جزئیات پاسخ ایران به پیشنهاد مکتوب آمریکا
روزنو :برخی منابع خبری اعلام کرده‌اند که ایران پاسخ به پیشنهاد مکتوب آمریکا را فردا از مجاری دیپلماتیک ارسال خواهد کرد.
ایران در پاسخ به آمریکا، پیشنهادی را برای توافق مطرح خواهد کرد که در آن ضمن حفظ اصل غنی سازی در خاک ایران، اقداماتی از سوی ایران برای رفع نگرانی‌ها و ادعا‌های آمریکا در ازای رفع موثر تحریم‌ها مطرح خواهد کرد.
خبرگزاری تسنیم اعلام کرده که پاسخ ایران به پیشنهاد آمریکا برای توافق روز آینده ارسال خواهد شد.
بر اساس این گزارش، ایران رسما به پیشنهاد آمریکا برای توافق با ایران پاسخ خواهد داد و این پاسخ به صورت مکتوب و از مجاری دیپلماتیک خواهد بود.
ایران در پاسخ به آمریکا، پیشنهادی را برای توافق مطرح خواهد کرد که در آن ضمن حفظ اصل غنی سازی در خاک ایران، اقداماتی از سوی ایران برای رفع نگرانی‌ها و ادعا‌های آمریکا در ازای رفع موثر تحریم‌ها مطرح خواهد کرد.
ایران همچنین آمادگی خود را برای برگزاری دور بعدی مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا در صورت حفظ خطوط قرمز ایران، اعلام خواهد کرد.
سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران در این زمینه اعلام کرده بود به زودی جواب مناسب به پیشنهاد آمریکا داده خواهد شد.
در این راستا، اسماعیل بقائی سخنگوی وزارت امور خارجه روز دوشنبه ۱۹ خردادماه بقائی در خصوص طرح پیشنهادی ایران به آمریکا خبر داد و گفت: طرح پیشنهادی ایران بعد از نهایی شدن از طریق عمان به طرف مقابل ارائه خواهد شد.
سخنگوی وزارت خارجه درباره جزئیات طرح ایران نیز گفت: طرحی معقول، منطقی و متوازن است و توصیه می‌کنیم طرف آمریکایی این فرصت را قدر بداند و حتما به نفع آن است که طرح را به صورت جدی مطمح نظر قرار دهد.
پیش از این نیز بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی، اعلام کرده بود که پاسخ ایران به پیشنهاد مکتوب آمریکا در حال نهایی شدن است و ظرف روز‌های آینده به طرف مقابل ارائه خواهد شد.
پیشنهاد مکتوب آمریکا چه بود؟
نیویورک‌تایمز در گزارشی درباره محتوای پیشنهاد آمریکا به ایران اعلام کرده بود که بنابر این پیشنهاد، ایالات متحده ساخت راکتور‌های هسته‌ای را برای ایران تسهیل می‌کند و مذاکراتی را برای احداث تاسیسات غنی‌سازی تحت مدیریت کنسرسیومی متشکل از کشور‌های منطقه آغاز خواهد کرد. زمانی که ایران از هریک از این وعده‌ها منتفع شود، متعهد به توقف غنی‌سازی در خاک خود خواهد بود.»
به گزارش نیویورک‌تایمز، پیشنهاد آمریکا به ایران موقتا اجازه غنی‌سازی با غلظت پایین اورانیوم را می‌دهد، این درحالی است که آمریکا به همراه دیگر کشورها درحال کار بر روی طرح مفصلی است که ضمن جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، سوخت مورد نیاز برای نیروگاه‌های جدید را تامین کند.
بنابر این گزارش، این پیشنهاد در واقع پلی میان وضعیت فعلی و هدف نهایی آمریکا مبنی بر توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم در ایران است. بر اساس این پیشنهاد، جمهوری اسلامی ایران تنها در سال‌های ابتدایی و تا زمانی که تاسیسات غنی‌سازی جدید که قرار است با مشارکت کشور‌های عربی منطقه ساخته شود، به بهره‌برداری برسد، اجازه غنی‌سازی با غلظت پایین در خاک خود را خواهد داشت.
اکسیوس سه‌شنبه پیش در گزارشی به نقل از یک مقام ارشد ایرانی اعلام کرد که تهران در صورتی که تاسیسات هسته‌ای ذیل کنسرسیوم منطقه‌ای در خاک ایران احداث شود، با ایده حصول توافق با آمریکا بر پایه تشکیل این کنسرسیوم مشکلی ندارد.
این مقام ارشد ایرانی به اکسیوس گفت: «اگر کنسرسیوم در قلمرو ایران فعالیت کند، ممکن است ارزش بررسی داشته باشد. اما اگر خارج از مرز‌های کشور مستقر شود، قطعا محکوم به شکست خواهد بود.»
این پیشنهاد مکتوب توسط وزیر خارجه عمان به مقامات ایرانی رسانده شد.
متعاقب این پیشنهاد مکتوب، حضرت آیت الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب، طی سخنانی تاکید کردند: «در صنعت هسته‌ای یک نقطه وجود دارد که به منزله‌ی کلید است و آن عبارت است از غنی‌سازی؛ غنی‌سازی اورانیوم. دشمنان ما روی همین غنی‌سازی اورانیوم تکیه کرده‌اند، روی این انگشت گذاشته‌اند. صنعتِ هسته‌ای با این عظمت، بدون داشتن توانایی غنی‌سازی یک چیز بی‌فایده است، زیرا برای سوخت نیروگاه‌هایمان باید دستمان را دراز کنیم به [طرف]دیگران.»
ایشان افزودند: «ما اگر صد نیروگاه هسته‌ای داشته باشیم، اما غنی‌سازی نداشته باشیم، به دردمان نمیخورد؛ برای خاطر اینکه نیروگاه هسته‌ای احتیاج به سوخت دارد و اگر این سوخت را نتوانیم در داخل کشور تولید کنیم، باید دست دراز کنیم طرف آمریکا و آنها برای دادن سوخت هسته‌ای ممکن است ده‌ها شرط بگذارند.»
رهبر انقلاب خطاب به رهبران آمریکا گفتند: «اولین مطلبی که ما در باب هسته‌ای به طرف‌های آمریکایی و ... می‌گوییم این است که شما چه‌کاره‌اید؟ چرا دخالت می‌کنید که ایران باید غنی‌سازی داشته باشد یا نداشته باشد؟ به شما چه؟»
آیت‌الله خامنه‌ای پیشنهاد هسته‌ای اخیر آمریکا را مغایر با منافع ملی ایران دانستند و گفتند: «طرح آمریکا صددرصد ضد ما می‌توانیم است.»
رهبر انقلاب همچنین، خواسته آمریکا برای توقف غنی‌سازی را رد کردند و تاکید کردند «حرف اول آمریکا این است که ایران صنعت هسته‌ای نداشته باشد... پاسخ ما به یاوه‌گویی آمریکا معلوم است، نمی‌توانند در این مورد هیچ غلطی بکنند.»
متعاقب این سخنان، عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران نیز در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ایران برای دستیابی به این توانمندی‌ها، بهایی سنگین پرداخته است؛ و در هیچ شرایطی ما وطن‌پرستانی که این رؤیا را محقق ساختند، ناامید نخواهیم ساخت.»
عراقچی افزود: «دلیل روشنی وجود دارد که چرا تنها تعداد کمی از کشورها توانایی ساخت سوخت راکتور‌های هسته‌ای را به‌دست آورده‌اند. این امر، افزون بر نیاز به منابع مالی قابل توجه و یک نگاه سیاسی راهبردی، مستلزم برخورداری از یک زیرساخت صنعتی نیرومند و یک منظومه فناورانه–دانشگاهی است که توان تولید سرمایه انسانی و دانش فنی مورد نیاز را داشته باشد.»
وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران بار دیگر تاکید کرد: «با نفی غنی‌سازی، توافقی در کار نخواهد بود. با هدف نفی سلاح هسته‌ای، توافق ممکن است.»
این در حالی است که «عراقچی» پیشتر نیز گفته بود: «غنی‌سازی اورانیوم یکی از بزرگ‌ترین دستاورد‌های علمی دانشمندان ایرانی است و تحت هیچ شرایطی از آن صرف‌نظر نخواهیم کرد. این فرآیند نه تنها برای تأمین نیاز‌های صنعتی و پزشکی کشور ضروری است، بلکه رادیوایزوتوپ‌های تولیدی در درمان سالانه بیش از یک میلیون بیمار ایرانی کاربرد دارند.»
عراقچی خاطرنشان کرده بود: «برخی از دانشمندان ما برای تحقق این دستاورد، جان خود را فدا کرده‌اند. بنابراین، تسلیم فشار‌ها نخواهیم شد و هرگز از حقوق مشروع و قانونی خود در بهره‌برداری صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای دست نمی‌کشیم.»
وزیر خارجه ایران در خصوص مذاکرات هسته‌ای نیز تصریح کرده بود: «جزئیات مذاکرات باید در چارچوب اتاق‌های گفت‌و‌گو باقی بماند. ما پیشنهاد آمریکا را در حال بررسی داریم و در زمان مقتضی، بر پایه منافع ملی خود، پاسخ خواهیم داد.»
از سویی دیگر، اسماعیل بقائی سخنگوی وزارت امور خارجه روز دوشنبه ۱۹ خردادماه در نشست هفتگی با خبرنگاران درباره دور بعدی مذاکرات ایران و آمریکا گفت: در حال حاضر نکته خاصی ندارم بگویم و اگر تصمیمی گرفته شود اطلاع رسانی خواهد شد.
وی درباره جزییات پیشنهاد جدید آمریکا به ایران گفت: هر طرحی که منافع و حقوق ملت ایران را در خودش لحاظ نکرده باشد، چه در حوزه انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای به شمول غنی‌سازی و چه از حیث اطمینان از خاتمه موثر تحریم‌های ظالمانه، اگر این دو جزء در یک طرح لحاظ نشده باشد، از نظر ما قابل قبول نیست.
بقایی افزود: طرحی که آمریکایی‌ها دادند و ما به آن طرح و پیشنهاد آمریکا می‌گوییم که طبیعی است هر طرف مذاکراتی می‌تواند در این زمینه کار خودش را انجام دهد، اما اگر مذاکره را به عنوان یک فرایند فعال دوجانبه که در آن داد و ستد صورت بگیرد و هر پیشنهادی محصول و برآیند روند مذاکراتی باشد، پیشنهاد آمریکا چنین مختصاتی را نداشت و برآیند پنج دوره مذاکره قبلی نبود.
وی تاکید کرد: غنی‌سازی اورانیوم لزوماً به معنای داشتن برنامه تسلیحاتی نیست. بسیاری از کشورها، از جمله برخی متحدان نزدیک آمریکا، غنی‌سازی انجام می‌دهند بدون اینکه برنامه تسلیحاتی داشته باشند. غنی‌سازی، همان‌طور که اشاره کردید، بخشی جدایی‌ناپذیر از چرخه سوخت هسته‌ای و صنعت هسته‌ای بومی ایران است که طی دهه‌ها تلاش و فداکاری دانشمندان ایرانی توسعه یافته و بر اساس نیاز‌ها و منافع ملی شکل گرفته است. این حق، طبق ماده ۴ معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT)، به‌صراحت برای کشور‌های عضو به رسمیت شناخته شده و غیرقابل مذاکره یا معامله است.
وی ادامه داد: از منظر بازدارندگی نیز، ایستادگی ایران در برابر زیاده‌خواهی‌ها، چه در حوزه هسته‌ای و چه در سایر زمینه‌ها، قطعاً نقش بازدارنده‌ای در برابر فشار‌ها و مطالبات غیرمشروع طرف‌های مقابل دارد. این رویکرد، که ریشه در استقلال و عزت ملی دارد، مانع از آن می‌شود زیاده‌خواهی بیشتری را تحمیل کنند. هیچ کشوری حق ندارد درباره حقی که اسناد بین‌المللی آن را تأیید کرده‌اند، برای ایران تعیین تکلیف کند یا اجازه صدور مجوز در این زمینه را به خود بدهد. ایران، به‌عنوان کشوری متعهد به NPT و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بار‌ها بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده و این موضوع را در عمل نیز نشان داده است. بنابراین، غنی‌سازی نه‌تنها یک حق مسلم، بلکه بخشی از هویت علمی و صنعتی ایران است که هیچ‌گونه دخالت یا محدودیت غیرقانونی در آن پذیرفته نخواهد شد.
میانجیگری روسیه؟
در شرایطی که مذاکرات غیرمستقیم تهران و واشنگتن به مشکل خورده و اروپا به سمت تشدید تنش پیش می‌رود، مسکو بار دیگر خود را آماده ورود به صحنه کرده است. پس از تماس‌های اخیر بین پوتین و ترامپ در ۴ ژوئن ۲۰۲۵، مقامات روس از آمادگی برای میانجیگری و حتی کمک عملیاتی در حوزه هسته‌ای خبر داده‌اند.
رویترز گزارش داده که پوتین به ترامپ گفته است: «ما می‌توانیم از روابط‌مان با تهران برای پیشبرد گفت‌و‌گو‌ها و کمک به حل مسئله هسته‌ای ایران استفاده کنیم».
کرملین هم تایید کرده که ولادیمیر پوتین در گفت‌وگوی تلفنی با دونالد ترامپ، ابراز آمادگی کرده است که با استفاده از روابط نزدیک خود با تهران، به مذاکرات ایران و آمریکا کمک کند.
در این زمینه، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، به خبرنگاران گفته است: «ما روابط نزدیکی با تهران داریم و طبیعتا پرزیدنت پوتین ابراز آمادگی کرده که از این سطح از همکاری با تهران برای تسهیل و کمک به مذاکراتی که برای حل مسئله پرونده هسته‌ای ایران در حال انجام است، استفاده کنیم.»
پسکوف در پاسخ به این سوال که ولادیمیر پوتین چه زمانی به مذاکرات می‌پیوندد، گفت که گفت‌و‌گو با تهران و واشنگتن از طریق کانال‌های مختلف ادامه دارد و «رئیس جمهور هر زمان لازم باشد می‌تواند وارد عمل شود.»
این اظهارات پس پایان دور پنجم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در رم، که به گفته عمان «پیشرفت محدودی» داشت، بیان شد.
عراقچی، در این خصوص گفته است: «ایران از هرگونه تلاش دیپلماتیک برای پیشبرد مذاکرات استقبال می‌کند، به شرطی که حقوق هسته‌ای ما محترم شمرده شود.»
او افزود: «روسیه به‌عنوان شریک استراتژیک ایران، می‌تواند نقش سازنده‌ای در ایجاد توازن در مذاکرات ایفا کند، اما هرگونه توافق باید شامل رفع کامل تحریم‌ها باشد.»
در این راستا، کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه، اعلام کرده است که «به زودی شاهد سفر رئیس جمهور روسیه به تهران خواهیم بود.»
برخی کارشناسان معتقد هستند پوتین ممکن است از روابط نزدیک خود با تهران برای ترغیب ایران به پذیرش محدودیت‌های موقت بر غنی‌سازی در ازای رفع تحریم‌ها استفاده کند. از سوی دیگر، این مشارکت می‌تواند شامل فشار بر آمریکا برای ارائه امتیازات اقتصادی به ایران، مانند کاهش تحریم‌های نفتی، که به نفع اقتصاد ایران و منافع انرژی روسیه است، باشد.
الجزیره در گزارشی با این موضوع بر این مساله تاکید می‌کند که پیشنهاد پوتین در بحبوحه تنش‌های فزاینده با آمریکا بر سر جنگ اوکراین مطرح شده است. در این چارچوب کرملین امیدوار است که ایفای نقش مثبت در مذاکرات هسته‌ای ایران، به کاهش فشار‌های تحریمی غرب بر روسیه کمک کند. پوتین پیشتر در گفت‌و‌گو با مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران بر توسعه روابط دوجانبه، از جمله پروژه‌های انرژی، تأکید کرد، که نشان‌دهنده منافع اقتصادی مشترک میان تهران و مسکو است.
پیشنهاد پوتین برای مشارکت در مذاکرات هسته‌ای ایران احتمالاً بخشی از یک استراتژی گسترده‌تر برای تقویت جایگاه روسیه در خاورمیانه و کاهش انزوای بین‌المللی ناشی از جنگ اوکراین است. این رویکرد همچنین می‌تواند به حفظ روابط اقتصادی ایران و روسیه، به‌ویژه در حوزه انرژی، کمک کند.
گزارش نیویورک تایمز نشان می‌دهد که پیشنهاد پوتین می‌تواند به کاهش تنش‌ها بین ایران و آمریکا کمک کند، اما به دلیل اختلافات عمیق بر سر غنی‌سازی، تضمینی برای موفقیت این تلاش‌ها وجود ندارد. الجزیره نیز گزارش داد که ایران به صراحت اعلام کرده توقف غنی‌سازی اورانیوم «صددرصد» علیه منافع ملی‌اش است. در مقابل، آمریکا، از جمله در اظهارات صریح رئیس جمهور این کشور، تاکید کرده‌است که خواستار توقف کامل غنی‌سازی است. با این حال فاکس نیوز در گزارشی مدعی شده‌است که واشنگتن ممکن است غنی‌سازی محدود را تحت شرایط خاص بپذیرد. این اختلافات می‌تواند نقش پوتین را به‌عنوان میانجی پیچیده‌تر کند.
