دو رسانه نیویورک‌تایمز و اکسیوس در پیشبرد و یا قطع مذاکرات خیلی دخیل هستند
روزنو :بعد از اینکه وزیر امور خارجه عمان پیشنهادی را به‌صورت یک‌باره و غیرمنتظره از سوی آمریکایی‌ها در ارتباط با مذاکرات هسته‌ای به تهران آورد، رسانه‌های مختلف و تحلیلگران حوزه روابط بین‌الملل، با توجه به اینکه محتوای بسته پیشنهادی آمریکا رسانه‌ای نشده است، اقدام به بررسی احتمالات این بسته کردند.
رسانه‌های مجازی مخالف توافق ایران و آمریکا که هر روز در ارتباط با حمله اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران اخباری را منتشر می‌کنند، اقدام به خبرسازی در مورد محتوای این بسته کرده و آورده‌اند که آمریکا به‌دنبال برچیده شدن کل تأسیسات هسته‌ای ایران و حضور بازرسان آمریکایی در تمامی سایت‌های ایران است. این دسته از رسانه‌ها بلافاصله بعد از چنین خبرسازی‌هایی اعلام کردند که تهران به هیچ وجه با این پیشنهاد‌ها موافقت نخواهد کرد، در نتیجه میز مذاکرات جمع‌آوری شده و احتمالاً در آینده شاهد حمله تل‌آویو به تأسیسات هسته‌ای ایران خواهیم بود. در برابر، دو رسانه نیویورک‌تایمز و اکسیوس اخباری را در مورد ابعاد پیشنهاد آمریکا به ایران منتشر کرده‌اند که اگرچه این اخبار هم بوی تعلیق غنی‌سازی در ایران را می‌دهند، اما تأکیدی بر جمع‌آوری تأسیسات هسته‌ای در این دو رسانه نشده است. آنها تأکید کرده‌اند که غنی‌سازی در ایران طبق پیشنهاد اخیر آمریکا به ایران تعلیق خواهد شد و در مقابل، ایران، آمریکا، عربستان، قطر و برخی کشور‌های دیگر مرکزی برای غنی‌سازی مشترک تأسیس خواهند کرد.
* غنی‌سازی در منطقه؟
پرپیداست که اگر این پیشنهاد درست باشد، یعنی آمریکا خواستار تعلیق غنی‌سازی در ایران باشد، در آن معناست که آنها دیگر خواستار برچیده شدن تأسیسات هسته‌ای ایران نیستند. البته باید دید آنها حق غنی‌سازی اورانیوم در ایران را به رسمیت خواهند شناخت؟ در این صورت ممکن است به پیشنهاد یک طرف ثالث، ایران برای حسن نیت اقدام به تعلیق غنی‌سازی اورانیوم کرده و اورانیومی که تاکنون غنی کرده است را تحت بازرسی بازرسان آژانس در ایران نگاه دارد. از سوی دیگر، ایران و آمریکا و کشور‌های منطقه کنسرسیومی منطقه‌ای برای غنی‌سازی اورانیوم ایجاد کنند تا این کنسرسیوم زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اقدام به تأمین سوخت راکتور‌هایی که قرار است در آینده در کشور‌های منطقه ایجاد شود، نماید. این پیشنهاد که چندی است از سوی رسانه‌ها در حال بررسی است، با واکنش منفی ایران روبه‌رو نشده است و احتمالاً مقامات ایران آن را بررسی خواهند کرد.
*خط قرمز ایران
از سوی دیگر، این دو رسانه آورده‌اند که احتمالاً اگر آمریکا تعلیق غنی‌سازی در ایران را بخواهد و حرفی از برچیده شدن تأسیسات هسته‌ای نزند و در عوض خواستار تشکیل کنسرسیوم غنی‌سازی باشد، احتمال اینکه بخواهد تعلیق غنی‌سازی در ایران دائمی باشد، دور از ذهن نیست. اما این پیشنهاد آنگونه که از شرایط برمی‌آید، به احتمال قوی از سوی ایران رد می‌شود. چندی قبل رسانه‌ها خبر دادند که تشکیل کنسرسیوم هسته‌ای و غنی‌سازی مشترک می‌تواند در جزایر سه‌گانه صورت بگیرد. به نظر می‌رسد، چون این جزایر به کشور‌های عربی نزدیک است، آنها سهمی در این پیشنهاد داشته‌اند، اما با توجه به اینکه ایران تأسیسات هسته‌ای خود را در نقاط میانی کشور ایجاد کرده تا از گزند‌های احتمالی مصون باشد، بعید به نظر می‌رسد با این پیشنهاد موافقت کند.
*غنی‌سازی در ایران
به نظر می‌رسد در صورتی که پیشنهاد آمریکا تشکیل کنسرسیوم باشد، تنها در یک صورت ایران با آن موافقت خواهد کرد و آن اینکه در تقسیم کاری که در کنسرسیوم صورت می‌گیرد، بخشی از این تقسیم کار در تأسیسات هسته‌ای ایران که هم‌اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم است، صورت گیرد. در این صورت، احتمال دارد ایران با پیشنهاد کنسرسیوم غنی‌سازی اورانیوم موافقت کند.
*تحول، نشانه چرخش؟
همزمان با انتشار این اخبار، منابع آمریکایی از تحولات در تیم مذاکراتی دولت ترامپ خبر داده‌اند. به گزارش نیویورک‌تایمز، مورگان اورتگاس، معاون فرستاده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه و از چهره‌های تندرو ضدایرانی در دولت اول ترامپ، قرار است از سمت خود کناره‌گیری کند. این اقدام که توسط استیو ویتکاف، مذاکره‌کننده ارشد آمریکا مدیریت می‌شود، می‌تواند نشانه‌ای از تمایل واشینگتن به تعدیل مواضع قبلی باشد. به گفته «سارا لومر»، روزنامه‌نگار نزدیک به ترامپ، اورتگاس قرار است به‌صورت محترمانه به سمتی دیگر منصوب شود. گفته می‌شود جایگزین وی طی همین هفته اعلام خواهد شد. این جابه‌جایی همزمان با ارائه اولین پیشنهاد مکتوب از سوی ویتکاف به ایران رخ می‌دهد؛ پیشنهادی که به گفته نیویورک‌تایمز، در قالب «مجموعه‌ای از نکات کلیدی» تنظیم شده و نه یک پیش‌نویس کامل توافق.
*جزئیات پیشنهاد
طبق گزارش نیویورک‌تایمز، در این سند از ایران خواسته شده که به‌طور کامل غنی‌سازی را متوقف کند و در عوض، کنسرسیومی منطقه‌ای متشکل از ایران، عربستان، دیگر کشور‌های عربی و آمریکا برای تأمین انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز ایجاد شود. این اولین بار از آغاز مذاکرات در فروردین امسال است که ویتکاف طرحی مکتوب به ایران ارائه داده است. اکسیوس نیز به نقل از منابع مطلع گزارش داده که این پیشنهاد با هدف خروج از بن‌بست غنی‌سازی ارائه شده و یکی از ایده‌هایی که توسط عمان پیشنهاد و توسط آمریکا پذیرفته شده، همان ایجاد کنسرسیومی است که غنی‌سازی را تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایالات متحده انجام دهد. با این حال، یکی از چالش‌های اصلی، مکان تأسیسات این کنسرسیوم است؛ آمریکایی‌ها خواستار آن هستند که این تأسیسات در خارج از ایران قرار داشته باشد. در عین حال، در بخش دیگری از گزارش اکسیوس آمده که یکی دیگر از گزینه‌ها، به رسمیت شناختن حق ایران در غنی‌سازی اورانیوم است، به شرطی که تهران به‌طور کامل غنی‌سازی را تعلیق کند.
*جغرافیای غنی‌سازی
با توجه به تحولات اخیر، روشن است که آمریکا در مسیر جدید مذاکراتی‌اش با ایران، در حال ارائه ترکیبی از «تعلیق در برابر امتیاز» است. کنسرسیوم منطقه‌ای، اگرچه در ظاهر راه‌حلی دیپلماتیک و منطقه‌گرا به نظر می‌رسد، اما همچنان با یک مانع بزرگ روبه‌رو است: جغرافیای غنی‌سازی. ایران تأکید دارد که اگر قرار است مشارکتی در قالب کنسرسیوم صورت گیرد، بخشی از آن باید در خاک خودش باشد، در حالی که آمریکا و کشور‌های عربی ظاهراً مایلند این فعالیت‌ها در جایی خارج از ایران انجام گیرد. در همین حال، تغییر چهره‌هایی، چون اورتگاس در تیم آمریکایی، می‌تواند نشانه‌ای از باز شدن یک فضای جدید برای گفت‌و‌گو باشد. اما واقعیت آن است که حتی اگر طرح کنسرسیوم از نظر فنی و سیاسی ممکن باشد، فقدان اعتماد و اختلاف بر سر محل فعالیت‌های هسته‌ای همچنان بزرگ‌ترین گره کور مذاکرات خواهد ماند.
