالی روزانه هزار میلیارد تومانی، آسیبهای دیگری هم وجود دارد؛ ابراهیم سحرخیز، معاون پیشین آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در این باره به خبرنگار دیده‌بان ایران می‌گوید: «کیفیت آموزش، پیش از این یعنی زمانی که تعطیلات مثل امروز آن‌قدر زیاد نبود هم خیلی مساعد نبود.» سحرخیز برای حرف‌هایش، ادله هم دارد، زمانی که از رتبه‌بندی سالیانه بین‌المللی آموزشی می‌گوید و رتبه آموزشی ایران را در بین بیش از ۵۴ کشور، ۴ تا مانده به آخر عنوان می‌کند. این رتبه‌بندی با تعیین سواد خواندن و نوشتن و با توانایی انجام عملیات علوم و ریاضی دانش‌آموزان کشورهای مختلف به دست آمده است.
به گفته سحرخیز، این آمار برای پیش از دوران همه‌گیری کرونا است، یعنی برای زمانی که آموزش غیرحضوری، کیفیت آموزش را پایینتر نبرده بود. این کارشناس آموزشی به آمار خود وزارت آموزش و پرورش هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «براساس مطالعاتی که خود آموزش و پرورش انجام داده است، از هر ۵ دانش‌آموز، ۲ دانش‌آموز در پایینترین سطح یادگیری قرار دارد. ۴۰ درصد از دانش‌آموزان به سطح یادگیری نمی‌رسند و این آمار در مدارس روستایی پسرانه بدتر هم است و در مدارس روستایی پسرانه، ۷۰ درصد از دانش‌آموزان پسر، به سطح یادگیری نمی‌رسند؛ به اضافه این‌ها باید آمار ۹۰۰ هزار کودک بازمانده از تحصیل را هم اضافه کرد.»
معاون پیشین وزارت آموزش و پرورش دلیل پایین بودن سطح کیفی آموزش را چند عامل مهم عنوان می‌کند؛ این که ۵۰ درصد از معلمینی که در مدارس به دانش‌آموزان درس می‌دهند، درسی خارج از رشته تحصیلی خود را آموزش می‌دهند، به اضافه این، طرح توانمندسازی معلمین، به صورت کامل اجرا نمیشود؛ ظرفیت بالای کلاسهای درس در مدارس دولتی، تعطیلی گاه و بیگاه مدارس، مجازی شدن آموزش که قرار بود، روزی برای کمک به سیستم آموزشی به‌کار گرفته شود، همه باعث شده است تا بعد از ۱۲ سال، دانش‌آموزان سطح آموزشی پایینی داشته باشند.
سحرخیز به مشکلات آموزش مجازی هم اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: «هیچ وقت، قرار نبود که سیستم آموزش مجازی، جایگزین آموزش حضوری باشد، چاکه قابلیت جایگزینی ندارد، به اضافه این، باید سیستم شاد ارتقا پیدا کند، قطعی همیشگی اینترنت و برق در روستاها و شهرها، امکان آموزش را از معلمان و دانش‌آموزان گرفته است. مشکلات شاد آن‌قدر زیاد است که مسئولان وزارت آموزش و پرورش، خودشان به ایرادات آن اذعان دارند و ماه‌هاست قول داده‌اند که معضلات این نرم‌افزار را برطرف کنند که هنوز نتوانسته‌اند.»
او به آموزش تربیتی هم اشاره می‌کند، به این که دانش‌آموزان با حضورشان در مدرسه، طریقه ارتباط‌گیری با هم‌سالانشان، نظم، حل مسائل و مشکلات و درمجموع اجتماعی بودن را یاد می‌گیرند، اما دانش‌آموزان با حذف حضور در مدارس، از این نوع آموزش بی‌بهره می‌شوند.
سحرخیز می‌گوید: «آموزش و پرورش با تعطیلی‌های مداوم، قصد دارد، نقص‌هایش را جبران کند، زمانی که در مدارس کمبود ۳۰۰ هزاری مدارس و کمبود فضای آموزشی داریم.» این وسط اما به قول این کارشناس آموزشی، دود به چشم نظام تربیتی و آموزشی کشور می‌رود و دانش‌آموزانی تربیت می‌شوند که هم سواد عاطفی و اجتماعی پایینی دارند و هم از سواد خواندن و نوشتن محروم‌اند.
تعطیلات مکرر به کاهش عدالت آموزشی در ایران دامن می‌زند
از نظر رمضان رحیمی دشتلویی، عضو کمیسیون آموزش مجلس نیز تعطیلی و غیرحضوری شدن مدارس به خاطر آلودگی هوا، سرما و ناترازی انرژی، بار اضافی را بر خانواده‌ها تحمیل می‌کند. او به خبرنگار دیده‌بان ایران می‌گوید: «تعطیلی‌های مکرر و غیرحضوری شدن آموزش در مدارس، کیفیت آموزشی را پایین می‌آورد و این باعث می‌شود تا خانواده‌ها مجبور به استخدام معلم خصوصی برای فرزندان خود شوند و خانواده‌هایی هم که توانایی مالی کافی ندارند، احتمال کم‌سواد بار آمدن فرزندانشان بیشتر می‌شود.»
نماینده فلاورجان در مجلس شورای اسلامی می‌گوید که آموزش غیرحضوری به هیچ وجه نمی‌تواند جای آموزش حضوری را بگیرد، زمانی که برخی از دروس آموزشی باید به صورت عملی و ارتباط فیزیکی آموزش داده شود. او البته به دروس کارگاهی هم اشاره می‌کند، دروسی که برای مقطع متوسطه دوم و رشته‌های فنی است و از نظر این نماینده مجلس، در آموزش مجازی، دانش‌آموزان نمی‌توانند مهارت‌های تدریس‌شده در سرفصل این دروس را یاد بگیرند.
او توصیه می‌کند: «وزارت نیرو، اعصای هیات دولت و دست‌اندکاران باید دست به کار شوند و مشکل ناترازی انرژی را که عمده‌ترین دلیل تعطیلی‌های اخیر است، برطرف کنند.» البته که رحیمی توضیح می‌دهد که فراکسیون آب و برق مجلس شورای اسلامی، درخواست رفع این معضل را داده است و قرار هم شده تا زمان‌بندی مناسبی برای حل این مشکل ارائه شود.
البته که نماینده مردم فلاورجان استان اصفهان در مجلس توضیح می‌دهد در کنار رفع مشکلات ناترازی، وزارت آموزش و پرورش هم باید زیرساخت‌های آموزش فضای مجازی را تقویت کند. او به معضل بزرگ‌تری هم اشاره می‌کند: «در برخی از روستاها و شهرها، حتی اگر زیرساخت آموزش مجازی قوی شود و مثلا نرم‌افزار شاد ارتقا یابد، بازهم مشکلات اینترنتی وجود دارد که برای رفع آن وزارت ارتباطات باید مشکل را حل کند.»
از نظر رحیمی، این معضلات و مشکلات درهم‌تنیده‌شده و پیچیده باعث ضربه زدن به عدالت آموزشی می‌شود؛ مساله‌ای که رئیس‌جمهور بارها و بارها به آن اشاره کرده و برای رفع آن قول داده است، این که همه دانش‌آموزان ایرانی چه در نقطه صفر مرزی و چه در مدارس خصوصی و نوین پایتخت و کلانشهرها با شهریه بالا، بتوانند خود درس بخوانند و از آموزش یکسان و باکیفیت بهرهمند شوند؛ هدفی که به نظر می‌رسد در شرایط تعطیلی‌های مکرر قابل تحقق نیست.
منبع: دیده‌بان ایران
