مفهوم و تاریخچه محور مقاومت

محور مقاومت یا جبهه مقاومت، به مجموعه‌ای از کشورها و همچنین گروه‌های نظامی مسلمان و شیعه گفته می‌شود که هدف آنها پایان دادن به تسلط غرب در منطقه خاورمیانه، مبارزه با اسرائیل و دفاع از آزادی فلسطین است.

پس از اشغال فلسطین و مناطق پیرامون آن، جنبش‌ها و سازمان‌های مختلفی همچون جنبش فتح در سال ۱۹۵۹م،سازمان آزادی‌بخش فلسطین (ساف) در ۱۹۶۴م،جنبش جهاد اسلامی در ۱۹۷۹م، و جنبش حماس در سال ۱۹۸۷م در فلسطین و جنبش امل در سال ۱۹۷۵م و حزب‌الله لبنان در سال ۱۹۸۲م در لبنان به منظور مقابله با اسرائیل تشکیل شد.

دولت‌های ایران، سوریه و عراق، حزب‌الله لبنان، گروه‌های مقاومت در فلسطین مانند جهاد اسلامی و حماس و همچنین گروه انصارالله یمن، محور مقاومت دانسته می‌شوند.شکل‌گیری محور مقاومت با الهام از شعارهای انقلاب اسلامی ایران مبنی بر مقاومت در برابر قدرت‌های جهانی تحلیل شده است. به باور سید حسن نصرالله، سیدعلی خامنه‌ای، رهبر محور مقاومت و جمهوری اسلامی ایران، قلب و پایه اصلی محور مقاومت است.

اصطلاح محور مقاومت در تقابل با محور شرارت

ترکیب «محور مقاومت» اولین بار پس از آن به کار برده شد که جرج بوش، رئیس جمهور آمریکا در بهمن ۱۳۸۰ش (۲۹ ژانویه ۲۰۰۲م)، کشورهای ایران، عراق و کره شمالی را «محور شرارت» خواند و جان بولتون معاون وزیر خارجه وقت آمریکا، کشورهای سوریه، لیبی و کوبا را نیز جزو این فهرست دانست.مجله لیبیایی الزحف الاخضر در پاسخ به این موضع‌گیری، کشورهای مذکور را نه محور شرارت، بلکه محور مقاومت نامید که در برابر ایالات متحده امریکا قرار گرفته‌اند.

پس از آن نیز سعید صيام، وزیر کشور فلسطین در گفتگویی با تلویزیون العالم عبارت «محور مقاومت» را برای اشاره به اهداف سیاسی مشترک در مبارزه با امریکا و اسرائیل به کار برد و تأکید کرد که سوریه، ایران، حزب‌الله لبنان و حماس در فلسطین، محور مقاومت را تشکیل داده‌اند تا علیه امریکا و اسرائیل مبارزه کنند. همچنین علی‌اکبر ولایتی، وزیر خارجه اسبق ایران، در مرداد ۱۳۸۹، زنجیره مقاومت علیه اسرائیل را شامل ایران، سوریه، حزب‌الله لبنان، دولت جدید عراق و حماس دانست.به باور وی از آنجا که این زنجیره از سوریه می‌گذرد، کشور مذکور نقش طلایی در زنجیره مقاومت علیه اسرائیل دارد.در دیدار سعید جلیلی، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی ایران با بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، از محور مقاومت سخن گفته شد.

سیدعلی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، اولین بار در مرداد ۱۳۷۲ش در دیدار با سید حسن نصرالله، دبیرکل جنبش حزب‌الله لبنان، از جبهه مقاومت اسلامی سخن گفت و آن را نتیجه تجاوزات اسرائیل دانست که با اقدام خود در تجاوز به لبنان، نه‌تنها به اهداف سیاسی و نظامی موردنظر دست نیافته، بلکه موجب همبستگی و اتحاد مردم شده است.

کشورهای عضو محور محور مقاومت

کشورهای ایران و سوریه و همچنین گروه نظامی حزب‌الله لبنان، به عنوان ارکان محور مقاومت شناخته می‌شوند و جمهوری اسلامی ایران، رهبر آن دانسته می‌شود. اوج همکاری محور مقاومت، پس از ریاست جمهوری بشار اسد در سال ۲۰۰۰ میلادی و سپس حمله اسرائیل به جنوب لبنان در سال ۲۰۰۶ (۱۳۸۵ش) و حمله به غزه در سال ۲۰۰۸ صورت گرفت و در کنار عدم واکنش جدی کشورهای خاورمیانه به حملات اسرائیل به لبنان و غزه، به محبوبیت محور مقاومت در میان مسلمانان انجامید.

گروه مقاومت اسلامی حماس در فلسطین و همچنین کشور عراق نیز، به دلیل عناصر مشترک تاریخی و فرهنگی و همچنین تهدیدات مشترکی که علیه آنها وجود دارد، جزو محور مقاومت دانسته شده‌اند.

از جنگ ۶ روزه تا مبارزه با داعش

مفهوم محور مقاومت در بستر رخداد‌های تاریخی چند دهه گذشته شکل گرفته است؛ هویت اشغال‌گرایانه رژیم اسرائیل و عدم پایبندی آن به مرز‌های تعیین شده در سال ۱۹۴۸م موجب شد فلسطینیان و از جمله جنبش مقاومت اسلامی حماس، همواره نگاهی خصمانه به اسرائیل داشته و موجودیت آن را به مخاطره اندازند. جنگ ۲۲ روزه غزه که در دی‌ماه ۱۳۸۷ش رخ داد، یکی از نمونه‌های تهدید امنیت ملی اسرائیل توسط نیرو‌های مقاومت اسلامی است.

علاوه بر آن، سازمان سیاسی-نظامی حزب‌الله لبنان که یک گروه شیعه است، در خرداد ۱۳۷۹ موفق شد به تسلط نظامی ۱۸ ساله رژیم اسرائیل بر مناطقی از جنوب لبنان پایان دهد. تقابل میان حزب‌الله لبنان و رژیم اسرائیل در جنگ ۳۳ روزه نیز ادامه پیدا کرد که از اواخر تیر ۱۳۸۵ تا اواخر مرداد همان سال در جریان بود. این رابطه خصمانه، میان سوریه و رژیم اسرائیل نیز برقرار بوده و از جنگ شش روزه در دی‌ماه ۱۳۴۵ش آغاز شده است که طی آن رژیم اسرائیل بخش بزرگی از سوریه موسوم به بلندی‌های جولان را اشغال کرد. روابط سوریه و رژیم اسرائیل پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و به‌ویژه با ریاست جمهوری بشار اسد در سوریه، خصمانه‌تر شد و به شکل‌گیری اتحادی نزدیک‌تر میان ایران، سوریه، نیرو‌های جهادی فلسطین و همچنین حزب‌الله لبنان انجامید.

طرف‌های مقابل محور مقاومت

تمامی کشورها، سازمانها، گروهها و افراد در قالب نظام سلطه که در رأس آنها ایالات متحده آمریکا و پس از آن اسرائیل قرار دارند و در دشمنی با اسلام و مسلمانان بویژه مسلمانان منطقه، انقلاب اسلامی ایران و مردم فلسطین در یک همسویی و همکاری قرار گرفته اند. در منطقه غرب آسیا، عربستان، مهمترین متحد نظام سلطه و صهیونیزم می‌باشد و در حدود چهار دهه گذشته پیوسته در مقابل محور مقاومت، قرار داشته است.  

اهداف محور مقاومت

مقاومت اسلامی اساساً در برابر ظلم ، تجاوز و اشغالگری، دین ستیزی، سلطه استکبار و متحدان آنها شکل گرفته و هدفش حفظ حقوق، دفع ستم، رفع اشغال ، حفظ استقلال، جلوگیری از سلطه و حفظ دارایی ها مطابق آموزه ها و احکام دین می باشد. عدالت محوری، ظلم ناپذیری، دفاع از مظلوم و نفی سلطه کفار از جمله مهمترین مؤلفه ها در این چهارچوب می باشند.

حفظ دین، حفظ انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران، باز پس گیری سرزمینهای اشغالی در فلسطین، دفاع از تمامیت ارضی، حفظ استقلال و حق تعیین سرنوشت نیز جلوگیری از غارت منابع و ثروت در عراق، سوریه، لبنان ، یمن و بحرین ، از جمله اهداف مشخص و عینی محور مقاومت می باشند.

دستاوردهای محور مقاومت

مقاومت در برابر سلطه، دستاوردهای زیادی در جهان و منطقه داشته است که از جمله آنها می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

حفظ انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران به عنوان محور اصلی  و حامی مقاومت.

کمک به حفظ، تقویت و تداوم مقاومت  مردم فلسطین.

شکسته شدن ابهت  و اسطوره شکست ناپذیری  نظام سلطه و صهیونیزم.

گسترش و تقویت روحیه مقاومت در برابر نظام سلطه و صهیونیزم در جهان بویژه در جهان اسلام.

شکل گیری هسته های جدید مقاومت مردمی در منطقه؛ مانند: گروههای مقاومت مردمی در عراق(حشد الشعبی) افغانستان(فاطمیون)، پاکستان(زینبیون)، سوریه(گروههای داوطلب مردمی) و یمن(انصارالله).

شبکه ای شدن مقاومت به ویژه در سطح منطقه. زیرا آنها (گروههای مختلف مردمی مقاومت و ...) در یک جبهه در سوریه علیه نظام سلطه و صهیونیزم جنگیدند.

قدرت‌یابی محور مقاومت اسلامی در عرصه های فرهنگی، امنیتی و نظامی ، علمی و فنی، اقتصادی نیز هم افزایی قدرت در آنها از طریق فعالیتهای شبکه ای. همین که نظام سلطه و متحدانش با تمام توانمندیهای وسیع سیاسی، رسانه ای، مالی، اطلاعاتی و امنیتی نیز نظامی  خود در برابر محور مقاومت قرار گرفته و از شکست دادن آن عاجز شده اند، خود گویای میزان قدرت مقاومت می باشد.

تجارب محور مقاومت در عرصه های مختلف بویژه در عرصه های اطلاعاتی، امنیتی و نظامی .

پیروزی‌های مقاومت در لبنان و فلسطین: خروج نیرو‌های اسرائیل از لبنان در سال ۲۰۰۰، جنگ ۳۳ روزه در لبنان (۲۰۰۶)، جنگ ۲۲ روزه در غزه (۲۰۰۸-۲۰۰۹)، جنگ ۵۱ روزه در غزه (۲۰۱۴)، شکست داعش در عراق، پیروزی‌های پی در پی مقاومت در سوریه، پیروزی‌های انصارالله در یمن.  

چشم انداز محور مقاومت

به دلایل و عوامل مختلف، مقاومت اسلامی در برابر نظام سلطه و صهیونیزم گسترش خواهد یافت و تقویت خواهد شد. مهمترین این دلایل و عوامل عبارتند از:

افزایش تجاوزات، ستمگری ها و اقدامات جنایت آمیز نظام سلطه در جهان؛ بویژه علیه اسلام و مسلمانان.

آشکار و علنی شدن این تجاوزات، ستمگری ها  و اقدامات جنایت آمیز.

آگاهی و تنفر روز افزون ملتها نسبت به ماهیت و عملکرد نظام سلطه در جهان و بویژه در جهان اسلام.

آگاهی در حال افزایش ملتها نسبت به حقوق- بویژه حق سرنوشت- خویش.

گرایش  و علایق فزاینده به مقاومت.

قدرت روز افزون مقاومت.