تلاش غرب برای اعمال اسنپ‌بک در شورای امنیت
روزنو : پرونده هسته‌ای ایران در شرایط دشواری قرار گرفته است. ایالات متحده با خروج از برجام، توافق وین را از درون خالی کرد و اروپایی‌ها نیز نتوانستند اقدامی در برابر فشارهای اقتصادی آمریکا علیه ایران انجام دهند.
در نهایت، ایران نیز به‌تدریج از تعهدات برجامی خود کوتاه آمد، به‌گونه‌ای که اکنون ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را به سطح بالایی رسانده و با چرخش دوباره آن در سانتریفیوژها می‌تواند در مدت کوتاهی به اورانیوم با خلوص بالا دست یابد. ایران به علت بدعهدی آمریکا و شرکای اروپایی‌اش به این مسیر کشانده شده است. با این حال، برجام دارای بندهایی است که اعمال آن‌ها با تصمیم جمعی اروپایی‌ها می‌تواند شرایط نامطلوبی را برای ایران رقم بزند.
مکانیسم ماشه
هرچند طبق برجام، بسیاری از محدودیت‌هایی که ایران پذیرفته بود اکنون از بین رفته است از جمله امکان خرید سلاح و حذف برخی محدودیت‌های هسته‌ای اما مکانیسم ماشه همچنان بخشی از این توافق محسوب می‌شود. در صورت فعال شدن این مکانیسم، شرایط به‌طور اساسی تغییر خواهد کرد. در این روند، کافی است آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارشی منفی درباره برنامه هسته‌ای ایران منتشر کند. ظاهراً این نهاد نظارتی قصد دارد گزارش جامعی در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران به شورای حکام ارائه دهد. اگر این گزارش نامطلوب باشد، پرونده ایران به شورای حکام ارجاع داده شده و در آنجا قطعنامه‌ای علیه تهران تصویب خواهد شد. سپس، پرونده به شورای وزیران خارجه اتحادیه اروپا و در نهایت، به شورای امنیت سازمان ملل ارسال می‌شود. در شورای امنیت، بررسی پرونده ایران نیازی به رأی‌گیری ندارد. صرف ارسال پرونده به این شورا به معنای بازگشت تحریم‌های فصل هفتمی سازمان ملل علیه ایران است. بنابراین، حتی اگر روسیه و چین نیز بخواهند در برابر این اجماع‌سازی ایستادگی کنند، امکان جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها را نخواهند داشت. در چنین شرایطی، ایران بار دیگر از سوی آمریکا و اروپا به‌عنوان تهدیدی برای امنیت بین‌الملل معرفی خواهد شد. این امر نه‌تنها محدودیت‌های اقتصادی را تشدید می‌کند، بلکه دیگر هیچ کشوری قادر نخواهد بود با ایران روابط تجاری برقرار کند. البته، در حال حاضر نیز تحریم‌های آمریکا چیزی از تحریم‌های شورای امنیت کم ندارد، چرا که بسیاری از کشورها از ترس اقدامات تنبیهی واشینگتن، عملاً از مراوده اقتصادی عمیق با ایران خودداری می‌کنند.
بررسی‌های غیرعلنی
چندی پیش، پرونده هسته‌ای ایران در شورای امنیت سازمان ملل بررسی شد و در این میان، روسیه و چین از ایران حمایت کردند، در حالی که سایر کشورها مواضعی مخالف اتخاذ کردند. روز گذشته، خبرگزاری رویترز به نقل از دیپلمات‌های غربی گزارش داد که شورای امنیت سازمان ملل قصد دارد جلسه‌ای درباره گسترش ذخایر اورانیوم ایران برگزار کند. کشورهای غربی مدعی هستند که این ذخایر به سطح نزدیک به درجه تسلیحاتی رسیده است. این نشست به درخواست شش کشور فرانسه، یونان، پاناما، کره جنوبی، انگلیس و ایالات متحده برگزار خواهد شد. بر اساس این گزارش، کشورهای مذکور خواستار آن هستند که در این جلسه محرمانه، درباره تعهدات ایران در زمینه ارائه اطلاعات به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بحث شود. این اطلاعات برای شفاف‌سازی مسائل حل‌نشده مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران ضروری تلقی می‌شود. در همین حال، هیات نمایندگی ایران در سازمان ملل تاکنون درباره این نشست اظهار نظری نکرده است. به نظر می‌رسد مجموعه این اقدامات مقدمه‌ای برای اجرای مکانیسم ماشه علیه ایران باشد.
مذاکره جدی
ایران باید از طریق دیپلماسی مانع از بحرانی‌شدن شرایط شود. در ماه‌های باقی‌مانده تا پایان برجام، ضروری است که تهران به‌گونه‌ای عمل کند که اروپا نتواند از سازوکارهای برجام برای بازگرداندن تحریم‌ها استفاده کند. بر همین اساس، مذاکره جدی با اروپایی‌ها یک ضرورت است. اخیراً اعلام شده که طی روزهای آینده، دور جدیدی از گفت‌وگوهای ایران و اروپا در سطح کارشناسان برگزار خواهد شد. با این حال، به نظر می‌رسد این مذاکرات باید با جدیت بیشتری دنبال شود تا از اعمال مکانیسم ماشه جلوگیری شود. در غیر این صورت، روابط ایران و غرب، همچنین روابط ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، وارد مرحله‌ای پرتنش خواهد شد که پیامدهای منفی بسیاری در پی دارد.
