مکانیسم ماشه از فردا فعال می‌شود؟
روزنو :پرونده هسته‌ای ایران در آستانه تصمیمی سرنوشت‌ساز قرار گرفته است؛ خبرنگار وال‌استریت ژورنال از احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه از فردا خبر داده، اما روسیه با طرح تمدید ۶ ماهه قطعنامه ۲۲۳۱ به دنبال خرید زمان است.
رویداد ۲۴: پرونده هسته‌ای ایران بار دیگر در راس دستورکار‌های دیپلماتیک قدرت‌های جهانی قرار گرفته است. ضرب‌الاجل «مکانیسم ماشه» ــ سازوکاری که می‌تواند تمامی تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران را بازگرداند ــ اکنون نزدیک‌تر از هر زمان دیگری به فعال‌سازی است. خبرنگار وال‌استریت ژورنال در گزارشی نوشت: «اگر قرار باشد مکانیسم ماشه این هفته فعال شود، ممکن است حتی فردا این اتفاق بیفتد.» این اظهار نظر نشان‌دهنده جدی شدن سناریوی فشار حداکثری از سوی تروئیکای اروپایی (E۳) و آمریکا است.
ابتکار روسیه برای خرید زمان
هم‌زمان با تشدید تنش‌ها، المانیتور گزارش داد که روسیه پیش‌نویس اصلاح‌شده‌ای از قطعنامه‌ای را در شورای امنیت توزیع کرده است. این پیش‌نویس به‌طور مشخص قطعنامه ۲۲۳۱ را به مدت ۶ ماه تمدید می‌کند و در طول این مدت، «هرگونه بررسی ماهوی درباره اجرای قطعنامه و برجام» را به حالت تعلیق درمی‌آورد.
به بیان ساده، مسکو می‌کوشد با این ابتکار عمل، زمان بیشتری برای رایزنی‌های دیپلماتیک ایجاد کند و مانع از بازگشت فوری تحریم‌های شورای امنیت می‌شود. اما خبرنگار وال‌استریت ژورنال خبر داده که آمریکا و سه کشور اروپایی قصد رد این پیشنهاد را دارند. احمد بخشاییش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز در گفت‌وگویی به رویداد ۲۴ با اشاره به اینکه این پیشنهاد به نفع غرب است و «این تمدید مهلت به آمریکا و اروپا این امکان را می‌دهد که پس از حملات بمب‌افکن‌های B-۲، وضعیت سایت‌های هسته‌ای ایران را از طریق بازرسی‌های آژانس انرژی اتمی ارزیابی کنند» گفته که «ایران تمایلی به تمدید مهلت ندارد و حتی ترجیح می‌دهد این قطعنامه پایان پیدا کند.»
اختلاف بر سر سطح دسترسی آژانس
در کنار تحولات اخیر، موضوع همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنان محل چالش است. آسوشیتدپرس به نقل از منابع دیپلماتیک نوشته که توافق نهایی درباره سطح دسترسی آژانس به تأسیسات ایران هنوز نهایی نشده، اما انتظار می‌رود این توافق به‌زودی حاصل شود.
گفتنی است، در حال حاضر بازرسی‌ها تنها شامل تأسیساتی می‌شود که تحت تأثیر حملات آمریکا و اسرائیل قرار نگرفته‌اند. این محدودیت‌ها نشان می‌دهد که ایران تلاش دارد دسترسی آژانس را به شکلی مدیریت‌شده و محدود ادامه دهد؛ اقدامی که می‌تواند برای غرب نگران‌کننده باشد.
مذاکرات ژنو؛ دیپلماسی در لحظه آخر
روز گذشته، دور تازه‌ای از مذاکرات میان ایران، سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا در ژنو برگزار شد. از طرف ایران، مجید تخت‌روانچی و کاظم غریب‌آبادی حضور داشتند و در برابر، مدیران سیاسی وزارت خارجه فرانسه، آلمان، انگلستان و اتحادیه اروپا شرکت کردند. محور مذاکرات آینده قطعنامه ۲۲۳۱، تهدید اروپا به فعال‌سازی مکانیسم ماشه و امکان تمدید مهلت و یافتن راه‌حل دیپلماتیک بود. غریب‌آبادی پس از مذاکرات تأکید کرد که ایران همچنان بر تعهد به دیپلماسی و راه‌حل برد ـ برد پافشاری دارد و توپ در زمین اروپا و شورای امنیت است.
سناریو‌های پیش‌رو؛ از تمدید تا بحران جدید
هم‌میهن نوشته شنیده‌ها حاکی از آن است که ایران در صورت اجبار، احتمالاً با تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ موافقت خواهد کرد تا از بازگشت فوری تحریم‌های سازمان ملل جلوگیری شود.
در سناریوی تمدید، اما فرصت محدودی برای یافتن یک توافق جامع‌تر فراهم خواهد شد. اما در صورت شکست این تلاش‌ها و بازگشت تحریم‌ها، گزینه خروج ایران از پیمان NPT به‌طور جدی روی میز خواهد بود؛ اقدامی که می‌تواند آغازگر یک بحران تازه در روابط ایران و غرب باشد.
در مجموع پرونده هسته‌ای ایران بار دیگر در نقطه‌ای حساس قرار گرفته است. روسیه با طرح تمدید ۶ ماهه به دنبال خرید زمان است. اروپا و آمریکا تمایل دارند فشار‌ها را به اوج برسانند و ایران تلاش دارد در عین حفظ مسیر دیپلماسی، از خط قرمز‌های خود کوتاه نیاید.
اگرچه هنوز احتمال رسیدن به یک توافق موقت وجود دارد، اما با توجه به موضع‌گیری‌های اخیر غرب، خطر بازگشت تحریم‌های شورای امنیت بیش از هر زمان دیگری جدی است. آینده نزدیک تعیین خواهد کرد که این پرونده به سمت فرصت تازه برای دیپلماسی حرکت خواهد کرد یا به بحرانی تمام‌عیار.
