مخالفان، پیشنهاد اولیه ویتکاف به ایران را همان برجام اوباما با یک بسته‌بندی جدید می دانند
روزنو :«تریتا پارسی»، معاون اجرایی مؤسسه کوئینسی گفت: «فکر می‌کنم یک نوع استیصال در بین کسانی وجود دارد که می خواهند ترامپ را وادار کنند به مسیری که اسرائیلی‌ها ترجیح می دهند برود و سعی دارند با شرمسار کردن او از طریق مقایسه با برجام، منصرفش کنند، نه اینکه با قوت استدلال‌های خودشان متقاعدش کنند.»
دیلی کالر نوشت: دولت ترامپ اخیراً از برنامه‌اش برای مهار بلندپروازی‌های هسته‌ای ایران عقب‌نشینی کرده است، ابتدا دیدگاهی شبیه به دوران اوباما در خصوص غنی‌سازی اتخاذ کرد و سپس ناگهان به رویکردی با تحمل صفر نسبت به این موضوع روی آورد.
در ادامه این مطلب آمده است: تا اینجای کار، «استیو ویتکاف»، نماینده ویژه آمریکا، اظهاراتی متناقض درباره پیشرفت مذاکرات با جمهوری اسلامی بیان کرده است. او ابتدا در ۱۵ آوریل اعلام کرد که آمریکا آماده است غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران برای اهداف غیرنظامی و با نظارت را بپذیرد، اما بعداً آن را پس گرفت. این تغییر ناگهانی در پیام‌رسانی، به گفته کارشناسان، نشان از درگیری بزرگ‌تری در پشت صحنه دارد؛ درگیری میان تندروهایی که خواهان برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران هستند و مقامات محتاط‌تری که گزینه دیپلماتیک با غنی‌سازی محدود و تحت نظارت را ترجیح می‌دهند.
«جاستین لوگان»، مدیر مطالعات دفاعی و سیاست خارجی در مؤسسه کاتو، به بنیاد خبری دیلی کالر گفت: «نئوکان‌هایی در دولت هستند، مثل مارکو روبیو و افرادی نزدیک به رئیس‌جمهور، مانند لیندسی گراهام و تام کاتن، که دارند او را به سمتی می‌برند که در انتهایش فقط جنگ با ایران قرار دارد. اگر بگویی هدف ما صفر درصد غنی‌سازی در ایران است، یا باید بگذاری ایران به سلاح هسته‌ای برسد، یا وارد جنگ بشوی – یا هر دو.»
ویتکاف ابتدا در ۱۴ آوریل گفته بود آمریکا به دنبال برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران نیست و از حفظ غنی‌سازی در حد استاندارد غیرنظامی (۳.۶۷ درصد) حمایت کرده بود. اما فقط یک روز بعد، این موضع را عقب کشید و تأکید کرد ایران نباید هیچ گونه غنی‌سازی داشته باشد. وزارت خارجه آمریکا به درخواست بنیاد خبری دیلی کالر برای اظهار نظر پاسخ نداد.
این سیگنال‌های متضاد از سوی ویتکاف طی تنها دو روز، به گفته کارشناسان، نشان‌دهنده نزاع گسترده‌تری در درون دولت ترامپ است بین محافظه‌کاران مداخله‌گرا و آن‌هایی که به خویشتنداری گرایش دارند.
منابعی در داخل دولت به نیویورک تایمز گفته‌اند که ترامپ ماه گذشته از حمله نظامی به ایران صرف‌نظر کرد، چرا که برخی از مقامات ارشد دولتش از جمله معاون رئیس‌جمهور «جی‌دی ونس»، وزیر دفاع «پیت هگست»، و مدیر اطلاعات ملی «تولسی گابارد» طرفدار دیپلماسی بودند.
برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما به امضا رسید، مدت‌هاست از سوی محافظه‌کاران، از جمله ترامپ، به‌دلیل بندهای غروب زمانی (sunset clauses) و نظارت ناکافی که به ایران اجازه داد برنامه هسته‌ای‌اش را توسعه دهد، مورد انتقاد قرار گرفته است.
ویتکاف ابتدا گفته بود هرگونه بند غروب زمانی برای رفع تحریم‌ها منتفی است و نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید تقویت شود.
برخی کارشناسان می‌گویند پیشنهاد اولیه ویتکاف شباهت زیادی به شرایط برجام دارد.
«مارک دابوویتز»، مدیرعامل بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها (FDD)، در مصاحبه با جروزالم پست درباره اظهارات اولیه ویتکاف در ۱۵ آوریل گفت: «این همان برجام اوباما هست که فقط بسته‌بندی جدیدی پیدا کرده. آیا واقعاً در سال ۲۰۱۸ ازش خارج شدیم که حالا در ۲۰۲۵ دوباره به آن برگردیم – آن هم الان که حداکثر اهرم فشار را در اختیار داریم؟ واقعاً کنجکاوم بدانم این نسخه چطور قرار است از همان ایرادات کشنده‌ای که توافق ۲۰۱۵ داشت، اجتناب کند.»
در دوران بایدن، ایران توانست بخش زیادی از قدرت اقتصادی‌اش را از محل ذخایر نفتی بازیابی کند؛ درآمدهای نفتی این کشور در سال ۲۰۲۱ به ۳۷ میلیارد دلار، در سال ۲۰۲۲ به ۵۴ میلیارد دلار، و در سال ۲۰۲۳ به ۵۳ میلیارد دلار رسید.
همچنین بایدن هیچ توافقی برای مهار غنی‌سازی اورانیوم ایران به دست نیاورد و در سال ۲۰۲۲ اعلام کرد که برجام «مرده» است.
برخی محافظه‌کاران محتاط‌تر به مقایسه با برجام خوش‌بین نیستند، اما گروهی از افراد تندرو همواره خواهان مدل «لیبی» برای خلع سلاح هسته‌ای ایران هستند – یعنی همان مدلی که در سال ۲۰۰۳، معمر قذافی با پذیرش داوطلبانه توقف کامل برنامه هسته‌ای‌اش، تحریم‌های آمریکا را پایان داد.
«تریتا پارسی»، معاون اجرایی مؤسسه کوئینسی و کارشناس روابط ایران و آمریکا، در گفت‌وگو با دیلی کالر گفت که مقایسه با توافق اوباما ابزاری تبلیغاتی برای بازداشتن ترامپ از گزینه دیپلماتیک است.
او گفت: «فکر می‌کنم یک نوع استیصال در بین کسانی وجود دارد که می خواهند ترامپ را وادار کنند به مسیری که اسرائیلی‌ها ترجیح می دهند برود و سعی دارند با شرمسار کردن او از طریق مقایسه با برجام، منصرفش کنند، نه اینکه با قوت استدلال‌های خودشان متقاعدش کنند.»
پارسی افزود: «به نظرم این وضعیت فقط نشانه‌ای است از ویژگی کلی دولت ترامپ در این موضوع، که بعضی اوقات پیام‌رسانی‌ها یا نادقیق بوده یا متناقض؛ و این احتمالاً منعکس‌کننده این است که برخی از این مسائل هنوز درون خود دولت حل‌وفصل نشده‌اند.»
