گوشت قرمز هم کامل از سفره ها جمع شد؟

گوشت قرمز از جمله کالا‌هایی است که در این چندساله تورم سالانه ۳ رقمی را تجربه کرده و براساس آمار‌های رسمی این تورم ۳ رقمی باعث حذف آن از سفره بسیاری از مردم شده است.

بر اساس نتایج طرح آمارگیری کشتار دام کشتارگاه‌های رسمی کشور، مقدار عرضه گوشت قرمز در کشتارگاه‌های رسمی کشور در فروردین ۱۴۰۴ نسبت به ماه قبل (اسفند ۱۴۰۳) حدود ۱۶ درصد کاهش داشته است.

همچنین براساس داده‌های مرکز آمار ایران، سرانه مصرف گوشت و محصولات پروتئینی ایرانی‌ها در بازه سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۲ به میزان ۱۴کیلوگرم کاهش یافته است. بر اساس این آمار متوسط سرانه مصرف محصولات پروتئینی که شامل گوشت قرمز، گوشت سفید و محصولات فرآوری شده پروتئینی است، از ۸۹ کیلوگرم در سال ۱۳۹۵ به ۸۱ کیلوگرم در سال ۱۴۰۰ و به حدود ۷۰ کیلوگرم در سال ۱۴۰۱ و تقریباً ۷۵ کیلوگرم در ۱۴۰۲ تغییر کرده است.

بررسی ترکیب مصرف نشان می‌دهد که به دلیل گرانی و تورم خانوار‌ها سعی کرده‌اند گوشت سفید به خصوص گوشت مرغ را جایگزین گوشت قرمز کنند. حتی روند کشتار دام در سال‌های اخیر می‌تواند نماد کوچک شدن این بازار و کاهش مصرف خانوار‌ها باشد.

گوشت قرمز از لیست کالا‌های اساسی خارج شد!

در زمانی که مصرف گوشت قرمز برای بسیاری از مردم به آرزو تبدیل شده است، دولت در اقدامی بحث‌برانگیز، گوشت گرم را از فهرست کالا‌های اساسی خارج کرد.

حذف ارز ترجیحی از واردات گوشت، تصمیمی است که دولت با هدف اصلاح نظام یارانه‌ای اتخاذ کرد، اما اکنون به مثابه آتشی زیر خاکستر، شعله‌های تورم را به آسمان بلند کرده است. این اقدام، نه تنها قیمت گوشت را به طور ناگهانی افزایش داد، بلکه آثار زنجیره‌ای آن، سایر بخش‌های اقتصادی را نیز تحت تاثیر قرار داده است.

افشین صدر دادرس، مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور: ضربه کاری به مصرف گوشت قرمز در سال ۱۴۰۱ وارد شد؛ در این سال قیمت تمام شده تولید ما به دلیل تغییر نرخ ارز ترجیحی به شدت افزایش پیدا کرد و بعد از افزایش و بالا رفتن قیمت تمام شده گوشت قرمز، قدرت خرید مردم متناسب با این افزایش نرخ ارز ترجیحی و تورمی که ایجاد کرده بود، بالا نرفت و باعث شد مصرف مردم کاهش پیدا کند، اما تولید آسیبی ندید

افزایش قیمت گوشت، فراتر از یک گرانی ساده، زلزله‌ای خاموش در اقتصاد خانوار‌ها و لرزه‌ای بزرگ بر پیکره اقتصاد کلان کشور است.

این افزایش، نه تنها سهم گوشت در سبد هزینه خانوار را به شدت کاهش داده، بلکه به عنوان یک عامل کلیدی، نرخ تورم کلی را نیز به طور چشمگیری افزایش داده است.

افزایش قیمت گوشت، یک چالش اقتصادی، بلکه یک بحران اجتماعی است که نیازمند توجه فوری و راهکار‌های اساسی است. دولت باید با اتخاذ سیاست‌های هوشمندانه و جامع، از یک سو از اقشار آسیب‌پذیر حمایت کند و از سوی دیگر، با اصلاح ساختار‌های اقتصادی، زمینه را برای کاهش تورم و افزایش قدرت خرید مردم فراهم آورد.

در غیر این صورت، علاوه بر سوءتغذیه بیشتر اقشار آسیب‌پذیر، سفره‌های ایرانی روزبه‌روز کوچک‌تر و اقتصاد کشور، روزبه‌روز بیمارتر خواهد شد.

ضربه تغییر نرخ ارز ترجیحی سال ۱۴۰۱ به مصرف گوشت

مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور درباره کاهش مصرف سرانه گوشت قرمز در کشور به «توسعه ایرانی»، گفت: در سال ۱۳۹۸، مصرف سرانه گوشت قرمز در کشور ۱۲ کیلوگرم و گوشت سفید ۲۴ کیلوگرم بوده است. افشین صدر دادرس تصریح کرد که مصرف سرانه گوشت قرمز از ۱۲ کیلوگرم در سال ۱۳۹۸ به حدود ۸ کیلوگرم در سال ۱۴۰۳ رسیده است.

او درباره علل کاهش مصرف سرانه گوشت قرمز اظهار کرد: حتی در سال‌های قبل ۱۳۹۸ و به خصوص در سال ۱۳۹۶، یک اپیدمی سنگین تب برفکی داشتیم که تلفات زیادی به دام‌ها وارد کرد و بعد از آن هم خشکسالی گسترده داشتیم که باز دام‌های ما آسیب زیادی دیدند. همه این عوامل در جمعیت دامی موثر بود به صورتی که در سال‌های ۹۶ تا ۹۸ یک کاهش جمعیت دامی داشتیم ولی در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ این کاهش جمعیت دامی جبران شد.

این مقام صنفی افزود:، اما ضربه کاری به مصرف گوشت قرمز در سال ۱۴۰۱ وارد شد؛ در این سال قیمت تمام شده تولید ما به دلیل تغییر نرخ ارز ترجیحی به شدت افزایش پیدا کرد و بعد از افزایش و بالا رفتن قیمت تمام شده گوشت قرمز، قدرت خرید مردم متناسب با این افزایش نرخ ارز ترجیحی و تورمی که ایجاد کرده بود، بالا نرفت و باعث شد مصرف مردم کاهش پیدا کند، اما تولید آسیبی ندید.

منصور پوریان، رئیس شورای تامین دام: درباره حذف ارز ترجیحی گوشت باید تأکید کنم که هر بازاری برای ایجاد ثبات قیمتی نیاز به یک تزریق یا تامین همیشگی دارد. برای بعضی دهک‌ها خرید گوشت با احتساب هزینه‌های موجود امکان‌پذیر نیست و دولت باید مقداری از گوشت‌هایی را که امکان تامین آن وجود دارد و می‌توان با قیمت مناسب تهیه کرد، در اختیار مصرف‌کننده قرار بدهد

تغییر اقلام مصرفی به جای بهبود قدرت خرید

صدر دادرس با اشاره به کمبود تقاضا در گوشت قرمز پس از تغییر نرخ ارز ترجیحی در سال ۱۴۰۱، تاکید کرد: دولتمردان به جای اینکه قدرت خرید مردم را بهبود بخشند، راهکار‌هایی را در پیش بگیرند که قدرت خرید مردم افزایش پیدا کند، سراغ راهکار دیگری رفتند و گوشت مرغ را جایگزین گوشت قرمز در سبد غذایی مردم کردند و حتی همین الان هم همین کار را می‌کنند.

او توضیح داد: به همین دلیلست که مصرف گوشت قرمز پایین آمده و مصرف گوشت مرغ بالا رفته است. مصرف سرانه گوشت قرمز ۸ کیلوگرم است، اما مصرف سرانه گوشت سفید و مرغ که ۲۴ کیلوگرم در سال ۹۸ بود، اکنون به حدود ۳۰ تا ۳۲ کیلوگرم رسیده است.

به گفته مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک کشور، این راهکار جایگزینی گوشت سفید به جای گوشت قرمز از جهات و جنبه‌های مختلف هم برای مردم و هم برای اقتصاد کشور آسیب‌زاست.

حذف ارز ترجیحی گوشت دردی را دوا نمی‌کند

همچنین منصور پوریان، رئیس شورای تامین دام، درباره حذف ارز ترجیحی گوشت بیان کرد: هر بازاری نیاز به یک تزریق یا تامین همیشگی دارد.

او افزود: اگر در بهترین شرایط تولید قرار گرفته باشیم، یا حتی در خودکفایی کامل باشیم، باز نیاز به این تامین همیشگی وجود دارد. برای مثال ما در تولید مرغ خودکفا هستیم ولی در بعضی از مواقع و فصول به یک تامین مستمر و همیشگی در بازار‌های پرمصرف مثل تهران نیاز داریم.

این مقام صنفی درباره ضرورت وجود این تامین همیشگی عنوان کرد: درباره این تامین باید دو موضوع را درنظر داشته باشیم؛ موضوع اول مربوط به تامین مرتب است و موضوع دوم مربوط به قیمت. جهت ثبات قیمتی و همچنین از این جهت که جامعه یک دست نیست و دهک‌های مختلف دارد، برای بعضی از این دهک‌ها خرید گوشت با احتساب هزینه‌های موجود امکان‌پذیر نیست و دولت باید مقداری از گوشت‌هایی را که امکان تامینش وجود دارد و می‌توان با قیمت مناسب تهیه کرد، در اختیار مصرف‌کننده قرار بدهد.

پوریان تصریح کرد: حذف ارز ترجیحی گوشت دردی را دوا نمی‌کند بلکه شرایط را بدتر هم می‌کند.

به گفته او، وزارت جهاد در این کار دخیل نبوده است بلکه سازمان برنامه و بودجه این کالا را از فهرست دریافت ارز ترجیحی خارج کرده در صورتی که هنوز هم نیاز است مانند سابق ۲۵۰ تا ۳۰۰ تن گوشت به صورت مرتب و روزانه در تهران وارد و توزیع شود.

رئیس شورای تامین دام با بیان اینکه در بعضی مواقع اتفاقاتی برای بخشی از این گوشت وارداتی می‌افتد، در پایان خاطرنشان کرد: بحث اصلی اینست که بخشی از جامعه ما می‌توانستند این گوشت را بخرند و نیاز‌های پروتئینی خود را جبران کنند؛ اما اکنون خرید این گوشت برای این افراد از جامعه مشکل شده است.

دولت مقدمات شوک درمانی را فراهم می‌کند

بعد از تشدید تحریم‌ها و محدود شدن درآمد ارزی ایران، همواره این کاهش درآمد بهانه‌ای برای اجرای سیاست‌های شوک‌درمانی بوده است فارغ از اینکه دولت درآمد خود را به جای کار‌های ضروری، صرف سیاست‌های غیرضروری می‌کند.

یکی از این سیاست‌های غیرضروری ارزپاشی در بازار ارز است تا قیمت دلار را پایین نگه دارد و در مواقعی که به افزایش نرخ ارز نیاز دارد، نیز این روند را متوقف می‌کند. به همین دلیلست که برخی معتقدند نوسانات نرخ ارز کاملا در دست دولت قرار دارد.

دولتمردان به جای اینکه قدرت خرید مردم را بهبود بخشند، سراغ راهکار دیگری رفتند و گوشت مرغ را در سبد غذایی مردم جایگزین گوشت قرمز کردند و حتی همین الان هم همین کار را می‌کنند.

به همین دلیلست که مصرف گوشت قرمز پایین آمده و مصرف گوشت مرغ بالا رفته است. مصرف سرانه گوشت قرمز ۸ کیلوگرم است، اما مصرف سرانه گوشت سفید و مرغ کشور که ۲۴ کیلوگرم در سال ۹۸ بود، اکنون به حدود ۳۰ تا ۳۲ کیلوگرم رسیده است

به عبارتی دولت درآمد خود را به جای اختصاص به بهبود معیشت مردم و یا سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، صرف دلارپاشی می‌کند و با ادعای نداشتن درآمد برای مثال ارز ترجیحی کالایی مانند گوشت را قطع می‌کند یا تمایل نشان می‌دهد که شبکه ارزی را آزادسازی کند تا به اصطلاح ارز را تک‌نرخی کند فارغ از اینکه شرایط تک‌نرخی شدن ارز موجود نیست.

تجربه سال‌های گذشته نیز نشان می‌دهد که نتیجه حذف ارز ترجیحی و یا آزادسازی و یکسان‌سازی نرخ ارز همواره چیزی جز شوک‌درمانی نبوده است.

این سیاست دولت درنهایت می‌تواند بهانه‌ای برای شوک به قیمت بنزین باشد که آسیب‌های آن برای کسی پوشیده نیست.